Пашка — адзін з тых нямногіх выпускнікоў, якія пасля школы не махнулі за блізкі свет шукаць свайго шчасця, а засталіся ў роднай вёсцы. І, відаць, не прапалі б, калі б...
Некага з такіх хлопцаў падвяла так званая зладзейка з наклейкай, а вось Пашу — залішняя сарамлівасць. Пазбягаў ён, бедны, дзяўчат і толькі пасля сарака, пахаваўшы бацькоў, узяўся шукаць сваю палавінку. Дзе? Ну вядома ж, на сайтах знаёмстваў. На прыгажунь ды вялікіх разумніц ён не замахваўся: падбіраў маладзіц па сабе, смела вёў дыялогі. Да адной дык нават пад'ехаць збіраўся — пад Новы год... (Не маладзён, як быццам, а ўсё ж спадзяваўся на калядны цуд).
І, трэба сказаць, не дарэмна. Аднойчы, позна павячэраўшы, ён ужо забурыўся ў ложак: уключыў тэлевізар, пагладзіў ката, неспадзеўкі задрамаў і таму аж падскочыў ад званка мабільніка. «Пашачка, — пачуў у трубцы гуллівы голас Анжэлы. — Я сама да цябе прыехала... Стаю на станцыі, мерзну. Ты забярэш?..»
Расхваляваны халасцяк у трусах забегаў па хаце: заправіў ложак, прыбраў з вачэй брудны посуд, схаваў пад матрац каляндар з голымі дзеўкамі, наступіў на лапу кату, які таксама быў у шоку, бо ніколі не бачыў гаспадара такім узрушаным і потым з акна ва ўсе вочы глядзеў, як Пашка на старэнькім «Фольксвагене» выязджае з двара.
...Адзінокая фігурка на станцыі падалася яму не такой танклявай, як на фота. Усё астатняе ён разгледзець не паспеў: Анжэла абхапіла яго за шыю і прагна пацалавала, ад чаго ў жаніха закружылася галава, задрыжэлі рукі і ногі.
На драўляных, можна сказаць, ён вёў машыну, прапускаў Анжэлу ў хату. А распрануў і разгубіўся: стройнымі ў яго абранніцы былі хіба ногі. Усё астатняе перавышала бачанае ў камп'ютары як мінімум удвая. Але ж...
Госцю трэ было частаваць, а чым, — Пашка не ведаў. Стаў казаць, што не чакаў, што трымаецца посту, што ў халадзільніку «хіба мыш вісіць»...
— Ды не парся ты! Нясі днушку і нож, — супакоіла Анжэла і з невялічкай дамскай сумачкі дастала... бутэльку і кавалак сала.
Гаспадар прынёс талерку квашанай капусты, хлеб і слоік кампоту, на стол паставіў посуд, папярэдзіў, што амаль не п'е.
Анжэла ўгаворваць яго не стала: плюхнула ў чарку гарэлкі, выдала кароткае «Ну, за нас!», чокнулася з яго шклянкай з кампотам і па-заліхвацку выпіла.
Размова пацякла жывей, блізасць жанчыны, няхай і не той, што малявалася ў думках, кружыла Пашкаву галаву. «Касела» тым часам і дама сэрца: усё гучней смяялася, несла нейкае глупства, нарэшце ўстала, памкнулася да Пашы з абдымкамі, але упала на канапу і... заснула. «Нічога, стамілася, намерзлася, — апраўдваў яе гаспадар, не заўважыўшы, што бутэлька амаль пустая. — Да раніцы праспіцца».
З такой аптымістычнай думкай ён залез пад коўдру і як быццам стаў засынаць, але тут канапа скаланулася ад моцнага храпу. Кот з перапуду сігануў з пакоя і зашыўся недзе ў кухні. Пашка накрыў галаву падушкай, але гэта не дапамагала. Прыйшлося ўстаць, пабудзіць Анжэлу, прымусіць павярнуцца на адзін бок, потым на другі...
Марны лёс, як той казаў: храп гучаў усё мацней і мацней.
Пад яго раскаты, адгараваўшы амаль да раніцы, Пашка ўрэшце не вытрымаў — пабудзіў «спявачку», сказаў, што яму тэрмінова трэба ехаць, бо захварэла цётка, што па дарозе ён падвязе Анжэлу на цягнік...
