“Яблычны Спас” — традыцыя продкаў

Удзел у чарговай імпрэзе беларусы Самарскай вобласці прысвяцілі памяці паэта-франтавіка Алеся Жаўрука, які загінуў пры абароне Сталінграда

Моладзевы актыў і вакальны ансамбль “Каданс” з Самарскай абласной грамадскай арганізацыі беларусаў і выхадцаў з Беларусі “Руска-Беларускае Братэрства 2000” паўдзельнічалі ў свяце “Яблычны Спас”, якое прайшло ў Самары 19 жніўня. Удзел у свяце беларусы прысвяцілі памяці Алеся Жаўрука (Аляксандра Сінічкіна) — беларускага паэта, які загінуў пры абароне Сталінграда 23 жніўня 1942 года. “Миг иль век — уже не знал никто там,/ Сколько молча пролежали мы,/ Доверяясь дышащим сугробам/ Посреди морозящей зимы…” — так у перакладзе Ізяслава Катлярова гучаць радкі верша Алеся Жаўрука “Ружа”, напісанага ў 1942‑м пад Мажайскам, змешчанага ў “Литературной газете” https://dom-knіg.com/read_341082–30.

Прэзідэнт беларускай суполкі Ірына Глуская нагадала, што юбілей — 75 гадоў Вызвалення Беларусі — сёлета адзначаюць і на Волзе: “На пачатку года моладзевы актыў суполкі выступіў з ініцыятывай: усе свае імпрэзы ладзіць пад дэвізам “И славу мужеству поём”, прысвячаць іх воінам-беларусам, якія загінулі за Радзіму.

Алесь Жаўрук мала пражыў — нарадзіўся ён 19 жніўня 1910 года ў горадзе Сянно, цяпер Віцебшчына, але зрабіў шмат: загінуў, змагаючыся з ворагам… І мы аддаем яму даніну памяці, павагі”.

Свята Праабражэнне Гасподняе, у народзе Яблычны Спас, — у вялікай пашане ў беларусаў, са святам спалучана шмат народных звычаяў, прыкметаў. У царкву нясуць асвячаць яблыкі ды іншыя плады. Пасля таго іх можна есці, а раней забаранялася. Асабліва жанчынам, у якіх памерлі дзеці. Лічылася: у Яблычны Спас Бог ці Божая Маці раздае памерлым дзеткам па яблычку. Раней неслі асвячоныя яблыкі й на могілкі, каб пакласці памерлым сваякам, раздавалі жабракам і хворым.

Пасля свята лета ідзе на спад, пачынаюцца восеньскія работы: капаюць бульбу, сеюць азімыя. Траўнікі стараліся нарыхтаваць да гэтага дня лекавыя травы. Беларусы лічылі Яблычны Спас днём адлёту ў вырай буслоў. З тае нагоды ёсць народная прыкмета: калі буслы пачыналі рыхтавацца да вылету за тыдзень да Спаса, то зіма будзе ранняя й марозная, а вясна цёплая. Калі ж рыхтуюцца да адлёту пасля Спаса, то восень будзе цёплая, зіма — позняя, а вясна — халодная.

Агульнагарадское свята “Яблычны Спас” — добрая традыцыя на самарскай зямлі. Дзякуючы яму нашы супляменнікі ў чарговы раз дакрануцца да сваіх вытокаў, дзеляцца з іншымі самабытнымі традыцыямі беларусаў. Галоўныя святочныя імпрэзы прайшлі на тэрыторыі Сабора ў імя святых роўнаапостальных Кірыла і Мяфодзія. У вялікім святочным канцэрце паўдзельнічалі творчыя калектывы нацыянальных грамадскіх аб’яднанняў вобласці: украінскі хор “Промінь”, чувашскі ансамбль “Самара ен” (“Самарскі край”), дзіцячы тэатр танца “Эклипс”. Беларусаў рэгіёну прадстаўляў заслужаны вакальны ансамбль “Каданс” (мастацкая кіраўніца Іна Сухачэўская), што дзейнічае пры суполцы “Руска-Беларускае Братэрства 2000”. На гэты раз выступілі: Арына Камісарава, Анастасія Гуркіна, Марына Кашаева, Лізавета Махціенка, Крысціна Сухачэўская і Юльяна Буташава. Склад ансамбля перыядычна зменьваецца. Вось і Крысціна, малодшая дачка мастацкай кіраўніцы, спявае ў асноўным складзе калектыву. Рэпетыцыі ж у сілу жыццёвых абставін праводзіць Марына Кірылава, дасведчаная салістка з музычнай адукацыяй.

