Вы тут

Як задаволіць кадравы голад у сферы ІТ?


Ці могуць беларускія ВНУ задаволіць патрэбы ІТ-кампаній у кадрах? Якімі ведамі і кампетэнцыямі павінны валодаць выпускнікі, якія мараць трапіць у Парк высокіх тэхналогій? Каго будуць рады бачыць у сябе наймальнікі? Як палепшыць практычны складнік падрыхтоўкі будучых спецыялістаў? Адказы на гэтыя пытанні на паверхні не ляжаць. Амаль штогод беларускія ВНУ павялічваюць наборы на ІТ-спецыяльнасці. Толькі за пяць апошніх гадоў у сферы вышэйшай адукацыі адкрылася 30 новых спецыяльнасцей ІТ-профілю. Таксама актыўна развіваецца ў краіне і дыстанцыйная форма атрымання адукацыі. Але кадравы голад у сферы ІТ па-ранейшаму захоўваецца. Работадаўцы кажуць, што быць добрым праграмістам і ўмець пісаць код для эфектыўнай работы ўжо недастаткова. Не менш важна быць гнуткім і камунікабельным, умець працаваць у камандзе. «Мяккія навыкі» (sоft skіlls) у вялікай ступені ўплываюць на развіццё кар'еры.


Змяненні ў змесце і форме

— Па сутнасці, кадзіроўшчыкі і тэсціроўшчыкі — гэта значыць выпускнікі, якія валодаюць ніжнім і сярэднім узроўнем кампетэнцый, — адыходзяць на другі план. Трансфармацыя ІТ-галіны ў бок высокатэхналагічных прадуктовых распрацовак і пашырэнне магчымасцяў штучнага інтэлекту робяць запатрабаванымі спецыялістаў з вышэйшай адукацыяй, якія валодаюць фундаментальнымі навуковымі ведамі. Сёння патрабуюцца аналітыкі, якія рыхтуюцца на нашай міжпрадметнай універсітэцкай кухні, — падкрэслівае рэктар Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта Андрэй КАРОЛЬ.

— Паколькі БДУ — універсітэт класічнага тыпу, мы робім стаўку не толькі на прыкладныя веды, але і на фундаментальнасць адукацыі. Падрыхтоўка кадраў па ІТ-спецыяльнасцях і сумежных спецыяльнасцях вядзецца ў БДУ на трох факультэтах — ФПМІ, механіка-матэматычным і факультэце радыёфізікі і камп'ютарных тэхналогій. На першай ступені ў нас налічваецца адзінаццаць такіх спецыяльнасцяў: «Актуарная матэматыка», «Прыкладная матэматыка», «Інфарматыка», «Камп'ютарная бяспека», «Эканамічная кібернетыка» і іншыя. На другой ступені — дзевяць: магістранты вывучаюць алгарытмы і сістэмы распрацоўкі вялікіх аб'ёмаў даных, прыкладны камп'ютарны аналіз даных, матэматычнае і праграмнае забеспячэнне інфармацыйнай бяспекі... На першай ступені навучаюцца 2160 чалавек, на другой — 310.

Выпускнікі факультэта прыкладной матэматыкі і інфарматыкі — самыя запатрабаваныя ў кампаніях ПВТ. Менавіта яго студэнты займаюць прызавыя месцы на розных мерапрыемствах рэспубліканскага і міжнароднага ўзроўняў па праграмаванні. А на сусветным чэмпіянаце свету па праграмаванні (ІMС) каманды БДУ заўсёды прабіваюцца ў фінал, дзе аказваюцца сярод наймацнейшых.

— Мы лічым, што гэта вынік непарыўнага ланцужка ў падрыхтоўцы кадраў: ад прафарыентацыі, нашых школ юных і збораў, якія арганізоўваюцца для таленавітых школьнікаў на базе «Брыганціны», да іх выхаду з універсітэта. Галоўнае, што абітурыенты паступаюць да нас «відушчымі» і добра разумеюць, якія спецыяльнасці яны выбіраюць, — кажа Андрэй Кароль. — Вельмі многія знакамітыя ІТ-прадукты, у тым ліку і праграмы Яндэкса, былі створаны выпускнікамі БДУ.

