Андрэй Дударэнка: Справа не ў ролях — справа ў добрых фільмах

Творчы шлях чалавека пачынаецца задоўга да першай кнігі, карціны і музычнага твора. Першае адносна матэрыяльнае стварэнне — гэта ўжо пэўны вынік творчай працы. А першае зерне падае ў зямлю тады, калі чалавек адчувае патрэбу ў самавыяўленні праз мастацтва. Асабліва гэтае правіла спрацоўвае ў тэатры і кіно: першы пастаўлены спектакль ці фільм, дэбютная роля — вялікая справа.

10 кастрычніка свой 90-гадовы юбілей адзначае Андрэй Дударэнка — акцёр Нацыянальнага акадэмічнага драматычнага тэатра імя Горкага. Андрэй Сцяпанавіч вучыўся ў Ленінградскім дзяржаўным інстытуце тэатра, музыкі і кіно на курсе Л. Ф. Макар’ева, пасля працаваў у тэатрах у розных частках Савецкага Саюза. У 1988 годзе ён прыехаў у Мінск. Cюды запрасіў Аляксандр Ткачонак, калега па фільме «Міхайла Ламаносаў». Праца ў Белару­ сі для Андрэя Дударэнкі — вяртанне да каранёў. Акцёр называе сябе «беларусам алтайскага разліву». Продкі яго працавалі ў пана Ваньковіча, а пасля сталыпінскіх рэформ перасяліліся ў Алтайскі край, шмат працавалі на ўрадлівай зямлі і хутка сталі заможнымі. Пасля 1917-га сям’я трапіла пад раскулачванне. Гэтага ўсяго Андрэй Сцяпанавіч не заспеў. Але дзяцінства яго супала з іншымі падзеямі: рэпрэсіі 1937-га калектывізацыя, Другая сусветная вайна і ўсе яе наступствы. «Была праца: днём — у калгасе, увечары — на сваім агародзе. А пачалася вайна — мы, дзеці, сталі дарослымі за адзін дзень. Я, можа, таму і да дзевяноста гадоў дажыў: дзяцінства не было. Чалавек фарміраваўся ў жорсткіх умовах, у працы. Можа, у гэтым і ёсць загадка чалавечага даўгалецця. У любым выпадку, у дзіцёнку трэба выха­ ваць такі характар, каб ён быў здольны супраціўляцца абставінам», — разважае акцёр.

 На мінскай сцэне Андрэй Дударэнка граў у пастаноўках па п’есах Шэкспіра, Меражкоўскага, Булгакава, Бергмана і іншых і дагэтуль задзейнічаны ў шасці спектаклях.

Акрамя шматлікіх роляў у тэатры, акцёр мае шы­ рокую фільмаграфію. Сам Андрэй Дударэнка згадвае фільмы «Мой сябар Іван Лапшын», «Халоднае лета пяцьдзясят трэцяга...», «Міхайла Ламаносаў», «До­ тык». Але на пытанне пра любімыя ролі адказ­ вае так: «Я не той акцёр, які “я бы марыў сыграць...” Я лічу так: што даюць, тое і бяры. І паспрабуй у гэтым зрабіць нешта цікавае. Справа не ў ролях — справа ў добрых фільмах, у тым, каб патрапіць у рэжысуру. У некаторых рэжысёраў — Юрыя Германа, Аляксанд­ ра Прошкіна, — запытваў: “Чаму мяне ставіце заўсёды на адмоўныя ролі? Я, здаецца, да бандыта не надта па­ добны”. А ім менавіта такі бандыт і быў патрэбны...» Але адна з роляў запомнілася сваёй незвычайнас­ цю. У фільме «Дотык» іграў не сам Андрэй Дударэн­ ка, а  яго партрэт. «Найбольш водгукаў чамусьці бачу пра гэты фільм і гэтую “ролю”», — распавядае акцёр. «Дотык» — адзін з першых постсавецкіх фільмаў жахаў, дзе партрэт бацькі, у якасці якога скарыстаны фотаздымак Андрэя Дударэнкі, даводзіць да самагубства дзяцей. Увасобіць такую жахлівую ролю толькі адным выразам твару — запамінальная праца.

«Біяграфія мая багатая не ўзлётамі нейкімі, а менавіта разнастайнасцю. Канешне, гэтая хвароба мастацтва сядзіць у чалавеку ўжо з дзяцінства. Нас у маці шэсць чалавек, я адзіны, хто “звіхнуўся” на тэатры і кіно», — адзначае Андрэй Дударэнка. Хаця ў яго творчай біяграфіі сапраўды хапае і эпізадычных невялікіх роляў, акцёр не лічыць гэта вельмі важным. Галоўнае, упэўнены ён, не што ты сыграў і наколькі стаў вядомым, а тое, што ты займаешся менавіта сваёй справай. Ва ўласным выбары Андрэй Дударэнка ніколі не сумняваўся.

 Дар’я СМІРНОВА