Вы тут

У свеце зарэгістравана 1750 банкаў генетычных рэсурсаў раслін


У свеце зарэгістравана 1750 банкаў генетычных рэсурсаў раслін, у іх ліку і беларускі банк. Яго стваральнікі вылучаны на атрыманне Дзяржаўнай прэміі Беларусі ў галіне навукі і тэхнікі 2020 года.


Калі гутарка заходзіць аб прыродных багаццях Беларусі, то пра генетычныя рэсурсы звычайна ўспамінаюць рэдка. А дарма. У сучасным свеце генетычныя рэсурсы раслін — аснова харчовай, біярэсурснай, экалагічнай бяспекі краіны. Яны — крыніца прадуктаў харчавання для чалавека, кармоў для жывёл, тэхнічнай і лекавай сыравіны і г. д.

У гэтай сувязі вылучэнне на суісканне Дзяржаўнай прэміі Беларусі ў галіне навукі і тэхнікі 2020 года работы «Стварэнне і выкарыстанне фонду генетычных рэсурсаў раслін Беларусі — асновы харчовай і біялагічнай бяспекі» з'яўляецца вельмі своечасовым. Сярод яго стваральнікаў — навукоўцы Навукова-практычнага цэнтра НАН Беларусі па земляробстве, вядучай арганізацыі па выкананні дзяржаўнай праграмы «Генафонд раслін». У Жодзіне, дзе знаходзіцца штаб-кватэра цэнтра і які ўзначальвае доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар, член-карэспандэнт НАН Беларусі Фёдар Прывалаў, захоўваецца каля 43 тысяч калекцыйных узораў 47 культур. Гэта ўзоры збожжавых, зернебабовых, кармавых, крупяных, алейных, тэхнічных, агароднінных, а таксама лекавых і востра-духмяных. Яны — крыніца гермаплазмы, неабходнай для стварэння новых высокапрадукцыйных, высакаякасных сартоў.

Інавацыйнае развіццё раслінаводства краіны шмат у чым залежыць ад дзейнасці цэнтра. А яго вынікі ўражваюць. Усяго некалькі лічбаў: зарэгістраваны 424 сарты, якія не саступаюць лепшым замежным аналагам — ураджайнасць збожжавых больш за 100 цэнтнераў з гектара. Наладжана вытворчасць арыгінальнага і элітнага насення 36 відаў сельскагаспадарчых раслін. Толькі пад ураджай 2020 года насенняводчымі гаспадаркамі рэалізавана 335 тон яравых збожжавых, 110 тон зернебабовых (лубін, гарох), 73,7 тоны грэчкі і 24,7 тоны проса. Новых сартоў азімых збожжавых пастаўлена 540 тон, азімага рапсу — 134 тоны.

Традыцыйна ў зоне ўвагі навукоўцаў-аграрыяў знаходзіцца бульба. Гэта і зразумела, бо яна — другі хлеб. Два новыя сарты — Талер і Дукат — зарэгістраваныя сёлета. Яны, як і іх папулярныя папярэднікі Дзіна, Журавінка, Падарунак, Блакіт, Волат, Гармонія і шэраг іншых, з'явіліся дзякуючы калекцыі насення НПЦ НАН Беларусі па бульбаводстве і плодаагародніцтве. Пад яго дахам больш за сорак гадоў таму быў створаны гадавальнік калекцыі сартоў сусветнага генафонду бульбы. Тут знаходзяцца сарты з 34 краін свету: Германіі, Галандыі, Польшчы, Расіі, Украіны, Англіі, ЗША. А нядаўна з Усерасійскага інстытута раслін імя Вавілава вярнуліся некалі страчаныя ў нас сарты беларускай селекцыі — да вялікай радасці айчынных селекцыянераў.

Свой уклад у стварэнне генафонду таксама ўнеслі супрацоўнікі Інстытута пладаводства, Інстытута лесу НАН Беларусі, Цэнтральнага батанічнага сада. Дзякуючы сумесным даследаванням вучоных-аграрыяў, сёння земляробы краіны маюць ледзь не 400 сартоў сельгаскультур айчыннай селекцыі. Толькі сарты збожжавых айчыннай селекцыі займаюць у краіне каля 80 % плошчаў для пасеву, а азімага жыта, аўса, кармавога ячменю, рапсу — больш за 90 %.

Леанід Тугарын

Загаловак у газеце: Аб'ект нацыянальнага здабытку

Выбар рэдакцыі

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Актрыса НАДТ імя М. Горкага — пра шлях да сцэны і натхненне.

Грамадства

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

Тата і мама — два самыя важныя чалавекі ў жыцці кожнага дзіцяці.