Вы тут

Аповед жанчыны, якая здолела вярнуць дачку з сацыяльнага прытулку


Чарговую публікацыю рубрыкі «Чвэрць стагоддзя» аб самых важных дакументах, падпісаных кіраўніком дзяржавы, мы прысвячаем Дэкрэту № 18. У аснове матэрыялу — няпростая гісторыя адной жанчыны, якой дзеянне гэтага дакумента дапамагло захаваць дачку і спыніцца на краі бездані.

Жанчыну, якая здолела не толькі вярнуць дзіця з прытулку, але і далей выхоўвае яго, знайсці аказалася не проста. Спецыялісты сацыяльна-педагагічных цэнтраў не заўсёды ахвотна ідуць на кантакт з журналістамі. Яны маюць рацыю, бо іх мэта не толькі дапамагчы сем'ям, якія аказаліся ў цяжкіх жыццёвых абставінах, але і пастарацца зберагчы той далікатны спакой, якога іх падапечныя дасягаюць не заўсёды простым шляхам. Але мне пашанцавала. Са мной згадзілася пагаварыць вельмі незвычайная і моцная жанчына. Яна не пабаялася расказаць аб сваіх памылках і пачуццях адкрыта. Мы сустрэліся з ёй у адным з мінскіх кафэ. Мне было прыемна ўбачыць перад сабой прыгожую 36-гадовую жанчыну. Яна ўсміхнулася мне і расказала, як ёй нязвыкла было першы час хадзіць з... зубамі. І мы пасмяяліся разам. А потым была доўгая размова. Некалькі разоў жанчына спыняла аповед: трэба было стрымаць боль і слёзы. Ёй не заўсёды гэта ўдавалася.


Незвычайная «нармальная» сям'я

— Нейкі час мне здавалася, што наша сям'я звычайная. І сапраўды, такіх сем'яў было шмат. У той час мы з бацькамі жылі з бабуляй. Бацька патроху выпіваў, але працаваў. Маці не піла. Праблемы пачаліся, калі мы пераехалі ў асобную кватэру. Маці таксама стала выпіваць... Мне было гадоў сем, калі я ўбачыла першую бойку паміж бацькамі. Я тады напалохалася, але хутка прызвычаілася да новых абставін.

Мне вельмі ўрэзалася ў памяць, як забіралі дзяцей нашых суседзяў. Мы разумелі, што так трэба. Бруд, смецце, тараканы, голад... У тых умовах дзеці не маглі выжыць, таму здавалася натуральным, што ў суседзяў іх забралі. У параўнанні з імі мы лічыліся «нармальнымі». Бацькі працавалі і кармілі мяне з сястрой. Так і раслі. У дзявятым класе трэба было вырашаць як жыць далей. Усе аднакласнікі рыхтаваліся да выпускнога: абмяркоўвалі планы на будучыню, а дзяўчынкі з трапятаннем выбіралі сукенкі. І мне хацелася. Але! Калі я прыйшла з гэтым пытаннем да бацькоў, тата мне сказаў: «Які выпускны, якая сукенка! Я ў твае гады працаваў ужо!»

Мне было пятнаццаць, і я была даволі імпульсіўнай дзяўчынкай. Ляснула дзвярыма і пабегла да сяброўкі. Яна аказалася ў такім жа становішчы. Мы былі адзіныя ў класе, хто прыйшоў на выпускны ў падраных джынсах. Трэба было шукаць работу. Але для падлеткаў гэта не так проста. Усё ж мы знайшлі занятак на рынку. Канешне, маці настаяла, каб я падала дакументы ў ПТВ. Я так і зрабіла. Але вучыцца не пайшла. Я проста не разумела, навошта. Мне вельмі добра плацілі. Кожны дзень. Мне хапала на добрае адзенне, добрыя прадукты, касметыку, яшчэ і заставаліся грошы, каб пагуляць. Ну навошта ісці «мазгі сушыць», калі ўсё добра? Адпрацаваў дзень, атрымаў грошы, набыў сабе сукенку, якая падабаецца. А потым піва — і наперад, на дыскатэку танчыць. Я стала незалежнай ад бацькоў. З'явілася шмат новых знаёмых і новая кампанія, якія жылі менавіта так. І я хацела жыць так. У хуткім часе мне стала мала піва. Спачатку пачала выпіваць віно, а потым разам з калегамі і гарэлку. Праз некалькі гадоў такога жыцця не адразу, але заўважыла, што мне лягчэй працаваць, калі я пахмялюся. З раніцы невыносна балела галава, здавалася, што паміраю. Кожны гук выклікаў боль і невыноснае раздражненне. А трошкі вып'еш — і ўжо адчуваеш сябе добра. Я не задумвалася аб тым, што са мной адбываецца нешта ненармальнае. Усе мае сябры гэтак жа пахмяляліся і жылі далей. Ды што сябры — ўсё маё акружэнне жыло так.

