Май (і неяк раптам?) выбухнуў лістотай! Яшчэ ўчора, здаецца, яе не было, а сёння...
Сёння — дождж, можна сказаць, знянацку, бо сіноптыкі аб ім ні словам, ні паўсловам — народ без парасонаў... І куды? Ну вядома ж, пад дрэвы.
Схаваліся: за каўняры не лье, падымаюць галовы, каб убачыць чаму. А там...
Май выбухнуў лістотай.
Дыпламатыя
Пятніца, надвячорак, трамвай. На адным з пярэдніх сядзенняў — маладзіца з дзіцем. Тое міла шчабеча: расказвае, што было ў садку, чым іх сёння кармілі...
— А давай мы татку пазвонім, — «ацаніўшы» стравы, прапануе матуля. — Я яго набяру, а ты скажы, каб ён бліноў нам спёк.
— Дык ты яму сама пра гэта скажы, — не згаджаецца дзіця.
— Не, мне нельга, — уздыхае матуля. — Калі я скажу, мы яшчэ пасварымся, а калі ты — дадому прыедзем, а там — бліны.
З вёскі...
Парадокс: станцыя метро называецца «Плошча Леніна», а даехаў, на эскалатары падняўся наверх і апынуўся на плошчы Незалежнасці.
Вакзал там паблізу, два ўніверсітэты, так што людзей — самых розных — на прыпынках шмат... Ды галубоў не падманеш: яны злятаюцца да сямейкі, якая перакусвае булкамі, пачынаюць «наразаць кругі» — чакаць пачастунку, хоць гэта і марна: дарослыя захапіліся размовай і птушак не бачаць, сынок (гадоў трох-чатырох) дзяліцца з імі нават не думае. Хутчэй наадварот — грозна тупае на птушак нагой, потым — узмахвае рукамі, а ўрэшце яшчэ і крычыць:
— Кыш! Кыш, каб вы падохлі!
...Не іначай у вёску з'ездзіў, з бабуляй грады пасадзіў, курэй паганяў.
Было і ёсць
Анекдот (а можа, і праўда?..): у школе выпускнікі сустракаліся — праз дваццаць гадоў. Некага пазнавалі, некага — не... «Усе пастарэлі, — прызнаў самы смелы, — адзін я не змяніўся!»
Што, вядома ж, бывае — і з мужчынамі, і жанчынамі.
Максіма, напрыклад, «сто гадоў» не бачыла, а выглядае, — ну акурат як той выпускнік... Пытаюся, як жыве, як яго хлопчык (тады ён у школу ці хадзіў?)...
— Ды нармальна, — кажа. — Яму... 27.
Свет — клінам
У дзіцячы садок гэты хлопчык хадзіў ахвотна, бо там была Ніка — яго першая і найлепшая сяброўка. Ён нават ажаніцца з ёю збіраўся, калі быў малы. А потым трохі падрос і, вядома ж, паразумнеў, сказаў неяк:
— А ты ведаеш, мама, я не буду з Нікай жаніцца.
— Чаму?
— Ну, гэта ж няправільна: я зусім не ведаю іншых жанчын.
Цяпер таму хлопчыку ўжо за 20. Адвучыўся, адслужыў у войску, працуе. Сустракаецца з сімпатычнай дзяўчынай, і гэта, як выглядае, у іх сур'ёзна: то-бок на адной — як спявала некалі П'еха — «сошелся клином белый свет...».
Што цікава, песня, як быццам, даўно састарэла і амаль не гучыць. А вось свет...
Ён змяніўся і не змяніўся: ва ўсякім разе не страціў — і дасць бог не страціць! — сваёй уласцівасці «сыходзіцца клінам» на некім адным.
Наш чалавек!
Хабар у асабліва дробных памерах — слоічак маслячкоў: марынаваных, светленькіх, невялічкіх...
Пакуль адкрывалі яго ды частаваліся (не без таго — «ганяючы» грыбкі па талерцы), добра нарагаталіся, бо ўспомнілі расказ калегі пра дзеда, якому ўнучка, запрасіўшы ў госці, строга загадала есці толькі відэльцам — па-гарадскому... Той паспрабаваў. І ў яго, ну вядома ж, атрымалася — з усімі іншымі стравамі, а вось з маслячкамі — не. Яны, каварныя, «уцякалі» ад відэльца, саслізгвалі з талеркі: спачатку — на стол, са стала — на падлогу.
