Вы тут

Сняданак па-беларуску


Сучасныя дыетолагі кажуць, што сняданак — галоўная ежа за ўвесь дзень. І тлумачаць гэта тым, што ад ранку сапраўды вельмі важна запасціся энергіяй для новых спраў і стварыць сабе адпаведны рабочы настрой.


Традыцыйныя народныя стравы таксама ўлічвалі гэтыя акалічнасці. Ежа нашых продкаў была незамудронай, простай, яна мела сваёй мэтай прыдаць сілы на цяжкі дзень фізічнай працы, а таксама дапамагчы захаваць здароўе.

Звычайна, асабліва ўлетку, штодня ўставалі на золку, да ўсходу сонца, і першы прыём ежы называўся «перахватка»: што–небудзь з’есці на хаду, перш чым заняцца гаспадарчымі клопатамі. Найчасцей гэта быў кубак-два сырадою з лустай хлеба. Ужо пазней, калі печ была прапалена, а мужчынам патрабавалася якраз перадышка ў рабоце, сям’я збіралася на сняданак. Ён быў досыць сытным і сур’ёзным сталаваннем, бо абед найчасцей пакаваўся ў торбу — «ссабойка» на поле або ў лес. На сняданак падаваліся бліны, якія маглі дапаўняць і вараная бульба, і каша, і яйкі, і смажаніна, і малочныя стравы. Прапануем некалькі рэцэптаў страў з беларускага сняданку.

  • Сала з хлебам — незаменная страва для хуткага сняданка, асабліва калі потым чакае цяжкая праца. Па-сялянску яе варта падаваць на стол з чорным хлебам, свежымі агуркамі ці памідорамі, абявязкова — з цыбуляй.

Яечня вясковая

Спатрэбіцца: 8 яек; 0,5 шклянкі малака; 80 г сала; 1 цыбуліна; соль — на смак.

Як гатаваць: сала нарэзаць маленькімі кубікамі, падсмажыць разам з нарэзанай цыбуляй. Яйкі ўзбіць з малаком, пасаліць і заліць сала з цыбуляй.

Пажадана пасыпаць зверху зялёным кропам. Запячы ў духоўцы або печы.

 

Амлет дэсертны

Спатрэбіцца: 6-8 яек; крышку кропу альбо пятрушкі; соль — на смак, 1 ст. лыжка сметанковага масла; 0,5 ст. лыжкі мукі; 1 ст. лыжка цукру; 1,5 шклянкі смятаны; яшчэ 3 жаўткі; карыца — на кончыку нажа.

Як гатаваць: яйкі ўзбіць, усыпаць крыху пакрышанага кропу альбо зялёнай пятрушкі, пасаліць. Растапіць на вялікай патэльні 0,5 лыжкі сметанковага масла, уліць узбітыя яйкі, паставіць у печ або духоўку. Калі падрумяняцца, перакласці ў форму для запякання.

Узяць палову сталовай лыжкі масла, столькі ж цукру і мукі, 1,5 шклянкі смятаны, 3 жаўткі і ўсё гэта моцна нагрэць на патэльні, крыху памешваючы. Калі загусцее, заліць зверху ў яечню, абсыпаць цукрам і карыцай і запякаць яшчэ 15 хвілін.

  • Самы смачны амлет — са свежых яек.

Амлет з яблычным джэмам

Спатрэбіцца: 4 яйкі; 50 мл малака; 0,5 ст. лыжкі сметанковага масла; 1 ст. лыжка яблычнага джэму (або мармеладу), 1 ст. лыжка цукру: соль — шчопаць.

Як гатаваць: узяць 4 яйкі і моцна ўзбіць з малаком і шчопаццю солі. Распусціць на патэльні крыху масла, каб амлет не прыстаў. Выліць яйкі з малаком на патэльню і пячы ў гарачай печы або духоўцы, пакуль не зарумяніцца. Калі амлет будзе гатовы, трэба яго акуратна зняць, дапамагаючы адмысловай лапаткай, на чысты ліст паперы (не перакульваючы патэльню), намазаць зверху джэмам або мармеладам. Скруціць амлет у трубачку і, падаючы на стол, шчодра абсыпаць цукрам.

Сыр плаўлены вясковы

Спатрэбіцца: 3 л малака; 1 кг тварагу; 1 ч. лыжка соды; 1 яйка; 1 ст. лыжка солі; 2 ст. лыжкі сметанковага масла.

Як гатаваць: рэцэпт гэтага плаўленага сыру мне распавяла Цыркун Валянціна Іванаўна з вёскі Крышылавічы Ганцавіцкага раёна Брэсцкай вобласці, таму спосаб прыгатавання прыводзіцца з яе слоў.

«Тварог трэба адтапіць так, каб ён быў крупістым. Пакуль закіпае малако, дадаць туды яйка, зняць пенку і хутка кінуць у пасудзіну тварог, памяшаць, потым ён яшчэ загусцее. Атрымаецца такая бы гумка-цянучка. Памешваем, пакуль не ўтворыцца сыроватка жоўценькая на паверсе. Ставім у печ ці духоўку, каб дагрэўся.

Тварог жаўцее, сыроватка аддзяляецца, а мы страву грэем. Калі сыроватка атрымалася зверху, хутка адцэджваем на марлю, адкідваем на талерку, зараз жа дадаём масла, соды, трошкі солі і таўчом хутка, старанна вымешваем датуль, пакуль не стане тугаватым. Тады перакідваем у сухую форму, астуджаем. Сыр гатовы, можна есці з мёдам ці варэннем. А сода патрэбна, каб ён больш пушысты быў. Без соды яго не размяшаеш ні за якія грошы!»

Сыр клінковы

Спатрэбіцца: 10 л малака; 1-2 ч. лыжкі солі; 2-3 ч. лыжкі кмену.

Як гатаваць: кіслае малако з несабранай смятанай паставіць у цёплую, але не гарачую печ або ў ёмістасць з гарачай вадой. Калі сыроватка пачне аддзяляцца, зліць яе. Да тварожнай масы дадаць соль, кмен, добра перамяшаць. Выкласці гэтую масу ў палатняны мяшэчак, пашыты клінам, падвесіць яго ўверсе над міскай. Калі сыроватка цалкам сцячэ, мяшэчак зняць, пакласці паміж дзвюма чыстымі драўлянымі дошчачкамі і прыціснуць зверху грузам.

Праз 12 гадзін клінковы сыр гатовы для ўжывання.

Сыр «земляны»

Спатрэбіцца: 1,5 л смятаны; соль; кмен.

Як гатаваць: гэты рэцэпт узяты мной з кнігі «Літоўская кухарка» Вінцэнты Завадскай. Прапаную яго для тых, хто не баіцца рызыкаваць і не супраць адчуць смак гісторыі на ўласны язык. А таксама мае магчымасць здабыць густую хатнюю смятану. Раней лічылася, што кожная літоўская гаспадынька павінна ўмець гатаваць свой сыр. Спрабуем!

Паўтара літра свежай густой смятаны пасаліць, змяшаць з кменам, пакласці ў сырнік з тугога шчыльнага палатна, завязаць і закапаць у зямлю ў садзе або ў падвале на 24 гадзіны. Дастаўшы з зямлі, асцярожна выняць з мяшэчка, каб не пакрышыўся.

Замест кмену можна выкарыстаць крыху тоўчанай гарчыцы.

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».