Сонная госця спаўзла з канапы, укулілася ў машыну і зноўку гучна захрапла. Толькі пасадзіўшы яе ў вагон, Пашка з палёгкай уздыхнуў, даехаў да дома і ўжо там «адарваўся» — соладка заснуў...
Прачнуўся зноў ад званка мабільнага:
— Пашачка, я дабралася, у мяне ўсё добра! — лапатала Анжэла. — Калі мы яшчэ раз сустрэнемся?
— Не ведаю, Анжэла... Дай мне ад гэтай сустрэчы адысці, — без цырымоній адрэзаў ён. Потым на ранейшае месца павесіў каляндар са стройнымі дзеўкамі і сказаў сам сабе: «Дрэнна без жонкі, але ж і з такой...»
Кот толькі згодна муркнуў.
Алена Несцяронак, г. Докшыцы
З маёй новай знаёмай цікава і лёгка. Яна не скардзіцца на здароўе, надвор'е, цэны... У яе, нягледзячы на ўзрост (80 з хвастом), захаваліся і ясны розум, і гумар. Відаць, таму яе расказы пра перажытае можна слухаць гадзінамі. З адной жыццёвай прыгоды мы нядаўна ад душы пасмяяліся.
«Мне тады 26 было, — расказвала прыяцелька. — Сыночку — тры. Бацька яго, а мой, значыць, муж, трагічна загінуў, і я, каб заняць свае думкі, пазбыцца тугі, паступіла ў інстытут. Завочна вучылася ў Маскве, а працавала тут, у Мінску, тэлефаністкай.
Калектыў у нас быў жаночы, толькі начальнік — мужчына, гадоў пад пяцьдзясят. Тады вось такія пажылыя да дзяўчат, маладзейшых за сваіх дзяцей, не «клеіліся», не жаніліся. А калі, можа, дзе і было, то — дакладна кажу — не лезлі ў тэлевізар, не выхваляліся тым на ўвесь белы свет... Хоць з катушак часам і з'язджалі.
У нас вось на рабоце быў пакойчык для адпачынку. Дзве канапкі стаялі. У вольны час там можна было пасядзець, пагутарыць, а як нам — дык лепей памаўчаць.
То расселіся мы неяк з дзяўчатамі, адпачываем, і раптам (што яму стрэліла?) на мяне «валіцца» Пятровіч, начальнік наш. Галоўнае, прыхінуўся, рукі мае за спіну завёў, трымае там ды прыгаворвае: «Вось і ўсё: не вырвешся». Я ў адказ: «Пусціце!..» А ён, гад, не чуе... Я тады яшчэ раз: «Пусціце, бо дрэнна будзе!» «А што ты мне зробіш? — смяецца ён мне ў твар. — Анічога ж...»
Як разбярэ мяне злосць, як рвануся, як цапну яго з усёй сілы зубамі...
Ён аж падскочыў і рукі мае адпусціў.
А тут якраз чуем: «Выклікаем Мінск», «Выклікаем Мінск».
Мы з дзяўчатамі бягом на рабочыя месцы (што там з начальнікам — ужо не ў галаве)...
А назаўтра ён з'яўляецца на рабоце і з парога крычыць: «Дзе? Дзе гэта малое (я і праўда ростам не выйшла)?! Яна мне зараз адкажа за гэтую ноч!»
Абступілі яго дзяўчаты, пытаюць, што здарылася? А ён і расказвае: маўляў, дома было ўсё добра, пакуль ён не раздзеўся, пакуль жонка не ўбачыла крывавую «пячатку», прычым — на сцягне, вышэй за калена... Што тады пачалося!. Рэўнасць, абразы, крык... «Разводам цяпер пагражае!» — кажа начальнік.
Дзяўчаты слухаюць, перажываюць ды глядзяць на мяне. А я і нагадваю, што папярэджвала, казала, што дрэнна будзе... А потым дадаю: «Вядзіце сюды сваю жонку. Мы ёй раскажам, як што было, а можа, і пакажам». — «Ты што — хочаш яшчэ раз мяне ўкусіць?» — узвіўся начальнік і як уджалены выбег з апаратнай.
