Трэцяе за год падсумаванне

400 работ ад 250 аўтараў — у Палацы мастацтва 22 лістапада прайшло адкрыццё шостага Беларускага біенале жывапісу, графікі і скульптуры. Тут жа былі названыя пераможцы ў намінацыях «Жывапіс года», «Графіка года» і «Скульптура года». На пляцоўцы пасля «Арт-Мінска» і Восеньскага салона гэта ўжо трэцяе падсумаванне вынікаў мастацкага жыцця краіны за год. З адрозненнямі, канешне: іншы арганізатар, іншы склад шчасліўчыкаў, што трапілі ў выставачную прастору (хаця нейкія аўтары пераскокваюць з адной экспазіцыі ў другую), іншы склад журы, якое выбрала найлепшых.

Першае біенале прайшло ў 2008 годзе і прадставіла публіцы 227 работ і 285 аўтараў з ліку членаў Беларускага саюза мастакоў. З тых часоў у арт-жыцці краіны з'явіўся шэраг у прынцыпе падобных ініцыятыў, што таксама «даюць справаздачу», выбіраюць найлепшых, праходзяць у Палацы мастацтва і пры гэтым не абмяжоўваюць сябе членствам у саюзе.

Біенале — адпачатку цудоўная ідэя. Паказваць публіцы, што сабралася на рахунку аб'яднання, мяркуючы, што яно можа прадстаўляць мастацтва краіны ўвогуле, адкуль і назва, што, з аднаго боку, абсалютна лагічная, бо выстаўка праходзіць раз на два гады, а з другога, адсылае не да чаго-небудзь, а да Венецыянскага біенале.

«Да гэтай падзеі мы рыхтаваліся цэлы год, — сказаў намеснік кіраўніка Беларускага саюза мастакоў Леанід Хобатаў. — Мы спадзяваліся, што яна адбудзецца ў поўным аб'ёме і ў традыцыях, якія мы закладалі дзесяць гадоў таму. Біенале мае дасягненні, рэакцыю і асаблівую гісторыю, гэта важная вяха ў беларускім мастацтве, бо ёсць рэчы, без якіх чалавек не абыходзіцца, і яны вядуць яго ў гэтыя залы. Нам не сорамна казаць пра ўзровень, які мы не заяўляем, а дэманструем. Тут ёсць свае знаходкі, новыя формы і тэндэнцыі. Такі матэрыял не можа знікнуць бясследна, таму што без гэтай часткі культуры краіна не жыве, што мы ўсе цудоўна разумеем».

Але каб Беларускае біенале набрала моц, яму патрэбны грошы, піяр-кампанія і адпаведная арганізацыя. Залы Палаца мастацтва настолькі халодныя, што адкрыццё немагчыма было правесці без вопраткі, а вы ўяўляеце, як гэта выглядае. І ўрачыстая частка падвяла: члены журы, што выбіралі пераможцаў, да яе не дайшлі, словы блыталіся, узнагароды не падрыхтаваліся — прызёры проста выходзілі альбо не выходзілі на «сцэну».

І канфлікт інтарэсаў тут назіраецца (а гэта ўвогуле хвароба беларускіх арт-івэнтаў): член журы аказаўся і ў ліку пераможцаў. Прынамсі, склад камісіі — адкрыты. У яе ўвайшлі пераможцы мінулага біенале Андрэй Кошалеў, Андрэй Савіч і Аляксандр Некрашэвіч, вядомы скульптар Канстанцін Селіханаў, старшыня секцыі жывапісу БСМ Уладзімір Ганчарук, народны мастак Уладзімір Тоўсцік, прадстаўнікі Нацыянальнага музея Кацярына Ізафатава і Дзмітрый Салодкі.

Графік Андрэй Басалыга агучыў імёны найлепшых, можна сказаць, літаральна пасля пасяджэння журы. Таму зараз Палац мастацтва цікавы не толькі выстаўкай абраных, але і самімі абранымі. Вось, маўляў, лідары саюза мастакоў, самы выкшталцоны беларускі арт. Праўда, у экспазіцыі наведвальнік убачыць разнастайнасць мастацкіх канцэпцый, а куратарскі падыход да яе структуры — не. Нацюрморты насупраць прысвячэння Рыльке, Генадзь Фалей побач з Зояй Луцэвіч. У выніку біенале хоць і рыхтавалася год, а прадэманстравала больш непадрыхтаванасць, чым падрыхтаванасць. Але каб стаць прадстаўнічым мерапрыемствам, якое б асацыявалася з сезонам і прымушала аматараў мастацтва сябе чакаць, яму патрэбна прынцыпова іншая колькасць увагі хоць бы да подпісаў, гэтым разам неахайных.

Так ці інакш. наведвальнік можа знайсці тут нешта незабыўнае: экспазіцыя біенале будзе працаваць у Палацы да 14 снежня.

• У намінацыі «Жывапіс года» першае месца журы прызначыла Уладзіміру Канцэдайлаву, другое — Генадзю Козелу, трэцяе — Станіславу Гурскаму. Ганаровымі дыпломамі адзначаны Алег Ладзісаў, Алена Шлегель, Віталь Герасімаў, Зоя Луцэвіч, Васіль Касцючэнка.
• «Графіка года» разбілася на дзве намінацыі. У «Арыгінальнай графіцы» першае месца заняў Аляксандр Некрашэвіч, другое — Антон Баранаў, трэцяе — Валянціна Шоба. Ганаровыя дыпломы былі прызначаны для Зоі Луцэвіч і Уладзіміра Лавецкага. У «Друкаванай графіцы» першае, другое і трэцяе месцы размеркаваліся паміж Юрыем Тарэевым, Андрэем Басалыгам і Марынай Мароз. Дыпломамі журы адзначыла Андрэя Якубава, Ганну Мельнікаву, Вольгу Нікішыну.
• У «Скульптуры года» першае месца згодна з меркаваннем журы заслужыла Вольга Орсік, другое — Аляксандр Мінкоў, трэцяе — Аляксандр Шапо. Дыпломы атрымалі Сяргей Сотнікаў, Юрый Пеўнеў, Хрысціна Кулагіна.