Вясёлыя гісторыі чытачоў

Вучыся, нябожа...

На курсы перападрыхтоўкі настаўнікі ездзілі раней кожныя пяць гадоў (а калі хочаш павысіць катэгорыю, то і часцей).

Некаторыя, праўда, аднекваліся: то дзяцей няма з кім пакінуць, то гаспадарку, то яшчэ якія прычыны. А я дык любіла ездзіць, бо  хоць на які час ды адрынеш усе дамашнія клопаты, вырвешся з вёскі ў горад, перад тым — гардэроб свой падновіш, стрыжку-завівачку зробіш... Ну, як жа іначай, калі наперадзе — новыя сустрэчы, уражанні, адчуванні: апынешся ў ролі студэнта, міжволі памаладзееш.

А калі да ўсяго да гэтага пры інстытуце ёсць свой прафілакторый, дык у настаўнікаў і ўвогуле панскае жыццё: жытлом забяспечаны, есці гатаваць не трэба, здароўе паправіць можна...

Аднак — шчыра кажу — гэта ўсё па-другое. Па-першае — на тых курсах мы многаму вучыліся — і на лекцыях, і як бы між іншым. Ну вось, напрыклад. Адна з выкладчыц, інспектар аблана (усе — з-за медных валасоў — звалі яе «чырвонай галавой»), неяк зрабіла «лірычнае адступленне, расказала...

Гісторыя — далібог для нашага «Провада...»! А таму далей — з яе слоў:

«Ніхто не любіць праверак, а ўжо вясковыя настаўнікі дык, мусіць, найбольш. Чакаюць «рэвізораў» з райана — хвалююцца, а калі з аблана — дык «трасецца» ці не ўвесь раён.

Ну вось, напрыклад: прыехалі мы неяк у адну вясковую школу. Трохі агледзеліся там, а празвінеў званок, і ўсе настаўнікі ды нашы інспектары разышліся па класах. Я — засталася ў настаўніцкай. Сяджу там, працую з дакументамі, як раптам — тэлефонны званок. Ды такі ж настойлівы... Падымаю слухаўку. Адтуль — ні табе вітання, ні дзяжурных пытанняў (ці туды, маўляў, трапіла, з кім размаўляю) — толькі ўсхваляванае:

— Да вас праверка прыехала?

Кажу:

— Так.

— І гэта, з чырвонай галавой, таксама?

— Таксама.

— Во ліха! Значыць, і да нас прыпрэцца... Што хоць правяраюць?

— Ды ўсё, — кажу, — сшыткі, дзённікі, журналы, веды і навыкі вучняў, планы — каляндарныя і паўрочныя, канспекты самаадукацыі, работу з бацькамі...

— Тады нам капец... Знойдуць да чаго прычапіцца!

Я толькі хацела сказаць, што не трэба так думаць, — чую, няма каму: кароткія гудкі, канец размове.

Ну, думаю, і няхай: можа ж, працяг будзе.

І сапраўды: прыязджаем назаўтра ў суседнюю школу, размаўляем з настаўнікамі, і я па голасе лёгка пазнаю ўчарашнюю суразмоўніцу,  «прашуся» да яе на ўрок.

Тая, бачу, аж спалатнела...

Але ж да заняткаў — па ўсім відаць — рыхтавалася — і сама, і вучні яе. Урок прайшоў досыць добра — няма да чаго «прычапіцца», ды і мэты такой я ніколі не ставіла.

А таму, пасля заканчэння праверкі, на педсавеце, пры ўсіх, працу гэтай маладзенькай настаўніцы ацаніла досыць высока (тая як не самлела ад радасці!)... Праўда, у канцы і як бы між іншым я дадала:

— Просьба да вас хіба адна: раскажыце вучням, як трэба размаўляць па тэлефоне.

Твар дзяўчыны заліла чырвань, якой ніхто, здаецца, не згледзеў і нічога не зразумеў».

