Пілотны рэгіён — гэта Слаўгарадскі, Чэрыкаўскі, Краснапольскі, Быхаўскі і Клічаўскі раёны. На тэрыторыі першых трох (яны найбольш пацярпелі ў выніку аварыі на Чарнобыльскай АЭС) чацвёрты год рэалізуецца праграма сацыяльна-эканамічнага развіцця паўднёва-ўсходняга рэгіёна Магілёўскай вобласці, створаная ў рамках Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь № 235. На жаль, тыя льготы і прэферэнцыі, якія гарантуе Указ, не вельмі ажывілі тут прадпрымальніцкую дзейнасць. Не лепшае эканамічнае становішча ў Быхаўскім і Клічаўскім раёнах. І пілотны праект, які стартаваў летась, якраз і разлічаны на тое, каб палепшыць становішча на тэрыторыі раёнаў. Стаўка робіцца на прыцягненне сродкаў міжнароднай тэхнічнай дапамогі і задзейнічанне актыўнага насельніцтва.
У кожнага раёна ёсць вопыт работы з грантамі міжнароднай тэхнічнай дапамогі. Слаўгарад уключыўся ў гэтую дзейнасць з 2007 года. Мясцовы фонд развіцця сельскіх тэрыторый «Адраджэнне-Агра» рэалізаваў за гэты час 21 праект. Тры з іх дапамаглі адрадзіць традыцыі сыраробства ў раёне і нават стварыць адпаведны фестываль. Слаўгарадскі філіял грамадскага аб'яднання «Сяльчанка» даў магчымасць знайсці сваю справу найбольш актыўным жыхарам раёна і ўвасобіў у жыццё два буйныя праекты. Яшчэ чатыры на рахунку спажывецкага кааператыва «Гіжэнскі аграрый» — усе яны маюць адносіны да добраўпарадкавання і арганізацыі самазанятасці грамадзян.
У 2015 годзе аналагічны фонд развіцця сельскіх тэрыторый пад назвай «Старт-Узыход» адкрыўся ў Краснаполлі. На яго рахунку пяць сацыяльна важных праектаў. З іх дапамогай атрымалася захаваць цудоўны помнік прыроды мясцовага значэння — батанічны сад «Іваноў хутар», арганізаваць відэашколу для перспектыўнага бізнесу, аб'яднаць насельніцтва для сумеснага вырошчвання гародніны, стварыць у вёсцы Яноўка хакейную сталіцу раёна і падтрымаць вяскоўцаў у іх жаданні займацца садоўніцтвам.
Над рэалізацыяй праектаў працуе мясцовы фонд развіцця сельскіх тэрыторый Быхаўскага раёна, які адкрыўся каля двух гадоў таму.
Усе гэтыя некамерцыйныя арганізацыі паспяхова супрацоўнічаюць з органамі ўлады ў сферы занятасці і самазанятасці насельніцтва, займаюцца вырашэннем экалагічных і сацыяльных праблем. Па абагульненых звестках, за 2018 год імі прыцягнута і асвоена каля 500 000 еўра, выдзеленых па лініі Еўрапейскага саюза, ПРААН і іншых міжнародных арганізацый. Сродкі дапамаглі рэалізаваць шмат вельмі неабходных і важных для раёнаў праектаў. У аграгарадку Лабанаўка Чэрыкаўскага раёна адкрыўся школьны энергапарк, у Краснаполлі — рэсурсны цэнтр «Энергазберажэнне ў побыце», у Быхаве — «Дом-інтэрнат з нулявымі стратамі энергіі», пры Клічаўскім аграрна-тэхнічным каледжы створаны клас энергаэфектыўнасці. Але такіх рэсурсных цэнтраў не хапае, каб здзейсніць рэвалюцыю ў эканоміцы. Таму і спатрэбілася аб'яднаць высілкі. А заадно больш зладжана працаваць па некалькіх асноўных кірунках. Напрыклад, у моладзі ёсць магчымасць праявіць сябе ў крэатыўнай эканоміцы. Гэта ўсё, што звязана з творчасцю, ІT-тэхналогіямі, арганізацыяй свят. За апошнія паўтара года ў пяці раёнах створана сем пілотных мадэляў крэатыўных відаў дзейнасці, каля 10 спецыялістаў у кожным раёне працуюць над папулярызацыяй гэтага віду бізнесу, у рэгіён прыцягнута не менш за тры мільёны долараў ЗША. Вельмі перспектыўны турыстычны кірунак. У Слаўгарадскім раёне размешчаны водна-балотны заказнік «Слаўгарадскі», у Клічаўскім — два заказнікі — гідралагічны «Астравы Дулебы» і біялагічны «Свіслацка-Бярэзінскі», у Быхаўскім — ландшафтны заказнік «Старыца». І тут таксама ёсць над чым працаваць.
— Навізна праекта заключаецца ў тым, што ўпершыню ў Беларусі прадугледжваецца ўзаемадзеянне паміж раёнамі ў фармаце мадэльных рэгіянальных праектаў, дзе кожны раён адыгрывае сваю ўнікальную ролю, падае свае рэсурсы, як для сумесных дзеянняў у інтарэсах усяго рэгіёна, так і кожнага раёна паасобку, — кажа старшыня Слаўгарадскага райсавета дэпутатаў, а па сумяшчальніцтве яшчэ і старшыня каардынацыйнага савета рэгіянальнага праекта Святлана Язерская. — Такое ўзаемадзеянне дапаможа нам палепшыць занятасць насельніцтва ў сельскай мясцовасці. А на тэрыторыі пяці раёнаў сёння пражывае больш за 80 тысяч чалавек. Падчас падрыхтоўкі праекта было створана 20 мікрарэгіёнаў, для развіцця якіх распрацоўваюцца 60 ініцыятыў. Ёсць спадзяванні, што 20 будуць падтрыманыя праектам, а на рэалізацыю астатніх пойдуць унутраныя рэсурсы і спонсарскія сродкі. Абноўлены анлайн-сэрвіс і створана смарт-праграма ў выглядзе лічбавай карты для прасоўвання канкурэнтных пераваг рэгіёна. Сфарміраваныя тэматычныя сеткі — сельскі турызм, арганічнае земляробства, саветы вёсак. Распрацаваны тры буйныя праекты ў супрацоўніцтве з міжнароднымі партнёрамі, для 1500 чалавек створаны ўмовы для павышэння самазанятасці ў рэгіёне.
Дзмітрый Харытончык, старшыня Магілёўскага аблсавета дэпутатаў:
— Пяць раёнаў, якія маюць складаную эканамічную абстаноўку, цяжкасці са сваім развіццём, аб'ядналіся для сумеснага рашэння сваіх ініцыятыў з прыцягненнем грантаў міжнароднай тэхнічнай дапамогі. Такі саюз дапамагае кансалідаваць вопыт і веды некалькіх раёнаў і разам выступаць. Гэта дасць магчымасць прыцягнуць больш значныя фінансавыя рэсурсы і стварыць дадатковыя магчымасці для развіцця рэгіёнаў. Актыўна прымаюць у гэтым удзел народныя выбраннікі, раённыя Саветы дэпутатаў.
Нэлі ЗІГУЛЯ
Амаль тысяча дзвесце чалавек збяруцца, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
