У Палацы мастацтваў прадставілі работы на ваенную тэматыку творцаў чатырох пакаленняў
Вялікая Айчынная вайна стала найвялікшай трагедыяй для беларускага народа і знайшла адлюстраванне ў творчасці шматлікіх мастакоў. Да ваеннай тэмы звярталіся прадстаўнікі бадай усіх жанраў, якія адлюстроўвалі розныя бакі жахлівых падзей. 8 мая ў Палацы мастацтваў адбылося адкрыццё маштабнай выстаўкі «75 гадоў Памяці». Праект унікальны тым, што ў палілог на тэму вайны ўступаюць адразу некалькі пакаленняў творцаў. Так, другі паверх галерэі цалкам аддадзены работам майстроў XX стагоддзя — рамантыка Леаніда Шчамялёва, манументаліста Аляксандра Кішчанкі, філосафа Мікалая Залознага, лірычнага Мая Данцыга і іншых легенд беларускага мастацтва — усяго 140 палотнаў. На першым паверсе трагічныя падзеі мінулага ў сваіх інсталяцыях і карцінах пераасэнсавалі сучасныя творцы.
Знамянальны юбілей — 75 гадоў з дня Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне — нагадвае пра падзеі і вынікі мінулага, пра гераічныя і трагічныя старонкі гісторыі Беларусі ХХ стагоддзя. Сёння ад пераможнага мая 1945 года нас аддзяляе вялікі адрэзак часу, і гэта дазваляе адлюстроўваць ваенную тэматыку без штампаў, патэтыкі і бравурных інтанацый. Праект сведчыць пра памяць — гістарычную, сямейную, асабістую. Менавіта памяць стала своеасаблівым рухавіком творчасці беларускіх мастакоў, якія тым ці іншым чынам мелі дачыненне да драматычных падзей вайны.
— Мы невыпадкова назвалі гэты праект «75 гадоў Памяці», бо памяць — вельмі своеасаблівая катэгорыя. 75 гадоў мы гартаем старонкі жахлівых падзей, 75 гадоў памятаем, — тлумачыць мастацтвазнаўца, адна з куратараў выстаўкі Наталля Шаранговіч. — На прыкладзе прадстаўленых твораў мы можам прааналізаваць, як з гадамі мянялася стаўленне да тэмы вайны. Па-рознаму ўспрымалі вайну шасцідзясятнікі, больш прадумана ставіліся васьмідзясятнікі, ну і, канечне, абсалютна па-іншаму ўспрымае вайну сучаснае пакаленне. Але ж усе работы, усе некалькі пакаленняў у гэтым праекце аб’ядноўвае эмацыянальнае ўспрыманне трагедыі.
Значная частка экспазіцыі дэманструе работы з новага праекта Беларускага саюза мастакоў «Залатая калекцыя». Гэта больш чым 100 жывапісных палотнаў і графічных лістоў 1960—1990 гадоў, прысвечаных тэме вайны. Аўтары — В. Цвірка, Я. Зайцаў, І. Стасевіч, У. Стальмашонак, Г. Вашчанка, І. Басаў, М. Селяшчук і іншыя — выдатныя майстры савецкага і сучаснага айчыннага мастацтва. Маштабныя палотны гэтых мастакоў паказваюць успрыманне падзей вайны і лёсу яе звычайнымі ўдзельнікамі ў кантэксце канцэпцыі памяці як найважнейшага маральнага складніка.
— Выстаўка не проста паказвае старонкі памяці, прысвечаныя Вялікай Айчыннай вайне, але і дэманструе вялікія імёны нашай беларускай мастацкай школы, якой, дарэчы, у гэтым годзе спаўняецца 75 гадоў, — адзначыў на адкрыцці выстаўкі народны мастак Беларусі Уладзімір Тоўсцік. — Праект дэманструе грунтоўнасць падрыхтоўкі ў Акадэміі мастацтваў. У асноўным усе ўдзельнікі экспазіцыі — выпускнікі акадэміі альбо яе выкладчыкі. Цяпер вельмі складаны час, але ён дае магчымасць у жорсткіх рэаліях зберагчы тое, што дадзена нам легендарнымі асобамі.
На выстаўцы — як хрэстаматыйныя творы, так і работы, вядомыя толькі спецыялістам. Ва ўсіх выразна адчуваецца асабістае ўспрыманне вайны. Нягледзячы на тагачасныя каноны і ўмовы, у карцінах нашых папярэднікаў гучыць жывы, шчыры голас жывапісу. Нават тыя мастакі, якія не ўдзельнічалі ў баявых дзеяннях, прыйшлі ў творчасць у пасляваенны час, выраслі пад уражаннем бацькоўскіх гісторый, успрымалі вайну як частку ўласнага жыцця.
Вайна — гэта не толькі боль і смерць, кроў, выбухі снарадаў, пераможныя салюты. Вайна — гэта сапраўднае сяброўства, вернасць, гэта каханне, вострае адчуванне прыгажосці зямлі, якую трэба ратаваць ад ворагаў; гэта ўспаміны і разважанні. Выставачны праект «75 гадоў Памяці» не дае ацэнак падзеям ваеннага часу, а ён працягвае асэнсаванне вайны ў творах, паказвае эвалюцыю стаўлення да трагічных старонак гісторыі краіны мінулага стагоддзя.
Вікторыя АСКЕРА
Сітуацыя будзе толькі пагаршацца.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».