Адрозны свет

Якая была самая вялікая мара Мальера?

Стаць сусветна вядомым аўтарам камедый? Не. Аўтар «Тарцюфа» прагнуў іншага. Ён жадаў здзіўляць сваіх прыхільнікаў высокай трагедыяй. Не горшай за «Цара Эдыпа» ці хаця б «Рычарда ІІІ».

Мальер напісаў нямала драматычных і трагедыйных п’ес, але яны амаль адразу ж пасля прэм’еры патаналі ў багне невядомасці.

Вядомы блогер Стась Карпаў мае дастатковую колькасць прыхільнікаў, якім падабаюцца яго вострыя, гратэскна-актуальныя допісы ў Фэйсбуку. Даволі часта ён піша пра рэчы сапраўды важныя, сур’ёзныя. Але каб напісанае ім не выглядала нейкім старэчым маралізатарствам, Стась Карпаў аздабляе свае выказванні дэкарацыйнай аблямоўкай сцёбу, вострага, як нечаканае шыла ў бок, жарту, агрэсіўна-вясёлага «наезду». Тады падобныя тэксты чытаюцца. Маюць прыхільнікаў і нават фанатаў.

Але глыбока (а можа, не так ужо і глыбока) у душы Стась сябе адчувае тонкім паэтам, філосафам. Як і Мальеру, яму мала быць адно толькі з’едлівым вастрасловам.

Займеўшы (якуюніякую) вядомасць дзякуючы словасвету (інтэрнэту), герой нашага артыкула песціў традыцыйную для беларускага інтэлігента і такую кранальную мару мець сваю кнігу.

Выдавецтва «Медысонт» у мінулым годзе пайшло аўтару насустрач і выдала яго паэтычны зборнік «Канцылярыі розных спраў».

У гэтым зборніку няма вясёла-грубаватага правакавання, брутальнай іроніі. Кніга здзіўляе энергетычнай сціпласцю (лепей сказаць стрыманасцю), спакоем, развагай.

Такое адчуванне, што сам аўтар, «канчаткова, як котка, заблытаны ў нітках дарог, неаднойчы падмануты…», стамлёны ад сваіх эмацыянальных допісаў, калі адчувае, што вакол яго «проста болей вады. Проста меней святла й цеплыні…», ратуе сябе і «шукае сваё месца — наносіць сябе на паперу». Стась Карпаў самотна сцвярджае, што «сонца не будзе. Я думаю цёпла не стане /…/ Усё сплывае, ссыпаецца…»

 «Канцылярыі розных спраў» здзіўляюць сваёй непрыхаванай цішынёй.

Ніхто нікога не цвеліць, не пад’юджвае. Лірычны герой, як быццам з крыклівага пірацкага карабля «Маладнякоўцаў», зухавата пераскочыў на ціхую шхуну «Узвышаўцаў», і... зніклі жарты, песні, і падлеткавыя кпіны, з’явілася развага і… сум.

Нягучны, ціхі, але вельмі трывалы і моцны сум. Буры з вясёлай небяспекай штохвіліннага аверкіля прайшлі, на змену ім заваладарыў штыль.

Вершы Стася Карпава не здзіўляюць нечаканымі метафарамі, у іх няма дражлівага шматкроп’я, аўтар прагаворвае ў сваіх радках усё і не пакідае месца чытачу для ўласных фантазій ці алюзій. Ён занадта сур’ёзны, правільны і набліжаецца ў гэтым да эстэтыкі Міколы Маляўкі.

Але хіба Стась Карпаў мусіць адкрываць новае слова ў сённяшняй творча разгубленай беларускай паэзіі? Не.

Кніга героя нашага артыкула важная ў першую чаргу для яго самога. Як на самай справе і трагедыі Мальера былі напісаны не столькі для гледача, які прагнуў толькі камедый, колькі для разумення: я, маўляў, магу быць і не такі. Магу стварыць адрозны (магчыма, не такі памастацку прыцягальны, але больш родны мне) свет, куды, бы ў той бункер, заўсёды схаваюся, калі адчую хоць нейкую небяспеку для майго спакою, нерваў, унутранага свету.

Вольга ПЕРАГУДАВА