Дзед, як быццам, і там працягваў «паляваў» на іх з відэльцам, пакуль нарэшце не заганяў, не заціскаў у кут і ўжо там не наколваў!
...Госць пра гэта, відаць, сам расказваў і сам жа з сябе смяяўся. Бо яно ж і праўда: на бяседзе няма лепшай прыправы, чым голад. І лепшай аздобы, чым смех.
Певень каню не таварыш?
Адміністратаркай у гатэлі Наталка працавала даўно і замежнікаў прымала... мала. Напэўна, таму асобныя з іх помняцца да сёння.
Адзін грэк, расказвала, нядрэнна размаўляў па-руску, вельмі любіў розныя прыказкі (хоць толкам іх і не ведаў), а таму перайначваў, як толькі мог. Казаў, напрыклад: «О-о, вы лічыце, што ў нас, у Грэцыі, усё ёсць, што мы катаемся, як сыр за пазухай...»
Наталка яго папраўляла: «Як сыр у масле», ці «...у Хрыста за пазухай». Але грэк на гэта не зважаў: ён гаварыў далей, бо якая розніца, калі (даслоўна) «жыццё пражыць — не мора перайсці». «Пераплыць!» — смяялася Наталка...
Андрэевіч — не грэк, аднак прыказкі «ўжывае» амаль таксама. Ну вось надоечы ён — невысочанькі, паўнаваты (мякка кажучы...) — у сваю вясковую краму прыйшоў: што-нішто купіць збіраўся. Каля касы стаяў, калі прадавец адпускаў аднавяскоўцу хлеб, малако, цыгарэты, потым — кілю пячэння.
— Не замнога будзе? — здзівіўся крамнік. — Яно ж лёгкае.
— Не, давайце... Я з'ем, — паабяцаў хлопец.
— Але ж глядзі — мучное, салодкае... Можа, не захапляўся б, — раіў прадавец, — а то ж распаўнееш... Вунь, як Андрэевіч.
— Ну і няхай, — згадзіўся хлопец. — Добры гаспадар свайго каня заўжды пад навесам трымае.
Андрэевіч, пачуўшы гэта, аж нос задраў, бо ён (тут не падкапаешся) і праўда гаспадар!
...Хацеў пра гэта іншым сказаць — тымі ж словамі і, галоўнае, амаль тут жа (новыя людзі ў краме з'явіліся), і не змог, бо ўсё пераблытаў. Сказаў, што мокры певень заўжды пад навесам хаваецца.
Ды — паводле грэка — якая розніца, калі ёсць гаспадар — і ў «навеса», і ў пеўня, і ў каня, з якімі прасцей і жыццё пражыць, і «мора перайсці»?
Парадокс
Дырэктар аднаго з маскоўскіх тэатраў расказваў некалі, як наймаў на працу шафёра, як усім «кандыдатам» гаварыў, што зарплата добрая, што працы будзе няшмат — два-тры выезды за дзень. Ды людзі ўсё роўна адмаўляліся.
Чарговы нарэшце пахадзіў па калідорах і агучыў прычыну: «А ў вас красці няма чаго...»
У рэстаране — было. Не столькі скрасці, як з'есці, чым Марына і карысталася. «Кінь ты, дужа не захапляйся, — папярэджвалі дзеўку жанчыны, — табе ж дрэнна будзе». — «А чаму гэта — ад добрага ды раптам дрэнна?» — смяялася тая.
...Цяпер ёй аднак не да смеху: распаўнела, баляць суставы і страўнік. Есці па-ранейшаму ўжо не можа.
І што крыўдна, не есці — таксама.
Крок
Вечар, тэлевізар, інтэрв'ю — на гэты раз з вядомым акцёрам (дарэчы, з сынам яшчэ больш вядомай, нават вялікай актрысы). Ён успамінае сваё маленства, жыццё ў бабулі — без мамы. І з ёй — на розных гастролях...
Падчас адной яны пайшлі гуляць па беразе рэчкі, потым дарослыя ўзялі лодку — сталі катацца. Хлопчыка пакінулі, каб пільнаваў рэчы, а ён, засумаваўшы, адышоўся ў лес і знайшоў там россып суніц!
Наеўся сам, назбіраў для мамы і яе спадарожніка.
Яны таксама з радасцю частаваліся ды так нахвальвалі, што хлопчык вырашыў паказаць ім месца, дзе наспела столькі суніц. Яно было блізка — вакол невялічкай будынінкі, на якой красаваліся дзве літары «М» і Ж».
