Калi з'яўляюцца дзецi

«Вось будуць свае дзецi, паглядзiш», — хто з нас не чуў ад бацькоў гэту сентэнцыю? I многiя думалi, усмiхаючыся ўпотай: ды калi яшчэ тое будзе…

А як тое самае «калi» наступае, рана цi позна разумееш, што дарослыя, аказваецца, мелi рацыю. Бо светапогляд i сiстэма каштоўнасцяў змяняюцца, хай не iмклiва, але няўхiльна i незваротна. I гэта немагчыма растлумачыць тым, у каго дзяцей няма, — як немагчыма растлумачыць абсалютна здароваму шчаслiўцу, што такое зубны боль, альбо таму, хто баiцца вышынi, — што адчуваеш падчас скачка з парашутам. Смак апельсiнаў можна абмяркоўваць толькi з тымi, хто iх еў. Таму замiлоўвае i адначасова раздражняе, калi маладыя ды раннiя гарадскiя хiпстары расказваюць мне альбо, скажам, каляжанцы, у якой чацвёра дзяцей, альбо iншай каляжанцы — мацi-адзiночцы пра тое, як трэба наладзiць 24-гадзiнны догляд дзiцяцi, выхоўваць, адукоўваць, матэрыяльна забяспечваць i, канешне, сачыць, каб дарослым не перашкаджала — «а калi не можаце, то i не трэба было нараджаць». Ну-ну. Шаноўныя, вы пакуль нават не ўяўляеце, колькi фiзiчных, псiхiчных, часовых i матэрыяльных рэсурсаў патрабуе праект «дзiця». З'явяцца свае — прыходзьце, абмяркуем кожную вашу параду.

Дарэчы, калi свае не з'явяцца — я апошняя, хто хоць словам, хоць позiркам у гэтым упiкне. Бо толькi калi з'яўляюцца дзецi, разумееш, што рашэнне аб iх — адзiн з самых няпростых выбараў у жыццi. I калi чалавек шчыра кажа, што не можа, не гатовы, а хай сабе i не хоча, бо робiць кар'еру i жыве для сябе — гэта яго выбар i яго адказнасць. Лепш самотны здаровы эгаiст, чым нежаданыя, непатрэбныя i ў рэшце рэшт нелюбiмыя, нешчаслiвыя дзецi...

Зрэшты, гэта так, лiрычнае адступленне. А факт у тым, што нараджэнне дзiцяцi — дэмаркацыйная лiнiя, якая падзяляе тваё жыццё на «да» i «пасля» (безумоўна, гаворка не пра тых, хто бачыць дзяцей пасля выпiскi з радзiльнi i потым адразу на школьным выпускным).

Калi з'яўляюцца дзецi, даводзiцца ўвесь час рабiць выбар: як назваць, чым кармiць, чаму навучыць, куды паступаць, вырашаць канфлiкты мiрна альбо паказаць, што дабро павiнна быць з кулакамi? У наш лiчбавы час дадаткова задумваешся: якой iнфармацыяй пра сябе i дзяцей дзялiцца, а якую не тое што трымаць у прываце, а наогул не давяраць сецiву — у яго памяць не чалавечая, бясконцая...

Калi з'яўляюцца дзецi, ты так цi iнакш сутыкаешся з працоўнай дыскрымiнацыяй «вы ж пойдзеце на бальнiчны» (а ты, наiўны, думаў, што каштоўнасць работнiка вызначае яго вопыт i квалiфiкацыя). Ты ў пэўнай ступенi перажывеш канфлiкт чаканняў i рэальнасцi, супярэчлiвыя памкненнi, каб дзецi былi працягам цябе i каб яны сталi лепшыя за цябе. Ты рана цi позна пачуеш, што «твае дзецi — твае праблемы», нават калi ведаеш, што насамрэч дзецi — шчасце. Так, канешне, у дадатак яшчэ цэлы кактэйль эмоцый i пачуццяў — стомленасць, радасць, дэпрэсiя, любоў, трывога, разгубленасць, пяшчота, боль, але перадусiм шчасце.

Калi з'яўляюцца дзецi, ты больш не належыш толькi сабе. Ты перажываеш — а што будзе з iмi, калi раптам нешта здарыцца з табой? Ты робiшся адначасова вельмi моцны, бо трэба столькi зрабiць для iх будучынi, i вельмi ўразлiвы, бо гэта ж такая цудоўная «кнопка» для манiпулявання... Ты будзеш рашаць жыццёвыя задачкi з зорачкай — на што ты здольны i гатовы дзеля сваiх дзяцей? I як рашыць гэтыя задачкi, каб потым iм жа, дзецям, не было за цябе няёмка цi наогул сорамна?

I галоўнае. Калi з'яўляюцца дзецi — гэтыя пытаннi не скончацца нiколi, а пяройдуць да iх па ланцужку, у спадчыну, нiбы эстафета пакаленняў. I толькi ад нас залежыць, будзе гэта эстафета любовi цi чагосьцi iншага.

Вiкторыя ЦЕЛЯШУК