У святочнай імпрэзе паўдзельнічалі актывісты суполкі Юлія Цяплянская і Георгій Курмакоў, і, пэўна, больш за ўсіх атрымаў задавальненне ад усяго, што адбывалася, Арцёмка Курмакоў — найменшы з беларусаў, народжаных на зямлі самарскай. Ён частаваў іншых дзетак яблыкамі ў памяць пра загінулых воінаў-беларусаў, апладзіраваў творчым гуртам, пазіраваў на камеру ды ўсіх віншаваў са святам. А салісткі “Каданса” спявалі бадзёрыя беларускія й рускія песні. Асабліва ўпадабалі гледачы “Лявоніху” й харэаграфічную кампазіцыю пад яе, дружна падпявалі “Кадриль” і “Золотую ярмарку”. На заканчэнне ж гучала песня “Гармонік іграе”: “Вось і сёння Беларусь спявае,/ Пад гармонік водзіць карагод./ Ад душы гармонь іграе,/ Эх, гуляй, народ…”. Пасля канцэрта гасцей і ўдзельнікаў імпрэзы частавалі асвечанымі яблыкамі з самарскіх садоў, пірагамі з яблычнай начынкай.

Анастасія Гуркіна заўважае: сёлета на самарскай зямлі вельмі добры ўраджай яблыкаў. Нам жа, бачачы такое, варта памятаць, хто адстаяў для нас мір, заваяваў Перамогу. “Раніцай, калі была служба ў храме, мы з дзяўчатамі запалілі свечкі ў памяць пра тых воінаў, хто 75 гадоў таму аддаў свае жыцці за нас, — гаворыць Анастасія. — Мы адзначаем святы, радуемся добраму ўраджаю. А ў тым ёсць і заслуга воінаў, якія загінулі на вайне. Мы тое памятаем, і гэтую памяць будзем перадаваць маладзейшым”.

Рыхтуючыся аддаць даніну памяці й павагі Алесю Жаўруку, самарскія беларусы знаёміліся з яго біяграфіяй, чыталі вершы паэта. Знайшлі й вось гэты ліст Алеся Жаўрука жонцы, Лідзіі Мікалаеўне Сінічкінай: “Ст. Донская, 12 июня 1942 г. Дорогая моя женулинька! Привет с Тихого Дона! С шолоховских мест. Вчера, как ехал сюда, попутчиком оказался колхозный театр станицы Вешенской, организованный шесть лет назад Шолоховым. Всю дорогу в поезде пели казачьи песни. У них замечательный баянист. Сижу над самым Доном, и кажется, что сейчас с коромыслом и ведрами выйдет к реке Аксинья, и верхом на коне проскачет босоногий Григорий, такой, какой он у Шолохова в первой книге.

Сижу над Доном, и еще больней сжимается сердце за родной мой Днепр, за мою милую Белоруссию. Ну, родная, ничего, мы отомстим фашистским собакам за все их зверства и злодеяния. Обязательно отомстим. Думаю часто, каждый день о тебе, очень скучаю. Целую мою хорошую. Твой Шура”.

Будзем памятаць: сотні тысяч герояў пайшлі ў Вечнасць маладымі ў імя будучыні, у імя жыцця нашчадкаў. І нас з вамі ў тым ліку. Будзем імі ганарыцца. Будзем вартыя Памяці загінулых!

Мікалай Бойка