...Ад вялікага да смешнага — крок. Нават у вялікіх.
Па цыбулю з усмешкай
Пасля школы дзядзька Янак уладкаваўся працаваць на Мінскі трактарны і адразу ж стаў Ванем, Іванам. Янкаў, казаў, там ужо не было — усе размаўлялі па-руску. «Я таксама стараўся, — згадваў былы навічок, — аж галава да вечара пухла».
Відаць, таму ён аднойчы плюнуў і стаў размаўляць па-свойму...
Дзед Міхась таксама — з усімі і заўсёды. Неяк, праўда, у краму прыйшоў.
— Узваж мне кілю цыбулі, — папрасіў прадавачку.
— Вам лука? — удакладніла дзяўчо.
Ну што тут будзеш рабіць?! Змірыўся, сказаў:
— Ну давай хоць лука.
Асцярожна...
Здароўе не купіш, а вось кансультацый дактароў — абы грошы — хоць 20 штук. Вунь колькі медцэнтраў цяпер, колькі спецыялістаў... А ўжо хвалёных...
Той — давер выклікаў адразу ж: сталы, самавіты, прыязна сустрэў, спытаў, што прывяло.
Адказвала па-беларуску. Доктар — не сказаць, каб здзівіўся, не сказаць, каб не слухаў (але ж як бы ў паўвуха)... Ён жа не сказаць, каб не глядзеў і не тлумачыў... Але ж з нейкай асцярогай, нібы чакаючы дурнога ці што?
І толькі нарэшце, пачуўшы маё «дзякуй-бывайце» (то-бок пераканаўшыся, што падвоху не будзе), шчыра ўсміхнуўся, сказаў «калі ласка» і «ўсяго найлепшага»...
Мог бы і хацеў (на твары было напісана) нешта яшчэ — па-нашаму, па-беларуску, але...
Дзверы ўжо зачыніліся.
На добрую памяць
...Што ў той раз было на стале? Напэўна, віно ці чай... Хто частаваўся, таксама ўжо не ў памяці, але ж дзверы ў пакой адчыніліся, і ў іх з'явілася светлая (бо сівая) галава калегі.
— Што святкуем? — папытаўся ён.
— Дзень нараджэння...
— О-о, віншую! — заўсміхаўся той і адразу ж знік, каб хвілін праз дзесяць з'явіцца — з шампанскім і маленькім падаруначкам — наборам для спецый...
Мы хораша тады пасядзелі — не першы раз і — добра — не апошні. Аднак помніцца іменна той. Нават ведаю чаму: калегі не стала гадоў з пяць таму, а вось падарунак яго па-ранейшаму стаіць на кухонным стале, не дае забыцца.
Праўду кажуць, што людзі не сыходзяць, яны застаюцца з намі — светлымі, такімі, якімі і былі.
Каб ведалі...
Двое сяброў, выпадкова трапіўшы ў адно з тутэйшых мястэчак, вырашылі прайсці па вуліцах, паглядзець, а заадно і даведацца, што тут ёсць старыя яўрэйскія могілкі, ёсць польскія і ёсць рускія.
— А дзе ж беларусаў хаваюць? — спыталі ў нейкага дзядзькі.
Той, відаць, з гумарам быў: сказаў, што беларусы — не ўміраюць... Ці не жывуць.
Калі меркаваць па мове на помніках, дык яно і сапраўды.
Апроч таго, скупыя там звесткі: прозвішча, імя ды імя па бацьку, гады жыцця. Часам, праўда, — пранізлівыя радкі накшталт: «Радость утрачена, горе — не меряно, самое главное в жизни утеряно». (Хто там перажываў за няўдалую стрыжку, скрадзены ровар, малы аклад?) А часам...
На знаёмых могілках пахавана Эмілія Быстрымовіч, па-зверску замучаная немцамі 26 студзеня 1944 года на 46 годзе жыцця (звесткі з помніка). І яшчэ — жудасна ўявіць — брат і сястра Коля і Надзя Гардзеі, 17 і 18 гадоў, забітыя нелюдзямі з нашых 25 красавіка 1944.
Абедзве магілкі, на вялікі жаль, далёка ад увахода, ад асноўных сцежак-праходаў. Таму каля іх, відаць, рэдка спыняюцца людзі. А яно ж трэба было б... Можа, нават прыводзіць.
Каб ведалі. Каб помнілі.
Валянціна ДОЎНАР
Амаль тысяча дзвесце чалавек збяруцца, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
