Як становяцца паэтамі, або на што творцу можа натхніць бульба

«Калі аўтар кажа, што піша толькі для сябе, — не верце. Творчаму чалавеку патрэбен глядач ці слухач», — сцвярджае паэтка Ганна Сабалевіч. Дзяўчына скончыла эканамічны факультэт БДУ, працуе маркетолагам, а ў вольны час... піша вершы пад псеўданімам SANN. Летась яна выпусціла аднайменны зборнік. Дзе ўзяць рашучасці, каб падзяліцца сваёй творчасцю? Як прыцягнуць аўдыторыю? А знайсці ўласны стыль? Пра ўсё гэта Ганна расказала «Чырвонцы. Чырвонай змене».

Першы «сур'ёзны» верш Ганна напісала ў школе і прысвяціла яго старшакласніку, у якога была закаханая. Сапраўдны паэтычны шлях дзяўчына пачала на другім курсе ўніверсітэта, калі паступова пачаў афармляцца яе індывідуальны стыль.

— Я перастала рыфмаваць дзеясловы. Мне нецікава чытаць вершы класічнага плана. У іх нельга дадумаць чагосьці свайго, — лічыць паэтка. — На мяне моцна паўплываў раман «Мы» Яўгена Замяціна. Хоць твор і напісаны ў прозе, многія фразы, знакі прыпынку чытач можа расшыфраваць так, як ён сам таго хоча. Падобнага эфекту я дабіваюся ў сваіх вершах.

Дзяўчына натхняецца творчасцю Уладзіміра Маякоўскага, Веры Палазковай, Яўгена Соя. Ганна не ўтойвае: некаторыя мастацкія прыёмы яна падгледзела ў любімых паэтаў. Аднак выкарыстоўвае іх ва ўласнай інтэрпрэтацыі.

—  Напрыклад, ёсць выраз «as you wіsh» (ад англ. «як пажадаеш». — Аўт.), а ў рускай мове бясконцая колькасць дзеясловаў з канчаткам «ишь». Атрымліваецца небанальная рыфма, якую я вельмі люблю. З дапамогай англійскай мовы ўзнікае цікавая гульня слоў. Аднойчы мне ў галаву прыйшоў выраз «больш, чым more». Гэта пра маштабы — можна перавесці як «больш, чым больш». І адначасова прачытаць як «больш, чым мора», — тлумачыць Ганна.

Дзяўчына прызнаецца, што ў яе добра развіта асацыятыўнае мысленне і зрокавая памяць. Ёй пастаянна візуальна ўяўляюцца розныя словы і варыяцыі іх пастаноўкі. Паэтка нават стварае неалагізмы.

—  Нядаўна прыдумала слова «суботнічаць». Гэта азначае — паводзіць сябе ў рабочы дзень так, быццам у цябе выхадны, — тлумачыць Ганна. — Я ўдзячная маме за тое, што ў дзяцінстве яна чытала мне шмат кніжак. Карані майго ўнутранага філолага ідуць адтуль.

* * *

З 2013 года свае вершы Ганна выкладвае ў групе ва «УКантакце». Доўгі час дзяўчына пра гэта нікому не расказвала. На «паблік» было падпісана ўсяго пяць чалавек, якіх паэтка нават не ведала.

—  Вершы можна захоўваць рознымі спосабамі: у сшытку, у нататках на тэлефоне, ды хоць у выглядзе запісак на халадзільніку. Мне ж зручна было размяшчаць іх у сацыяльнай сетцы. Так я бачыла храналогію сваёй творчасці. Часта прагортвала «сцяну» групы і глядзела, як змяняецца мой стыль, настрой, — кажа суразмоўніца.

Пасля публікацыі зборніка колькасць удзельнікаў «пабліка» ўзрасла да сямісот чалавек. Паэтка актыўна спрабуе прыцягнуць аўдыторыю.

—  Я адначасова і паэт, і SMM-спецыяліст, — жартуе Ганна. — Цяпер вершы ў групу выкладваю толькі ў пэўны час, суправаджаю іх прыгожымі малюнкамі. Рэкламую свой «паблік» праз іншыя старонкі ў сацыяльнай сетцы.

* * *

Галоўную прычыну, па якой Ганна вырашыла апублікаваць зборнік, яна тлумачыць так:

—  Мастак можа памацаць сваю карціну, а вось паэту ў гэтым плане больш складана. Для мяне важна літаральна дакранацца да вершаў. Праводзіць рукамі па надрукаваных радках — асаблівае задавальненне.

Калі нарадзілася ідэя зборніка, у дзяўчыны было толькі 30 вершаў. Яна вырашыла: «Напішу 50 — займуся публікацыяй». Праз тры месяцы мэта была дасягнута. Ганна падзяліла ўсе свае вершы на тры групы.