Юная мас­тач­ка Лі­за.

«Не магла глядзець у вочы дачцэ...»

Потым упершыню закахалася сур'ёзна. Гэта было падобна на вар'яцтва. Прайшло ўжо шмат гадоў, і я не разумею, чаму пакахала таго чалавека. У нас была адна кампанія, падобныя сем'і, і мы абодва былі безадказныя. Маці на мяне сварылася за тыя адносіны, бо бачыла, што яны пустыя. Але я нікога не хацела слухаць і вырашыла нарадзіць дзіця ад гэтага мужчыны. Калі я зацяжарала, то перастала піць. Не памятаю, каб гэта было цяжка. Проста перастала і ўсё. У 2004 годзе нарадзілася мая старэйшая дачка Люба. Трымала малую на руках і разумела: я мама. Але як толькі прыехала дамоў.... Божа, дзе былі мае мазгі? Я любіла і люблю Любу, але магла сысці на некалькі дзён і пакінуць дачку на бацькоў. Зноў пачала выпіваць, гуляць з сябрамі. З бацькам Любы рассталіся, калі дачцэ было тры месяцы. Ды мы і не жылі ніколі разам, толькі начавалі адно ў аднаго. Люба расла добрай дзяўчынкай, спакойнай і разважлівай. Калі малой споўнілася тры гады, я ўладкавалася на работу дворнікам у ЖЭСе. Зноў выпівала. І мяне пачалі папярэджваць аб тым, што я магу страціць дзіця... А мне ніяк не ўдавалася гэта асэнсаваць. Не тое, што я не разумела... Проста не магла ўсвядоміць. Са мной размаўлялі выхавацелька, загадчыца дзіцячага садка, участковы... Я памятаю першае пасяджэнне камісіі па справах непаўналетніх. Іду туды і не разумею, чаму яны мяне выклікалі... Прыходжу — а там шмат людзей. Усе крычаць і саромяць мяне. А мне галава баліць. Паслала я ўсіх ды сышла. Я не магу сказаць, дзе і калі першы раз забралі ад мяне Любу. Ёй на той момант споўнілася ўжо чатыры з паловай гады. І гэта быў сапраўдны шок. Мне маці кажа: «Люба ў СПЦ, табе трэба ісці туды», а я не магу зразумець, чаму ў мяне дзіця забралі. Як гэта? Я ж памятаю дзяцінства! Забіралі ў самых апошніх алкаголікаў, а я ж працую, я ж не алкаголік! І сорам, жудасны сорам. У СПЦ я, канешне, прыйшла, але да Любы ў групу не заходзіла... Я не магла глядзець сваёй дачцэ ў вочы. Са мной працавалі псіхолагі, яны тлумачылі, што дзіця мяне чакае, пытаецца, дзе я. А я не магла, не магла! Калі ўсё ж асмелілася... Мы з ёй доўга размаўлялі. Я вырашыла, што зраблю ўсё, каб забраць сваю малую з прытулку. Закадзіравалася, працавала, збірала ўсе неабходныя дакументы, выконвала ўсе ўмовы спецыялістаў. І, нарэшце, забрала. Мы ўсе чакалі гэтага дня: я, мае бацькі, мая сястра, якая ўжо гадавала сваю дачку, і, канешне, Люба. Аднак гэта аказаўся вельмі цяжкі і напружаны момант. Памятаю, едзем дадому з дачкой і маўчым нацягнутыя, як струны. Я была вельмі пакрыўджаная тады. Мне здавалася, нібыта за мной усе сочаць і чакаюць маіх памылак. Прывяла малую ў сад, а там нас і не чакалі. Сустрэлі бязрадасна і пры гэтым кінулі ў спіну: гэта ненадоўга. Паехала да ўчастковага, той таксама «падтрымаў»: маўляў, усё роўна твая малая вернецца туды, дзе была... Я злавалася на ўсіх і ненавідзела за тое, што мяне не разумеюць. І цягнулася да тых старых знаёмых, якія «падтрымлівалі» мяне, як здавалася, па-сапраўднаму.

