Не адну таямніцу захоўвае дзівосны Вілейскі край. Унікальнасць яму надаюць загадкавыя культавыя камяні з рукатворнымі паглыбленнямі. На сённяшні дзень на тэрыторыі раёна іх налічваецца каля дваццаці.
Старадаўнімі легендамі авеяны і валуны, што раскідаў па вёсках апошні ледавік. На працягу некалькіх тысячагоддзяў захоўваўся на Вілейшчыне незвычайны каменны ідал часоў язычніцтва — двухметровая фігура жаночага бажаства з распасцёртымі рукамі і выявай дзіцяці. На адваротным баку высечаны старажытныя знакі. На думку даследчыкаў, гэта — вобраз старадаўняй багіні — прамаці, або багіні Мары. Сёння прадмет пакланення выстаўлены ў будынку Інстытута геалогіі Нацыянальнай акадэміі навук.
Здзіўляе і самы вялікі валун раёна — вага яго часткі, што ўзвышаецца на паверхні, каля 90 тон. Па легендзе, гэта — ператвораны за вялікі грэх у камень разам са сваім домам шавец, які працаваў на свята Вялікдзень, калі ўсе маліліся ў храме. Захаваўся тут і ўнікальны Барысаў камень, што служыў пагранічным знакам у XІІ стагоддзі на землях князя Барыса, яго яшчэ называюць «Варацішын крыж» — з-за нанесенага на яго надпісу і высечанага крыжа. Але, бадай, самай інтрыгуючай з'яўляецца загадка комплексу камянёў каля вёскі Сцеберакі. Многія вучоныя сыходзяцца ў меркаванні, што гэта — старажытная абсерваторыя, якая была створана нашымі продкамі каля 7,5 тысячы гадоў таму. Інакш кажучы, беларускі Стонхендж. Комплекс уяўляе сабой пяць вертыкальна пастаўленых камянёў з выявай разнастайных сімвалаў і рог-рытонаў. У народзе іх называюць — «Каменныя быкі». Паводле легенды, быкі акамянелі, калі нейкі селянін араў поле ў свята. Камяні ў Сцебераках арыентавалі на поўнач, на Палярную зорку, а супрацьлеглы паўднёвы напрамак старажытныя людзі выкарыстоўвалі для вызначэння часу першай і апошняй квадры месяца. Некаторыя даследчыкі лічаць, што нават прыняўшы хрысціянства, яны працягвалі пакланяцца камяням. Таму князь загадаў выбіць на іх крыжы. На думку іншых, гэтыя знакі з'явіліся ў галодныя 1127—1128 гады.
У нашай краіне захаваліся толькі чатыры Барысавы камяні. Адзін з іх быў вывезены ў Расію ў музей-запаведнік «Каломенскае». У Беларусі засталіся тры старажытныя сімвалы, у тым ліку ў пасёлку Друя, каля храма Святой Сафіі ў Полацку, што на Віцебшчыне, і ў вёсцы Камена на Вілейшчыне.
Таццяна ЛАЗОЎСКАЯ
Набор на бюджэтныя месцы павялічыцца.
Колькі ж каштуе гэты важны кампанент здаровага рацыёну зараз?
Не выявіць ні секунды абыякавасці.