—  Першая частка зборніка — пра закаханасць, другая — пра любоўныя пакуты кахання, а трэцяя — філасофская. Усё як у жыцці: ты ўлюбляешся; калі пачуцці праходзяць, табе балюча; потым боль слабее, і ты паварочваешся тварам да сябе, разважаеш пра тое, хто ты ў гэтым свеце. Ёсць яшчэ чацвёртая частка, у якой усяго адзін верш. Ён даносіць думку, што, колькі б ты ні праводзіў часу са сваім асяроддзем, унутры ты ўсё роўна адзін, — кажа паэтка.

Ганна вызначыла паслядоўнасць вершаў, прыдумала загаловак для кожнай часткі, падабрала ілюстрацыі. Вокладку дзяўчына звярстала самастойна ў праграме Photoshop. Назва зборніка —«SANN» — зашыфраваныя імя і прозвішча паэткі. А побач з ім на вокладцы фраза-тлумачэнне — «чытаць як сонца».

І вось галоўны этап  — званок у выдавецтва. Зрабіць яго дзяўчына доўга не адважвалася.

— Было страшнавата паказваць чужому чалавеку свае вершы. Але мне пашанцавала, калі я нарэшце знайшла прыдатнае выдавецтва, — расказвае Ганна.

Для прэзентацыі зборніка паэтка арандавала памяшканне. Мерапрыемства не рэкламавала — запрасіла толькі тых, з кім была гатова падзяліцца асабістым.

— Перад чытаннем хвалявалася. Нават не чакала, што прыйдзе шмат людзей. Але калі ўсе погляды былі скіраваныя на мяне, раптам адчула, што гатова дарыць усім сваю станоўчую энергетыку. Гэта неверагодна!

* * *

— Мы з мамай шмат разоў спрабавалі гатаваць бульбу ў духоўцы, але яна чамусьці не запякалася. Мы не разумелі, у чым справа, пакуль аднойчы нашы знаёмыя не параілі паставіць духоўку на іншы рэжым. Пасля гэтага выпадку я напісала верш, у якім гаворыцца, што нельга рабіць адно і тое ж і спадзявацца на іншы вынік. Так, як сапраўдны беларускі паэт, я натхнілася бульбай, — смяецца Ганна.

Калі казаць сур'ёзна, дзяўчыну больш за ўсё натхняюць людзі.

— Я пішу вершы пра свае ўзаемаадносіны з грамадствам. Гучыць банальна. Аднак на тое і існуюць тысячы аўтараў, каб кожнаму чытачу штосьці прыйшлося даспадобы, — сцвярджае паэтка. — Творчасцю я хачу паказаць, што быць сентыментальным — нармальна, любыя душэўныя перажыванні — гэта прыгожа.

Ганна ніколі не прымушала сябе пісаць. Адзінае — яна імкнецца не ўпускаць імпульс. Жаданне тварыць прыходзіць і ў дзве гадзіны ночы, і за рулём аўтамабіля, і пры размове з сяброўкай.

— Я «страціла» некалькі вершаў проста таму, што своечасова не запісала думку, — прызнаецца дзяўчына. — Стараюся ў меншую колькасць слоў змясціць як мага больш сэнсу, бо цяпер у людзей няма часу чытаць паэмы.

* * *

Ганна ўсур'ёз задумваецца аб стварэнні другога зборніка. Аднак пакуль матэрыялу для яго недастаткова. Найбліжэйшая мэта —  сто вершаў.

— У мяне ёсць знаёмыя, якія таксама пішуць іх. Даведаўшыся пра мой вопыт, і яны плануюць апублікаваць зборнік. Гэта ідэя цяпер не здаецца нездзяйсняльнай. Тут няма нічога складанага, галоўнае — рашучасць і ўпэўненасць у тым, што твая творчасць будзе камусьці цікавая, — лічыць суразмоўніца. — Кажуць, паэзія памірае. Абсалютна не згодная. Яна відазмяняецца, эвалюцыянуе, але жыве. Зараз паэтам больш складана: усё ўжо створана да іх, застаецца толькі камбінаваць словы, гуляць з імі. Гэтым я і займаюся.

P.S. Паэтка прызналася, што па-беларуску вершы ніколі не пісала. Аднак інтэрв'ю натхніла Ганну на эксперымент.

З'явілася на маім парозе,

ззяеш вачыма.

Ты падобна

да словаў лепшых

у вершах і прозе.

Ці гэта магчыма:

быць самай прыгожай

істотай у прыродзе?..

Дзе ты цяпер?

не ведаю нічога,

як той самы Джон Сноў.

Пазбаў мяне

ад асцярогі

не ўбачыць твае вочы

зноў.

Ганна КОСАР