Усё пачынаецца з невялікага, з нашага стаўлення да самых простых рэчаў. Ці ў стане мы ўлічыць дробязі, прыняць правільнае рашэнне, калі яно датычыцца чагосьці не відавочнага на першы погляд, але ад гэтага не менш важнага?..
Зноў і зноў у розных месцах даводзіцца бачыць, як у гістарычна каштоўныя будынкі ўстаўляюць... пластыкавыя вокны. Пэўна, калі ў доме яшчэ хтосьці жыве або, скажам, будынак выкарыстоўваецца як музей і ў ім працуюць людзі, яны напэўна ж будуць рады такому абнаўленню. Вецер не будзе больш дзьмуць у шчыліны, унутры стане спакайней і ўтульней. Але ж, як вядома, хоць і важна тое, што ўнутры, сустракаюць заўсёды па адзежы, па знешнім выглядзе.
Мне заўсёды бачыўся пэўны метафарызм у тым, як на зіму ў вясковых хатах устаўляюць падвойныя вокны. У нас на Валожыншчыне, дзе жыве бабуля, прастору паміж дзвюма рамамі заўсёды любілі ўпрыгожыць — пакласці слой ваты (быццам снег), а на ёй раскласці памаранчавыя званочкі-сухацветы з шарыкамі ўнутры, а таксама невялічкія навагоднія цацкі. Атрымлівалася вельмі святочная кампазіцыя! Яна дадавала казачнага настрою, адразу адчувалася пераднавагодняя пара, сэрца і розум настройваліся на цуды... Але яшчэ больш сімвалічна тое, як вясной двайныя рамы вымаюць, пакідаючы толькі адну. Хоць і можа быць холадна, хоць гэта і крыху небяспечна — застаецца толькі тоненькая шыба. Затое акно прамываюць, прыбіраюць усё лішняе. Нібы расплюшчваюць вочы пасля зімовай спячкі. Прэч усё старое — наперадзе вясна і новае жыццё. Вокны — гэта вочы дома. А вочы павінны быць адкрытымі. Такі сімвалізм.
Тым больш балюча глядзець, як у старых мурах ці даволі крохкіх драўляных пабудовах пачынаюць ззяць бялюткія пластыкавыя вокны. Гэтыя вочы быццам чужыя зусім. Няма ў іх мудрасці, узважанасці і прыгажосці колішніх поглядаў дамоў... І іх нават не назавеш новымі моднымі акулярамі. Такім чынам хтосьці, не думаючы, быццам спрабуе змяніць душу дома. Але ж сэрца застаецца ранейшае.
Днямі ішла на работу па цэнтральнай сталічнай вуліцы і пабачыла гэта зноў... У будынку, які стаіць на праспекце Незалежнасці, адно за адным з'яўляюцца пластыкавыя вокны. Варта адзначыць, што сам будынак шэра-пясочнага колеру. На першым паверсе там месціцца кавярня. Я бачыла яе разоў з тысячу і вось толькі цяпер звярнула ўвагу на тое, што там таксама стаяць новыя вокны, аднак яны не ярка-белыя, а карычневыя і па форме зроблены дакладна на ўзор тых, што стаялі раней. Таму яны не выглядаюць наватворам і даволі арганічна ўспрымаюцца ў такім асяроддзі. А яшчэ дзівіць тое, што будынак, у якім адзін за адным пачынаюць запальвацца ярка-белыя вочы — гэта інтэрнат Беларускага нацыянальнага тэхнічнага ўніверсітэта, у якім ёсць цэлы архітэктурны факультэт! Няўжо ніхто з выкладчыкаў, дасведчаных спецыялістаў ці нават студэнтаў не можа звярнуць увагу на такі «рамонт» і змяніць ход падзей? Калі мы не можам паўплываць нават на сваё, дык аб чым тады гаварыць?..
Побач, на праспекце, знаходзіцца адзін з будынкаў Дома друку. Я спецыяльна звярнула ўвагу, якія ў ім стаяць вокны. Туды ўстаўлены акуратныя шэрыя шклопакеты, зробленыя дакладна на ўзор ранейшых вокнаў — таму вокны і будынак глядзяцца цэласна.
І ўсё тое, пра што напісана вышэй, як той казаў, яшчэ паўбяды. Каб не два «але». Першае — сталічны праспект Незалежнасці з'яўляецца помнікам гісторыка-культурнай спадчыны Беларусі. Другое — яго плануюць намінаваць на ўключэнне ў Спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. Відавочна, што ўстаноўка ў дамы архітэктурнага ансамблю офісных вокнаў можа скараціць шанцы на ўнясенне ў спіс каштоўнасцяў чалавецтва. Не трэба быць вялікім спецыялістам, каб разумець гэта.
На жаль, не так рэдка даводзіцца бачыць ці чуць пра тое, што ў пэўны гістарычны будынак усталявалі новыя вокны, мімаходзь збілі ляпныя ўпрыгожанні, перафарбавалі і... выключылі са спіса каштоўнасцяў. Да болю простая, але дзейная схема, якая, на жаль, не працуе ў адваротны бок.
Што казаць, калі нават у старажытных адрэстаўраваных замках нашай краіны цяпер можна сустрэць пластыкавыя вокны! Але ж можна рабіць іначай. Як прыклад: у Любчанскім замку, які аднаўляе дабрачынны фонд на чале з Іванам Пячынскім, усталяваны драўляныя дубовыя вокны, пакрытыя цёмнай марылкай. Так, гэта выйшла даражэй, чым калі б ставіліся пластыкавыя. Аднак аўтэнтычнасць даражэйшая. І прастаяць такія вокны даўжэй, і ў цікаўных турыстаў не будзе адчування, што дзесьці іх падманулі.
Як ужо гаварылася вышэй, вокны — гэта вочы дамоў. Аднак праз навюткія шклопакеты нічога не праглядаецца. Такія вочы маўчаць. Ім няма чаго сказаць.
Ніна ШЧАРБАЧЭВІЧ
Амаль тысяча дзвесце чалавек збяруцца, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
