Луіза Глюк. Пакуль зямлю засцілалі пялёсткі

Да Дня пісьменства

Луіза Глюк

Нарадзілася 22 красавіка 1943 года ў Нью-Ёрку, вырасла на Лонг-Айлендзе. Яе бацька, паспяховы бізнесмен, паходзіў з сям’і яўрэйскіх эмігрантаў з Венгрыі. У юнацтве змагалася з анарэксіяй і іншымі праблемамі, якія пераадолела пры дапамозе псіхааналізу. Паэзія Луізы была адзначана шматлікімі літаратурнымі ўзнагародамі ЗША, сярод якіх — прэмія Нацыянальнага кола кніжных крытыкаў (1985), Пулітцэраўская прэмія (1993) і Нацыянальная кніжная прэмія (2014). Жыве ў Кембрыджы, штат Масачусетс, выкладае ў Ельскім універсітэце.

Пакуль зямлю засцілалі пялёсткі
Са зборніка «Дзікі касач» (1992)
 

Дзікі касач
Скончыліся мае пакуты,
і адчыніліся дзверы.

Паслухай: тое, што ты завеш смерцю,
я памятаю.

Зверху чуваць было гоман,
                     шорах сасновых галін.
Потым нічога. Слабы бляск сонца
на сухое паверхні.

Гэта жахліва — вось так выжываць,
са свядомасцю,
пахаванай у цёмнай зямлі.

Потым гэта прайшло:
                 тое, чаго ты баiшся, — быць
душой без магчымасці гаварыць,
усё раптоўна мінула, і жорсткая глеба
толькі крыху скаланулася. І, як мне падалося,
птушкі заварушыліся ў нізкіх кустах.
Ты, што не памятаеш
пераходу з іншага свету,
кажу табе, я зноў магу гаварыць: усё,
што вяртаецца з забыцця, вяртаецца,
каб знайсці свой голас:

з глыбі майго жыцця пырснуў
моцны ручай, цёмна-сіні
цень на лазурнай вадзе.

Ютрань
Недасягальны Ойча, калі мы толькі былі
выгнаныя з неба, ты змайстраваў
яго копію, месца, адрознае тым,
што павінна было правучыць нас,
а ў іншым такое ж — аднолькавая прыгажосць,
прыгажосць без выбару...
                             Але навука да нас не дайшла.
Самотныя, мы спусташалі адно аднаго.
Гады цемры цягнуліся следам;
мы па чарзе працавалі ў садзе,
і першыя слёзы залівалі нам вочы,
пакуль зямлю засцілалі пялёсткі,
адны цёмна-чырвоныя, іншыя — колеру цела...

Мы зусім не думалі пра цябе,
пра таго, каму вучыліся пакланяцца.
Мы проста ведалі:
                        не ў чалавечай натуры любіць
толькі тое, што дорыць любоў.

Красавік
Ніхто не адчайваецца так, як я...

У гэтым садзе вам няма месца
з такімі думкамі, з дакучнымі
знешнімі знакамі: мужчына
старанна праполвае цэлы лес,
жанчына кульгае і не хоча пераапрануцца
ці памыць галаву.

Думаеце, мне не ўсё роўна,
ці размаўляеце вы між сабой?
Але вы мусіце зразумець,
што я чакаю лепшага ад дзвюх істот,
надзеленых розумам:
калі не шчырага клопату адно пра аднаго,
то хаця б паразумення.
Гора падзелена паміж вамі,
паміж вашым родам, каб я
пазнаваў вас, як глыбокі блакіт
адзначае пралеску,
бель — лясную фіялку.

Фіялкі
Бо ў нашым свеце
нешта заўсёды схавана,
малое і белае,
малое і, як той казаў,
чыстае. Мы не бядуем,
як ты бядуеш,
мілы гаспадар, што пакутуе;
ты заблукаў не больш за нас,
пад дрэвам глогу,
пад глогам, які трымае
цвёрда падносы з перламі.
Што прывяло цябе да нас,
каб мы цябе навучылі?
Хаця ты кленчыш і плачаш,
сціскаеш свае вялікія рукі,
ва ўсёй сваёй велічы ты не ведаеш
нічога пра сутнасць душы,
што ніколі не памірае:
беднае смутнае боства,
альбо ў цябе яе і не было,
альбо ты яе і не страціш.

Вячэрня
Нават так, як з’явіўся Майсею,
бо мне ты патрэбны, ты з’яўляешся мне,
але вельмі рэдка. Я жыву збольшага ў цемры.
Магчыма, ты вучыш мяне, як быць
чулай на кожны пробліск святла.
Ці, як паэтаў, цябе натхняе адчай.
Няўжо гора змушае цябе адкрыць мне сваю натуру?
Сёння апоўдні ў рэчыўным свеце,
якому звычайна ты дорыш сваё маўчанне,
я забралася на маленькі пагорак між дзікіх чарніц,
у метафізічным спуску,
                                    як заўжды на маіх шпацырах.
Ці я зайшла досыць глыбока,
                                    каб ты мяне пашкадаваў,
як часам шкадуеш тых, хто пакутуе,
і ўзнагароджваеш іх дарункамі духу?
Як ты і чакаў, я не паглядзела ўгору.
Таму ты сышоў да мяне, да маіх ног:
не васковым лісцем чарніц,
                                    а сваёй палымянай істотай,
цэлым выганам у агні, а далей —
чырвонае сонца не заходзіла і не падымалася...
Я не была дзіцянём: я знайшла карысць у ілюзіях.

Пераклад з англійскай Аляксандры ПЯТРОВІЧ