На ўскраіне Узды можна знайсці не зусім стандартны для Беларусі жылы будынак — у доме, выкананым у шатровым стылі, жыве беларускі мастак Андрэй ЛЫЧКОЎСКІ. Туды разам з сям'ёй ён пераехаў у канцы 1990-х, калі такое архітэктурнае рашэнне было дзівам.
Праектаваннем свайго дома Андрэй Міхайлавіч не займаўся, а знайшоў схему ў венгерскім часопісе. Адразу вырашыў, што яго будучае жыллё будзе выглядаць менавіта так.
— Я мастак, а не архітэктар, але нейкія карэктывы ў праект усё ж такі ўнёс — напрыклад, ванны пакой я зрабіў на першым паверсе, а не на другім. У канцы 1990-х такі праект сапраўды быў дзівам, але і цяпер многія не перастаюць здзіўляцца — наш дом і шпакоўняй называлі, і жартавалі, што сам дом праваліўся і застаўся толькі дах. Пры гэтым многія скептычна ставяцца да такога рашэння: на іх старонні погляд, дом нефункцыянальны, у ім мала месца. Але гэта не так: яго агульная плошча — 160 квадратных метраў, тут пяць жылых пакояў, кухня і сталовая, знайшлося месца для майстэрні, гардэробнай і двух санвузлоў. Гэтага было дастаткова для сям'і з чатырох чалавек, а дачка вельмі радавалася таму, што можа ўпірацца нагамі ў столь у сваім пакоі. Цяпер жа мы жывём з жонкай удваіх, і дома заўсёды хапае месца не толькі дзецям, але і ўнукам. Зразумела, такі дом патрабуе шмат увагі: ты тут сам сабе гаспадар — і будаўнік, і дызайнер, і нават камунальная служба. Самае складанае, мабыць, добраўпарадкаванне тэрыторыі. Шмат часу аддаеш на азеляненне — трэба кожны раз даглядаць газоны, кветкі, кусты і дрэвы. А за домам яшчэ ёсць сажалка, у якой жывуць рыбы ды растуць белыя гарлачыкі.
Нягледзячы на тое, што ўтрыманне такога дома аднімае шмат часу, гэта не перашкаджае Андрэю Міхайлавічу ўдзяляць увагу сваёй самай галоўнай справе — выяўленчаму мастацтву. Ужо 150 работ мастака размешчаны ў выставачных фондах і пастаянных экспазіцыях многіх музеяў і галерэй Беларусі, і кожны год ён ладзіць па некалькі персанальных і сумесных выставак з іншымі мастакамі.
— Ужо на працягу дзесяці гадоў мы з мінскімі мастакамі Фёдарам Ладуцькам і Яўгенам Шунейкам ездзім па Беларусі — выязджаем на пленэры, ладзім сумесныя выстаўкі ў музеях і галерэях, падчас якіх праводзім майстар-класы для гасцей. За гэты час мы пазнаёміліся з многімі іншымі беларускімі мастакамі — пастаянна супрацоўнічаем з Таццянай Зданевіч і Анатолем Маразюком з Бярозы, з Тамарай і Аляксандрам Стацэнкамі, Казімірам Кулешам і Васілём Грыневічам са Слоніма. Наогул у Беларусі шмат добрых мастакоў. Прыязджаеш у нейкі раён, і ўсюды ёсць знаёмыя — хтосьці з кімсьці вучыўся, дзесьці пазнаёміліся падчас выставак. Вядома, сёлета справу сапсаваў каранавірус, і давялося перанесці ўсе мерапрыемствы, але мы спадзяемся, што да восені сітуацыя выправіцца. З-за гэтага перанеслі і рэгіянальны конкурс мастацкіх школ на Берасцейшчыне, дзе мы з калегамі ўжо традыцыйна выступаем членамі журы. Летась з Фёдарам і Яўгенам мы ладзілі шмат сумесных выставак — у Бярозе, Слоніме, Мінску, Уздзе, Пінску, Ружанах і Косаўскім палацы.
