Вы тут

Крашын энцыклапедычны


Добра прапрацаванае навукова-папулярнае выданне заўсёды не толькі спаталяе смагу да гуманітарных ведаў, але і зашывае гэтыя веды ў ладна сканструяваны каркас, адзіны выгляд якога можа выклікаць эстэтычнае задавальннне ў чалавека з тэхнічным складам розуму. Так атрымліваецца і з кнігай Васіля Дубейкі пад назвай «Багрымаў Крашын», якая была надрукавана сёлета ў выдавецтве «Чатыры чвэрці». Прысвечана яна гісторыі маёнткаў Крошын (раней— Крашын), пабудаваных на малой радзіме пісьменніка Паўлюка Багрыма, а таксама іх наваколлю. Аўтар больш як 30 гадоў даследуе баранавіцкія мясціны, таму было пытаннем часу, калі ў поле яго навуковага далягляду трапіць і Крошын.


І гэта варта таго, бо мазаіка пад назвай «Крошын» складаецца с вялікага мноства кавалкаў. Пачынаецца яна са своеасаблівага пралога, у які ўваходзіць выключна моўнае пытанне: даследчык не толькі знаёміць чытача з паселішчамі крошынскага маёнтка і характэрнымі прозвішчамі іх жыхароў, але таксама прасочвае этымалагічнае паходжанне кожнага з іх, не забываючыся і на паходжанне назвы самога Крошына. Далей адзначаюцца ўласнікі маёнткаў: умовы, на якіх маёнткі пераходзілі ад аднаго ўласніка да іншага, гістарычныя факты, якія датычацца перыядаў валодання, — і ўсё гэта ажно з XV ст. і не без удзелу Радзівілаў. Пазней разбіраецца ўнутраная геаграфічна-дэмаграфічная статыстыка Крошына: з якіх дакладна зямель ён складаўся, як гэта змянялася з цягам часу, а таксама колькі і якіх тыпаў сялян там пражывала і якімі павіннасцямі яны былі абложаны. Пасля аўтар зноўку звяртаецца да гісторыі маёнткаў Крошын, але робіць гэта ўжо не праз прызму феадалаў-уласнікаў — наўпрост пераказвае найбольш значныя падзеі. Апошнім (але не па сваёй значнасці) асноўным раздзелам падаецца палеміка В. Дубейкі з М. Маліноўскім, які дзесяцігоддзе таму на старонках аднаго з айчынных выданняў выказаў сумнеў у тым, ці не зашмат увагі надаюць асобе П. Багрыма навукоўцы. Дубейка ў сваім даследаванні факталагічна аспрэчвае «эмацыянальныя і тэндэнцыйныя» доказы Маліноўскага і заклікае таго да плённай працы на карысць Бацькаўшчыны. Напрыканцы кнігі ёсць шмат цікавай статыстыкі: ад радаводу ўладальнікаў крошынскіх маёнткаў з падлічанай колькасцю прыдворных «душ» да мапаў маёнткаў з адзначанымі на іх населенымі пунктамі.

Такім чынам, кніга адначасова з’яўляецца краязнаўчым, агульнагістарычным, філалагічным і літаратуразнаўчым даследаваннем. Такі комплексны падыход дазваляе аўтару не толькі ахапіць разнастайную аўдыторыю, але і ўвогуле самой комплекснасцю натхніць чытачоў да падобнага адэтальвання навакольнай рэчаіснасці. Навукова-папулярная літаратура знаходзіцца на цікавым сумежжы: адначасова даносіць інфармацыю досыць даступнай мовай і робіць гэта ў выкшталцона-структураванай форме, што дазваляе не выпадаць з агульначалавечага самаадукацыйнага працэсу і ў сваю чаргу даказвае: былі б веды — а адпаведная часу форма заўсёды знойдзецца.

Данііл ЛЫСЕНКА

Выбар рэдакцыі

Грамадства

На Гомельшчыне актыўна развіваюць валанцёрскі рух

На Гомельшчыне актыўна развіваюць валанцёрскі рух

Форма сацыяльнай актыўнасці падлеткаў.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».