...Трэба сказаць, — завяршыла расказ прыяцелька, — што з ягонага боку гэта была першая і апошняя вольнасць, якую ён дазволіў. Чалавека ж вельмі важна своечасова спыніць».
Што праўда, тое праўда. Аб гэтым і прымаўка наша гаворыць: хто гуляе з агнём, дагуляецца да попелу. Ці не так?
Любоў Чыгрынава, г. Мінск
Мяняюцца часы — мяняюцца і святы. У нашых продкаў былі спрадвечныя — Каляды, Вадохрышча, Вялікдзень, Сёмуха, у нас — болей савецкія.
У памяці, напрыклад, як святкавалі гадавіны ўтварэння СССР. У школе з гэтай нагоды ладзілі свайго роду парад: кожны клас прадстаўляў пэўную рэспубліку — адну з пятнаццаці. А матэрыялаў жа мала было: геаграфічны атлас, Вялікая савецкая энцыклапедыя, часопіс «Огонек» — вось і ўсё, бадай... Але ж вучні ўсё роўна стараліся: малявалі сцягі ды гербы, выпускалі насценгазеты, вучылі вершы, танцы, песні, з бабулінага саматканага палатна шылі спадніцы ды блузкі (то-бок нацыянальныя строі), запрашалі бацькоў, вяскоўцаў. Для ўсіх было свята! І ўсім цікава.
Не дзіва, што гэтая традыцыя жыла і потым, у час маёй далейшай вучобы — у педвучылішчы, ва ўніверсітэце.
Але ж вось вучоба скончана. Я сама прыехала настаўнічаць у Гомель, у сярэднюю школу № 15, і пасля асенніх канікул ужо ведала, што на парадзе мой 6 «Б» будзе прадстаўляць Латвію.
З дапамогай бацькоў мы зрабілі фабрычныя герб і сцяг, пашылі, можна сказаць, сапраўдныя нацыянальныя касцюмы, выпусцілі прыгожую насценгазету, развучылі танец, вершы. Да таго ж сяброўка Таццяна, з якой мы жылі ў адным пакоі інтэрната, вырасла ў Ліепаі і дапамагла нам развучыць песню. Яна была вельмі знаёмай і простай: «Петушок, погромче пой, разбуди меня с зарей...», але ж мае вучні спявалі яе па-латышску.
У выніку наш клас перамог — заняў першае месца, атрымаў у падарунак вялікі торт...
Тым часам насталі канікулы, і вось неяк раз у нядзелю (гуляць дык гуляць!) мы з той самай сяброўкай з Ліепаі вырашылі паабедаць у рэстаране. Выспаліся, хораша прыбраліся, прыехалі, а там, што называецца, вось табе і гацаца: шыльда на дзвярах: «Абслугоўваецца замежная дэлегацыя».
Ім, карацей, добра, а нам што рабіць? Прыбраліся, як дурніцы... Есці хочацца...
Нібы адчуўшы гэта, дзверы перад намі раптам расчыняюцца, на парозе з'яўляецца адміністратар і запрашае... заходзіць. «Не за тых нас, мусіць, прымае, — думаю я і, што называецца, тармажу». А вось Таня мая ні аб чым не думае. Кажа мне: «Куртутэцы гайлітэ ман» (Петушок, погромче пой) і смела... кіруе да століка.
Што мне застаецца? Адказваю: «Норітыне агрума» (Разбуди меня с зарей) ды крочу за ёю следам.
У гардэробе мы пакідаем сваю вопратку, займаем столік, дзе ўжо стаяць закускі, садзімся, спрабуем есці, хоць гэта і цяжка, бо смех разбірае ўсё больш і больш...
Карацей, да булёну з грэнкамі мы з сяброўкай так і не дайшлі: паклалі на столік грошы і з рогатам выскачылі на вуліцу, каб пасмяяцца яшчэ і там — тады... Ды і зараз...
У сэрцы маім аж да сёння жыве латвійская народная песенька пра пеўніка. Ён па-ранейшаму рана прачынаецца і тым самым будзіць мае самыя светлыя ўспаміны — пра маладыя гады... І пра свята, якога больш няма.
Наталля Сівак, в. Заполле, Чэрвеньскі раён
Рубрыку вядзе Валянціна ДОЎНАР
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