Дарэчы, на такіх мерапрыемствах з'яўляюцца і ахвотныя набыць карціны мастакоў, просяць намаляваць на заказ. Аднак звычайна ад такіх прапаноў Андрэй Міхайлавіч адмаўляецца і не ставіць мэты зарабляць на мастацтве.
— Менавіта на заказ я карціны ніколі не маляваў — не бачу ў гэтым сэнсу. Прадаю іх толькі выпадкова — здараецца, што чалавек захоча нешта набыць на выстаўцы, — але не імкнуся да гэтага. Наогул я лічу, што пісаць на продаж за нейкую сімвалічную цану — не мастацтва. Куды важней пакінуць след пасля сябе — тыя ж работы для папаўнення выставачнага фонду галерэі ці музея, калі ў іх няма грошай іх набыць. І вельмі ж добра, калі мае ўнукі будуць праз гады бачыць мае карціны ў беларускіх музеях. Многія мастакі шмат малююць, але не любяць дарыць свае работы музеям ці галерэям. У выніку можа здарыцца і такое, што мастак пайшоў з жыцця, а яго карціны знаходзяць нават на сметніках, хоць мастак быў выдатны. Хтосьці ж, наадварот, ладзіць выстаўкі з аднымі і тымі ж работамі, якім ужо больш за дваццаць гадоў, а новага нічога няма. Датычыцца гэта і буйных выставак у Мінску — бясспрэчна, сярод мастакоў яны лічацца прэстыжнымі, але, на мой погляд, гэта крыху фальшыва ў нейкім сэнсе. Каму цікава прыходзіць і бачыць адны і тыя ж работы адных і тых жа мастакоў?
Тым не менш цікавыя заказы, ад якіх цяжка адмовіцца, таксама прапаноўваюць. Некалькі гадоў таму да мастака і яго калегі звярнуліся мінчане з просьбай распісаць сцяну ў іх кватэры.
— Адразу мы падрыхтавалі эскізы, каб людзі ўяўлялі, як усё будзе выглядаць. У выніку на сцяне з'явіўся італьянскі дворык, які мы намалявалі акрылавымі фарбамі, і з гэтай работай мы справіліся за адзін дзень. Пасля я атрымаў цікавы заказ, і разам з Яўгенам Шунейкам мы распісалі пад'езд у жылым доме Дзяржынска — на кожным пралёце з'явіліся паўнавартасныя карціны з беларускімі матывамі.. Для роспісу мы таксама выкарыстоўвалі акрыл, а на кожную з карцін пайшло каля трох гадзін, прытым што недзе мы падпраўлялі работы адзін аднаго. Канешне, яшчэ ў савецкі час я займаўся роспісам сцен, маляваў плакаты. Але гэта былі афарміцельскія работы, такія ж цяпер можна сустрэць і ва Уздзе на фасадах жылых дамоў — пра небяспеку тых жа пажараў. Каму яны зараз патрэбны? Такія работы ніяк не назавеш высокім мастацтвам, яны зусім не ўпрыгожваюць горад. Роспіс фасадаў зарадзіўся за мяжой, і беларусам таксама трэба развіваць вулічную эстэтыку. Добрыя творчыя работы прыцягваюць турыстаў, становяцца мясцовымі славутасцямі. І каб гэты кірунак быў прафесійны, неабходны савет мастакоў, у які б уваходзілі спецыялісты сваёй справы. Асабіста мяне натхняе творчасць славутага андэграўнднага мастака Бэнксі — у яго работах ёсць сэнс, яны добрыя з мастацкага пункту гледжання.
Што ж датычыцца стылю Андрэя Лычкоўскага, то ён працуе з алейнымі фарбамі, а карціны піша ў асноўным на пленэрах круглы год. Цяпер Андрэй Міхайлавіч знаходзіцца на заслужаным адпачынку. Дагэтуль ён працаваў у мясцовай школе № 2 імя Кандрата Крапівы — выкладаў выяўленчае мастацтва і ладзіў дадатковы гурток для сваіх вучняў. Некаторыя з іх і да гэтай пары выязджаюць разам з настаўнікам на пленэры.
Валерыя КІСЛАЯ
Фота аўтара
Амаль тысяча дзвесце чалавек збяруцца, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