...Гэту, пачутую на курсах гісторыю, я потым расказала сваім дзецям, калегам, вучням. Для многіх яна стала добрым ўрокам, як і для той маладзенькай настаўніцы.

Любоў Чыгрынава, г. Мінск

Колькі б воўк ні валок, павалакуць і воўка

Кажуць, хто валодае інфармацыяй — валодае светам. Але ж гэта недзе там, а ў вёсцы шчаслівы той, хто мае каня.

Дык вось. Былі часы, калі Кастусёк (па мянушцы Верабей) прасіў, каб далі яго то гарод узараць, то бульбу пасадзіць ці нешта прывезці... А тут раптам пашчасціла: ён сам і досыць удала набыў каняку, вяскоўцы пайшлі да яго! Ды ўсе з просьбамі, усе з паклонамі: выручай, маўляў, без канька ніяк!

Кастусь гэта помніў і разумеў, але ж хіба спачатку, бо потым ён заганарыўся і стаў непрыступным, як тая скала, — нават размаўляць з людзьмі не хацеў. Крычаў:

— Усё вам каня ды каня... Давай ды давай... А ён мне самому, можа, патрэбен! Па сена апоўдні ехаць...

І каб тое сена было, а то ж (вёска ведае) — не... І ехаць ён нікуды не збіраецца, проста цану сабе набівае: то браў за каняку пляшку гарэлкі ды 50 рублёў, то меней літра ўжо і не паказвай. Ды закусь яшчэ падрыхтуй...

Карацей, з падворка Вераб'я людзі часта сталі сыходзіць з крыўдай і без каня. Той — уеўшыся — днямі пасвіўся на выгане. Гаспадар яго хіба выгульваў — час ад часу ездзіў у мястэчка па хлеб ці што іншае. Усядзецца тады, пугай над крупам засвішча ды як закрычыць: «Но-о, залётная!»

І з форсам... Па вуліцы... Толькі пыл стаіць.

...Аднак вяскоўцы Вераб'ю не зайздросцілі, яны толькі ўсміхаліся: маўляў, палётай сабе, некалі ж спынішся.

Аднойчы і сапраўды... Ён, што называецца, пад добрай мухай вяртаўся з кірмашу і разам з канём трапіў пад машыну. У бальніцы апрытомнеў.

— Ну што, — пытаецца доктар, — жывы? Конь у кювеце, сам у лазарэце? Тпру-у, прыехалі?

Хворыя смяюцца, а небарака губу закусіў, як конь свае цуглі, ды маўчыць. І дзень, і другі, і трэці думу горкую думае, што зараз яму самому зноў прыйдзецца хадзіць да людзей, прасіць, каб далі каня, купляць паўлітэрку, а то, можа, і літр... З закускай...

Вераб'ю вельмі страшна было, што нехта абыдзецца з ім акурат таксама, як некалі ён.

Зігмунд Дзякевіч, в. Пянценішкі, Воранаўскі раён

Не кіем, дык палкаю...

Мне пераваліла за 80, і гэта, вядома ж, ёмісты ўзрост. За плячыма шмат і перажытага, і незабытага.

Жыла я ў досыць беднай сялянскай сям'і, якая складалася, як людзі казалі, са старога, малога і хворага. Гэта значыць, бабулі, мяне і мамы-інваліда. Тата ад маіх трох гадоў сышоў да іншай жанчыны.

З часам змянілася і наша сям'я. Калі я была ў сёмым класе, памерла бабуля, і мы з нямоглаю мамай засталіся ўдзвюх. Яна, праўда, шмат што ўмела — добра вязала, вышывала, рабіла выцінанкі і кветкі з паперы, таму грошай трохі зарабляла. Усё астатняе было на мне.

Але школу я скончыла. Трэба вучыцца далей, але маму пакінуць няма як... Прыйшлося паступіць на завочнае і пайсці працаваць важатай. А паралельна...

