У Латвіі ўшанавалі памяць малодшага сына маці-патрыёткі Анастасіі Купрыянавай

У Латвіі, на вайсковых брацкіх могілках хутара Ліекні, што ў Нікрацкай воласці Скрундскага краю, ушанавалі памяць Героя Савецкага Саюза яфрэйтара Пятра Купрыянава.

Многія ведаць пра шасціфігурны помнік у Жодзіне, які называюць Манументам у гонар маці-патрыёткі Купрыянавай. Правобразамі яго сталі Анастасія Фамінічна ды пяцёра яе сыноў, якія загінулі на франтах Вялікай Айчыннай вайны. Наймалодшы юнак, які ўвасоблены ў бронзе бліжэй да матулі, з аглядкай, развітальным поглядам сыходзіць ад яе — гэта й ёсць Пётр. 75 гадоў нядаўна споўнілася з часу гераічнай гібелі Пятра Іванавіча, якому пасмяротна было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.

У суботу, 2 лістапада, прадстаўнікі дыпмісій Беларусі ды Расіі ў Латвіі, Ліепайскай беларускай грамады “Мара”, Скрундскага самакіравання, пошукавікі, мясцовыя жыхары на вайсковых брацкіх могілках хутара Ліекні ўшанавалі памяць Героя.

Нарадзіўся ж беларус у 1926 годзе ў Жодзіне, з мая 43-га па ліпень 44‑га быў сувязным, затым — кулямётчыкам партызанскай брыгады “Разгром”. Быў і разведчыкам, падрыўніком, удзельнічаў у разгромах варожых гарнізонаў. У ліпені 44‑га, калі Чырвоная армія выгнала фашыстаў з Беларусі, Купрыянаў сышоў добраахвотнікам на фронт. А 2 лістапада ў той жа год у баях па ліквідацыі акружанай фашысцкай групоўкі ў Прыбалтыцы па-геройску загінуў: грудзьмі закрыў амбразуру варожага дзота.

Памятная імпрэза доўжылася й на месцы гібелі Пятра Купрыянава, дзе ўсталяваны мемарыяльны камень. Пра яго летась, калі адзначалі на згаданых брацкіх могілках 74‑ю гадавіну з часу гібелі Героя, даведаліся актывісты суполкі “Мара”. Ім расказаў пра тое Сяргей Пятроў, кіраўнік пошукавага цэнтра “Либава” ды інтэрнэт-партала “НашаПобеда.LV”. Беларусы з Ліепаі за год прывялі месца ў парадак, плануюць даглядаць і надалей. Прадстаўнік “Мары”, грамадскі дзеяч Ліепаі Юры Хадаровіч, ускладаючы кветкі да каменя, заявіў: беларуская суполка бярэ шэфства над свяшчэнным месцам. Ён падзякаваў за аказаную дапамогу Амбасадзе Беларусі ў Латвіі, гаспадарам хутара Лідумніекі.

Юры расказаў, як, пачуўшы пра мемарыяльны камень, актывісты “Мары” вырашылі паехаць туды: гэта пару кіламетраў ад мемарыяла хутара Ліекні. Выбралі час, паехалі. Ды ўбачылі: невялічкі манумент апошнія гадоў 20 ніхто не даглядае, зарасло ўсё трохмятровым хмызняком. “Нават ценю сумненняў не ўзнікла ў нас, што з тым рабіць: самі будзем прыводзіць усё ў парадак! — згадваў Юры. — Абмеркавалі сітуацыю з супольнікамі, склалі план дзеянняў ды ў адзін з выхадных на машынах, з інструментам паехалі на суботнік. У першы дзень выпілавалі хмызняк, ачысцілі тэрыторыю вакол манумента.

Наступным разам прывезлі жвір ды разраўнавалі тэрыторыю. А ў трэці заход умацавалі памятную пліту й пасадзілі дэкаратыўныя елачкі. Вялікі дзякуй кіраўніку суполкі “Мара” Віктару Янцэвічу: ён большую частку аргработ узяў на сябе. Цяпер месца выглядае належным чынам. Гэта ж як люстэрка нашай памяці пра маладога хлопца, які ў 18 гадоў здзейсніў подзвіг, аддаў сваё жыццё — каб мы сёння жылі. Пётр Купрыянаў, безумоўна, заслужыў, каб яго подзвіг не быў забыты, і каб ён быў заўсёды ў нашай памяці”.

