Ганна Комар. Ліст да Чарльза Букоўскі

«Дзетка, калі ты хочаш, ты будзеш тварыць...»

Ты меў рацыю, Чарльз.

Кнігу тваіх вершаў па-беларуску я ўкладала як гайдбук для пісьменнікаў. Хіба я магла ўявіць, што праз пяць гадоў пасля таго самага верша пра тое, як «святло, і паветра, і месца, і час не змяняюць нічога і не ствараюць нічога», яна найперш спатрэбіцца мне самой?

У адным літаратурным блогу, дзе чытачка ў лісце жалілася на дэпрэсію і нізкую самаацэнку, якія замінаюць ёй пісаць, хоць яна і адчувае ў сабе вялікі патэнцыял і талент, аўтарка адказвала ёй так: «Ты ж не лічыш, што шахцёры цэлымі днямі стаяць і скардзяцца на тое, як цяжка ім? Яны проста ПРАЦУЮЦЬ!»

Я таксама многа жалюся на тое, як не магу пісаць, Бук. Шукаю адмазкі — у недахопе часу і сіл. У дэпрэсіі. У гіпавітамінозе. Вінавачу боль за тое, што ён занадта моцны. На адным пластычным спектаклі я назірала за танцорамі, за іх натрэніраванымі гнуткімі целамі, што так, здавалася, лёгка рабілі патрэбныя рухі. Тыя танцоры таксама, як і шахцёры, не скардзяцца — яны працуюць.

Чаму скарджуся я? Шукаю камфорту. Заспакаення. Шукаю бяспекі. Пастаянства. Шукаю кропку, з якой нікуды не трэба рухацца. Я хачу спыніцца ці думаю, што хачу? А ці магу? Што забівае мяне, Бук, і чаму мяне забівае не тое, што я люблю? Што, калі я хачу памерці ў паэтычным экстазе, ад перадозу метафар, на самай нечаканай рыфме? Ці думаю, што хачу? А магу?

Смерць — гэта, можа быць, адзінае, пра што варта пісаць, бо яна ўсё адно дастане цябе, «і не важна, хто ты: пісьменнік, шафёр, сутэнёр, парашутыст, мяснік — яна дастане цябе». Толькі не адразу. Спачатку яна прыходзіць па нашых блізкіх. Ты чакаў яе, «бы котку, што скочыць на твой ложак». А яна знянацку наскоквае ў твар, упіваецца кіпцюрамі і раздзірае, як згаладалая рысь.

Гэтая раптоўнасць пужае найболей. Смерць блізкіх — крэйдавы крыжык на маіх дзвярах. Раптам так вусцішна робіцца, што нават напісаць пра гэта не магу. Проста быць побач з блізкімі, з каханымі. Выбіраю самага цудоўнага з прэтэндэнтаў і перапампоўваю ў яго сваё жыццё, каб смерці, калі яна прыйдзе за мной, не было чым паласавацца. Вось толькі што, калі яго смерць забярэ першым?

Боль не апраўдвае бяздзеяння. Боль — гэта яшчэ адна адмазка. Пазбяганне выбару і адказнасці за яго. Стаю, утаропіўшыся ў крыжык, пазначаны крэйдай на дзвярах.

У маёй любімай венгерскай народнай казцы старая абхітрыла Смерць. Калі тая прыйшла па яе, старая папрасіла адтэрміноўкі да заўтра і ўгаварыла Смерць уласнай рукой напісаць на дзвярах хаты: «Заўтра». Кожны наступны дзень тая прыходзіла і сыходзіла ні з чым, бо старая кожны раз указвала ёй на слова «заўтра». Смерць-такі не вытрымала, сцерла надпіс і паабяцала прыйсці назаўтра і дакладна забраць старую з сабой. На наступны дзень жанчына, шукаючы, дзе схавацца, спачатку залезла ў бочку з мёдам, пасля паспрабавала зашыцца ў пярыне, а калі вылезла, каб схавацца яшчэ лепш, Смерць акурат увайшла ў хату — пабачыла тое страхоцце, напужалася і больш не прыходзіла.

Ты таксама «змахляваў», Бук, ты «выйграў свае грэбаныя пяць хвілін і нават больш».

Можа быць, у гэтым і ёсць увесь сэнс — пакуль я пішу, на маіх дзвярах свеціцца слова «заўтра». І ты зноў меў рацыю: «Мы пераможам смерць».

Ганна Комар. Аўтарка, якая друкуецца ў «Маладосці» з кароткімі трапнымі замалёўкамі з жыцця, гаворыць пра сябе так: «Калі я пішу, я не ўцякаю ад жыцця, а пражываю яго. Гэта як затрымацца каля яблыні ў квецені ці запаволіцца, адчуўшы пах бэзу. Гэта і спроба не пытаць «навошта?», а зразумець, дзеля чаго. Спыніць момант. Павярнуцца тварам да страху. Стварыць тую самую маю гісторыю».