Карацей, пратрымалася нядоўга. Спачатку выпіла трошкі, каб расслабіцца... І ўсё. Разумела, што калі мяне ўбачаць у такім стане ў садку, адразу адбяруць Любу. Таму ўзяла невялічкі водпуск на рабоце і паехала ў вёску. А там... чатыры дні піла. Ехаць назад было яшчэ больш страшна. Але вярнулася. Не прайшло і пяці хвілін, як у кватэру пазванілі. Гавару Любе: «Не адчыняй». Але малая радасна пабегла да дзвярэй. А далей: чужыя людзі ў доме, крык, слёзы, Люба хапаецца за дзеда, яе адрываюць і ўвозяць. Мой свет разбурыўся...

Далей усё было як у сне. Зноў СПЦ, вельмі хутка суд. Мяне пазбавілі бацькоўскіх правоў, перасталі пускаць да Любы і адправілі ў лячэбна-працоўны прафілакторый. У мяне не было сіл супраціўляцца, адчувала нейкую невыносную пустэчу і бездапаможнасць. Я змірылася. Там, у ЛПП, даведалася, што я больш «не абавязаная». Гэта быў кантрольны выстрал. Страшна быць больш «не абавязанай» свайму ўласнаму дзіцяці... Маю дачку ўдачарылі.

Стол бу­ду­чай пер­ша­клас­ні­цы.

Больш не гатова рызыкаваць

Калі вярнулася з ЛПП, мяне ўжо ніхто не чакаў, я нікому не была патрэбна. Адразу пачала піць. Праз некаторы час мяне сустрэў участковы і адразу склаў пратакол. Потым другі, трэці... Чацвёрты пратакол азначаў паўторную адпраўку ў ЛПП. Я не гатова была туды вяртацца. Паспрабавала наладзіць жыццё. Палюбіла мужчыну, Аляксея, стала сустракацца з ім. Зацяжарала... Неўзабаве аб гэтым даведаўся ўчастковы. Ён так крычаў на мяне — не перадаць. Мне нават смешна стала: маўляў, як гэта я пасмела зацяжараць без яго дазволу. Мяне сталі кантраляваць. У хуткім часе сышла ў дэкрэт. На той момант мяне турбавалі адносіны з бацькам дзіцяці, бо хацелася мець нармальную сям'ю. Аляксей здрадзіў мне, я пакутавала, але піць не пачынала. Нарадзіла дачку Лізу. Гэта малая зрабіла мяне шчаслівай. Я карміла яе сваім малаком амаль да двух гадоў. Дачка вяртала мяне да жыцця. Адначасова старалася наладзіць добрыя адносіны з яе бацькам. Але пасля яго чарговай здрады, нягледзячы на тое што ў мяне быў даволі вялікі перапынак ва ўжыванні алкаголю, набыла сабе бутэльку шампанскага і пайшла піць дадому. Без кампаніі. Каб дачка нічога не бачыла, адвяла яе да сваёй знаёмай. Але ж менавіта ў гэты дзень органы апекі прыехалі па дзяцей той жанчыны. І, канешне, забралі маю Лізу... З жахам успамінаю той момант. Я, задаволеная ад выпітага шампанскага, іду зноў да крамы. І раптам да мяне падбягае мая маці і крычыць на мяне. Яе словы даходзілі з цяжкасцю. Я зразумела, што Лізу павезлі ў СПЦ, але ўсё ўнутры адмаўлялася прымаць гэта. Моўчкі набыла гарэлку і сышла. Ачуняла праз некалькі дзён. Трэба было ісці ў прытулак. Калі пад'ехала на машыне са знаёмым, убачыла, як выхавацелька гуляе з маёй дзяўчынкай. Ледзь не звар'яцела на месцы. Здавалася, што бачу адразу дзвюх: Любу і Лізу... Я не магла яе страціць.