Варта ўдакладніць: на добраўпарадкаванні мемарыяльнай тэрыторыі працавалі Сяргей Пятроў, Юры Хадаровіч, Віктар Янцэвіч, Вольга Грынюк, Павел Буйніцкі ды іншыя. Жыхарка ж мясцовага хутара Агрыта Барыса са шкадаваннем распавяла: доўга за каменем аніхто не прыглядаў. А за савецкім часам (Агрыта працавала тады ў нікрацкім саўгасе) памятнае месца падтрымлівалі ў парадку. “Калі я вучылася ў Нікрацкай школе, мы таксама ўвесь час прыбіралі тут, і на брацкіх могілках хутара Ліекні таксама”, — дадала яна. Прычым амаль штогод вучні школы ездзілі ўвосень у Жодзіна, каб ушанаваць памяць Пятра Купрыянава. “Мы нават былі там у 1979‑м на пахаванні яго маці, Анастасіі Фамінічны: яна пражыла амаль 107 гадоў. А пяць гадоў таму сюды прыязджала настаўніца з Жодзіна з сынам са школы імя П. І. Купрыянава. Таму я й падумала: сёння ж таксама нехта будзе з Беларусі. Я вельмі рада, што праз столькі гадоў сюды прыбыла такая дэлегацыя”, — гаварыла Агрыта Барыса.

Словы падзякі супляменнікам, усім, хто паўдзельнічаў у высакароднай справе, выказаў Часовы Павераны ў справах Беларусі ў Латвіі Аляксей Мацюхевіч: “2 лістапада ў Беларусі — гэта Дзень памяці продкаў, Дзяды. У некаторых мясцовасцях ходзяць на магілы родных, часцей — ладзяць у памяць пра Дзядоў абрадавую вячэру дома. Мы ўспамінаем усіх, каго памятаем і любім”. Дыпламат выказваў шчырыя словы ўдзячнасці кіраўніцтву Скрундскага краю за дапамогу ва ўшанаванні герояў, за працу пошукавага атрада. Падзякаваў актывістам суполкі “Мара” за работу як з гэтымі, так і з іншымі помнікамі беларускім воінам. “Для нас гэта вельмі важна, — падкрэсліў Аляксей Мацюхевіч. — Беларусь памятала, памятае і заўсёды будзе памятаць нашых герояў”.

Ваенны аташэ Беларусі ў Латвіі Юры Харын уручыў суполцы “Мара”, яе старшыні Віктару Янцэвічу грамату ад Міністра абароны Беларусі — за вялікі асабісты ўнёсак у работу па захаванні памяці пра Вялікую Перамогу й пра тых, хто аддаў сваё жыццё за свабоду і незалежнасць Радзімы ў барацьбе з нямецка-фашысцкімі захопнікамі. Тэкст пра баявы шлях Героя Савецкага Саюза Пятра Купрыянава на месцы яго гібелі зачытаў намеснік старшыні Ліепайскага таварыства ваенных пенсіянераў Барыс Сакалоў. Памяць Героя ўшанавалі мінутай маўчання.

Памятная імпрэза праходзіла ў плыні Міжнароднай вахты памяці “Маздзелда 2019”. Вахту праводзілі з 30 кастрычніка па 4 лістапада рыжская пошукавая арганізацыя “Патриот”, расійскае пошукавае аб’яднанне “Военная археология” ды агульнарасійскі грамадскі рух “Поисковое движение России”, з удзелам пошукавікаў з Расіі, Латвіі, Літвы, Эстоніі, Беларусі ды Украіны. Вахта памяці прымеркаваная была да 75‑й гадавіны кровапралітных баёў у раёне хутароў Дзелда й Маздзелда Нікрацкай воласці Скрундскага краю. У выніку пошукавых работ былі знойдзены астанкі шасці байцоў Чырвонай арміі.

Анжэла Фаміна, г. Ліепая.

Фота Ігара Баброва

Даведка “ГР”. Манумент у гонар савецкай маці-патрыёткі Купрыянавай у Жодзіне (город вядомы ў свеце вытворчасцю велізарных самазвалаў маркі БелАЗ) быў адкрыты 29 жніўня 1975 года. Якраз у той час у Мінску праходзіла Міжнародная сустрэча жанчын. Тады ж у складзе дэлегацыі ў Жодзіне была й наша знакамітая супляменніца Валянціна Мікалаева-Церашкова, першая ў свеце жанчына-касманаўтка. На адкрыцці манумента была й сама гераіня-маці Анастасія Фамінічна Купрыянава.

Аўтары Манумента Купрыянавай — архітэктар А. Трафімчук, скульптары А. Заспіцкі, І. Міско ды М. Рыжанкоў. За арыгінальнасць і высокамастацкае выкананне кампазіцыі калектыў аўтараў манумента ўдастоены быў Дзяржаўнай прэміі СССР (1977).

Нумар у фармаце ПДФ