На думку рэктара, інфарматызацыя адукацыі часта памылкова трактуецца вельмі вузка, як нейкі тэхнічны кампанент, які асноўны ў арганізацыі вучэбнага працэсу, а змест адыходзіць на другі план.

— Мы не разумеем, што першаснае, а што другаснае, а першасным з'яўляецца асоба студэнта, — разважае ён. — Якія мэты ў адукацыі мы ставім? Навучыць студэнта крэатыўнасці, што сёння запатрабавана ў ІТ, ці проста даць патрэбную інфармацыю, экіпіраваць яго ведамі? Ад гэтага і будзе залежыць удзельная вага тэхнічнага кампанента. Падрыхтоўка ІТ-спецыялістаў патрабуе змяненняў у змесце і форме. Традыцыйная перадача ведаў не падыходзіць. Сёння не праблема знайсці патрэбную інфармацыю, а праблема навучыцца глядзець на рэчы сваімі вачыма, ставіць свае мэты, задаваць пытанні, бачыць сітуацыю з розных бакоў, умець ствараць свой прадукт. Адукацыя — не проста працэс засваення ведаў, а выяўленне і развіццё патэнцыялу, які закладзены ў кожным студэнце.

Сёння сярэдні ўзрост выкладчыкаў, якія працуюць на трох ІТ-факультэтах у БДУ, складае 49 гадоў (40 % з іх з'яўляюцца кандыдатамі і дактарамі навук). Для прыцягнення да выкладання спецыялістаў-практыкаў факультэты запрашаюць знешніх сумяшчальнікаў. Найбольшая колькасць знешніх сумяшчальнікаў — на факультэце прыкладной матэматыкі і інфарматыкі — 23 %: гэта супрацоўнікі такіх кампаній, як «ЭПАМ Сістэмз», «Эксадэл», «Яндэкс Бел», «Інтразішэн».

Каб веды не састарэлі

А ў БДУІР традыцыйна робяць стаўку на практыкаарыентаванасць падрыхтоўкі спецыялістаў.

— ІТ-тэхналогіі змяняюцца настолькі хутка, што тое, што студэнт вывучаў на другім курсе, на чацвёртым можа аказацца ўвогуле незапатрабаваным, — канстатуе прарэктар БДУІР па вучэбнай рабоце Валерый ПРЫТКОЎ. — Таму наша задача — навучыць студэнта так, каб атрыманыя навыкі ён далей сам трансфармаваў і развіваў, і яны на момант яго выпуску не страцілі актуальнасць. Вырашэнню гэтай праблемы часткова дапамагае ўзаемадзеянне з кампаніямі ПВТ і іншымі арганізацыямі рэальнага сектара эканомікі. Спецыялісты-практыкі адчуваюць, якія тэхналогіі будуць развівацца ў найбліжэйшай перспектыве, на якія з іх ёсць попыт у заказчыкаў. Сумесна з рэзідэнтамі Парка высокіх тэхналогій і іншымі ІТ-арганізацыямі ва ўніверсітэце створана 45 сумесных лабараторый. Кампаніі-партнёры аказваюць садзейнічанне ў навучанні выкладчыкаў БДУІРа, праводзяць для іх майстар-класы, дапамагаюць падтрымліваць вучэбныя праграмы ў актуальным стане. Мы можам выкарыстоўваць методыкі, распрацаваныя ІТ-кампаніямі для навучання свайго персаналу.

Таксама прарэктар ВНУ лічыць, што эфектыўнасць навучання можа павысіцца за кошт стварэння звыклага для студэнтаў, якія з дзяцінства з інфармацыйнымі тэхналогіямі на «ты», адукацыйнага асяроддзя.