Як зараз помню, у 1954-м пачалася падпіска на апошнюю дзяржаўную пазыку. Сельскі Савет, каб правесці яе, стварыў рабочыя групы, замацаваў за імі пэўныя вёскі-хутары, склаў спісы, хто на якую суму павінен добраахвотна (?) падпісацца... А далей пайшла непасрэдная работа з людзьмі, паходы па хатах.

Наша група (я ў ёй — збоку прыпёку) складалася з мясцовага дэпутата, рабочага-камуніста з цукровага завода і дзвюх настаўніц. Самы першы — дэпутат — звычайна маўчаў (але добра ведаў, хто можа даць колькі грошай), другі, той рабочы-камуніст, ды настаўніцы, заходзячы ў хаты, найбольш гаварылі. Пра што? Пра цяжкае становішча ў краіне, пра вялікую патрэбу ў грашах, у вось гэтай пазыцы. Кожнаму гаспадару ці гаспадыні называлася сума... (Праўда, некалькі большая, чым пазначана ў спісе.) Але ж, здаралася, людзі давалі і яе. Нам гэта залічвалася, як «звыш плана». А вось на меншую суму група не згаджалася. Нельга было.

Помню аж двойчы мы хадзілі да аднаго хутараніна. Дэпутат казаў, што той прадаў парасят, што падпісацца можа нават на большую суму. А гаспадар — наадварот упіраўся: маўляў, толькі палова і ні капейкі зверху!

Што было рабіць?

Выйсце прапанаваў старшыня калгаса: вы, маўляў, ідзіце ў хату і вядзіце свае размовы. А я пад'еду крышку пазней і адразу да гумна — сякерай буду сцены прастукваць, як быццам, хачу ў калгас забраць, на будоўлю канюшні... Гаспадар спалохаецца і — вось убачыце — пад любой сумай падпішацца.

Слухаць гэта было вельмі няёмка, а як мне, камсамолцы, дык хоць скрозь зямлю праваліся альбо ўцячы. Але куды? Трапіў жучка ў панскую ручку, значыць, сядзі...

Карацей, разыгралі мы ўсё як па нотах: зайшлі ў хату, «прамоўцы» сталі бойка гаварыць, хутаранін — па-ранейшаму ўпірацца.

Потым з вуліцы данёсся стук — гаспадар выйшаў у двор... Вярнуўся ў хату, сказаў сваёй жонцы:

— Наша гумно будуць разбіраць. На знос...

Кабета ў плач:

— А як жа?.. А што?.. А каб ты на пазыку падпісаўся...

Наш рабочы ў працяг:

— ...Тады — мы б таксама за вас заступіліся: упрасілі б старшыню, каб не чапаў пабудову...

— Добра, — згаджаецца гаспадар, — я ўсё вам падпішу, толькі дапамажыце.

— А як жа! — абяцае той рабочы-камуніст, куляй падлятае да старшыні і такі «ўгаворвае» пакінуць гумно.

...Хутаранін тады сваё слова стрымаў: не проста падпісаўся на пазыку, — тут жа аддаў грошы і нават частаваць нас хацеў, але нам было гэтак няёмка... Упершыню ўбачыўшы такое двурушніцтва, я наогул не магла апомніцца.

Аднак што было — было. І гумно ў таго хутараніна ўсё ж забралі. Праўда, значна пазней. Як той казаў, не кіем, дык палкаю — адной паганялкаю.

Я. Кулевіч, г. Скідзель

Рубрыку вядзе Валянціна Доўнар

Ад яе ж чарговае і шчырае: пішыце, бо ўсе «вясёлыя і праўдзівыя гісторыі з жыцця чытачоў» на старонках «Звязды» не проста друкуюцца, — яны ўдзельнічаюць у конкурсе на найлепшую. Вынікі яго будуць падведзены на пачатку наступнага года. Журы — і вялікае чытацкае пад старшынствам спадарыні Соф'і Кусянковай з Рагачоўшчыны, і маленькае рэдакцыйнае на чале з першым намеснікам галоўнага рэдактара спадарыняй Наталляй Карпенкай — працуе. Пераможцаў чакаюць прызы.