Я гатова была зрабіць усё, каб мне вярнулі дачку. Аляксей, бацька Лізы, на камісіі мяне зневажаў, гаварыў, што не даглядала дзіця, кідала адну і не карміла... Мне паставілі ўмову, каб памірылася з бацькам Лізы. Я зноў закадзіравалася, выйшла на работу, спрабавала наладзіць адносіны з Аляксеем. Што заўгодна была гатова цярпець ад яго і цярпела. Чакала, калі змагу забраць дачку дадому.

У той дзень мы павіны былі прыйсці на камісію ўдваіх: я і бацька Лізы. Але ён не прыйшоў. Яго чакалі некалькі гадзін, якія для мяне здаліся вечнасцю. Я не вытрымала і пачала крычаць. Божухна, як я крычала!.. Добра, што там былі супрацоўнікі СПЦ, якія ведалі, што значыць для мяне Ліза, і ўступіліся за мяне... Мне вярнулі дачку. Не адразу пайшло ўсё гладка. Былі вельмі няпростыя моманты ў жыцці. З бацькам Лізы я рассталася. Праўда, зрэдку ён прыходзіў да нас скандаліць. Але я больш не гатова рызыкаваць дачкой. Нядаўна бацьку Лізы забралі ў ЛПП, нам стала больш спакойна.

Лі­за вы­бі­рае су­кен­ку для пра­гул­кі.

Пасляслоўе

Ведаю, што я алкаголік. Мне нельга нават грам выпіць — небяспечна. Сёння я трымаюся. Доўгі час здавалася, што ўвесь свет супраць мяне, што да мяне ставяцца несправядліва... Крыўдзілася, нават на ўрачоў. Было, што пасля доўгай «завязкі» выпівала, і мне станавілася так дрэнна, што прыходзілася выклікаць хуткую. Але калі ўрачы бачылі мяне скурчаную, без зубоў і з невыносным перагарам, разводзілі рукамі: маўляў, мы тут нічым не дапаможам... Было, што мне кідалі ўслед брыдкія словы і ставіліся да мяне як да чалавека нізкага сорту. Я пакуль не магу растлумачыць тыя свае неадэкватныя ўчынкі. Мне ніхто не перашкаджаў самой звярнуцца па дапамогу да псіхолагаў. Я проста была вымушана з імі працаваць, і мне пашанцавала, што яны ўсё ж паступова дастукаліся да мяне. Зараз я дзіўлюся, чаму не гаварыла аб нейкіх сваіх перажываннях са спецыялістамі. Я нібыта хавалася, была закрытая ад іх. Калі стала паступова адкрывацца, яны змаглі ўбачыць, як мне дапамагчы. Я вельмі ўдзячная ім за цярпенне — яны былі са мной усе гэтыя гады.

Сярод міліцыянераў таксама былі тыя, каму раптам станавілася шкада мяне, і яны заступаліся за мяне перад калегамі. І міласэрнасць з іх боку да мяне была гаючай.

У мяне з'явіліся новыя сябры, сапраўдныя, якія падтрымлівалі мяне не бутэлькай, а сваім сяброўствам.

Але ў сэрцы засталася рана, якая не загойваецца. Я страціла Любу. У хуткім часе мая малодшая дачка будзе святкаваць першы выпускны, і я буду глядзець, як Ліза развітваецца з дзіцячым садком. Аднак я не была побач у такі момант са сваёй старэйшай дачкой.

Хутка павяду Лізу ў першы клас, і мы разам будзем хвалявацца. Але ніколі не ўбачу, як пайшла ў школу мая старэйшая дачка... І гэта трагедыя нашай маленькай сям'і. Веру, што Любу робяць шчаслівай новыя бацькі. І спадзяюся, што лёс дасць калі-небудзь мне магчымасць папрасіць у яе прабачэння.

Наталля ТАЛІВІНСКАЯ

Фота Таццяны Ткачовай

P. S. Прозвішча гераіні не ўказана з этычных меркаванняў

Усе публікацыі рубрыкі "Чвэрць стагоддзя"

Загаловак у газеце: Страшна быць «не абавязанай» свайму дзіцяці

Выбар рэдакцыі

Рэгіёны

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Як мы бярозавік куплялі на гандлёвай пляцоўцы лясгаса і ў лясніцтве

Культура

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Творчая вечарына народнага артыста Беларусі прайшла ў адной з мінскіх гімназій.