— Ім не спатрэбіцца сябе ламаць і перабудоўвацца. Гэта паскорыць працэс камунікацыі, сэканоміць час. Не трэба чакаць выкладчыка па раскладзе. Можна задаць яму пытанне, атрымаць аператыўны адказ дыстанцыйна і далей асвойваць адукацыйную праграму, — кажа ён. — З 2002 года ў БДУІР развіваецца дыстанцыйнае навучанне. Зараз на дыстанцыйнай форме навучаецца каля 600 студэнтаў. Найбольш прывабная гэтая форма навучання для тых, хто атрымлівае другую вышэйшую адукацыю, а таксама для людзей з абмежаванымі магчымасцямі. На жаль, не ўсе пытанні пакуль можна вырашыць у рамках дзеючай нарматыўнай базы: яна не заўсёды адпавядае сучасным патрабаванням у сферы падрыхтоўкі ІТ-кадраў.

“Разумная” тэхніка

Яшчэ адна ВНУ, дзе рыхтуюць спецыялістаў у сферы інфармацыйных тэхналогій, — БНТУ. Прычым тут рыхтуюць спецыялістаў для самых розных галін, пачынаючы ад архітэктуры і заканчваючы металургіяй і аўтамабілебудаваннем. 

— Мы плануем укараніць у навучальны працэс канцэпцыю" Індустрыі 4.0 ", — паведаміў прарэктар па вучэбнай рабоце БНТУ Юрый НІКАЛАЙЧЫК. — Яна мае на ўвазе падрыхтоўку спецыялістаў, якія здольныя кіраваць жыццёвым цыклам будучага вырабу: пачынаючы ад ідэі — стварэнне якой-небудзь канструктарскай дакументацыі, распрацоўкі тэхналогіі вытворчасці — і заканчваючы яго ўтылізацыяй. Акрамя таго, мы надаём вялікую ўвагу падтрыманню інфраструктуры, таму што рэалізацыя лічбавых тэхналогій немагчымая без адпаведнага камп'ютарнага забеспячэння, сетак і праграмнага забеспячэння. Актыўна ўзаемадзейнічаем з банкамі па фінансаванні шэрагу праектаў, якія тычацца інфармацыйных тэхналогій і якія плануецца рэалізаваць ва ўніверсітэце ў бліжэйшай перспектыве. У рэшце рэшт " Індустрыя 4.0"— чацвёртая прамысловая рэвалюцыя — павінна прывесці да таго, што будуць створаны прыборы, абсталяванне, якія бууць самі сабой кіраваць з дапамогай пэўных датчыкаў, выконваць самадыягностыку. Мы са свайго боку (як тэхнічны ўніверсітэт) актыўна паэтапна ўкараняем інфармацыйныя тэхналогіі, якія ў будучыні дапамогуць падрыхтаваным спецыялістам актыўна рэалізоўваць усе гэтыя працэсы ў вытворчасці.

У БНТУ ёсць спецыяльнасці “робататэхніка”, “аўтаматызацыя тэхналагічных працэсаў”, “аўтаматызаваныя электрапрывады” і іншыя, па заканчэнні якіх выпускнікам прысвойваецца кваліфікацыя “інжынер-электрамеханік” і “інжынер-электрык”, але іх змястоўнае напаўненне мае самую непасрэдную сувязь з інфармацыйнымі тэхналогіямі. “Лічбавая” начынка прысутнічае амаль ва ўсёй тэхніцы, што нас акружае: у пральнай машыне, электрапліце, мікрахвалевай печцы, электрамабілі. Іх трэба запраграмаваць. Таму, каб атрымаць перспектыўную спецыяльнасць, зусім неабавязкова імкнуцца на ІТ-факультэты.

Надзея НІКАЛАЕВА

Загаловак у газеце: Патрабуюцца аналітыкі

Выбар рэдакцыі

Рэгіёны

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Як мы бярозавік куплялі на гандлёвай пляцоўцы лясгаса і ў лясніцтве

Культура

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Творчая вечарына народнага артыста Беларусі прайшла ў адной з мінскіх гімназій.