Вы тут

Несці людзям Слова


Зінаіда Уладзіміраўна Феакцістава-Каладзяжная з’яўляецца артысткай рэдкага і  складанага жанру — мастацкага слова. Яна майстар высокага ўзроўню, што пацвярджаецца ганаровымі граматамі Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь (2004), Беларускай дзяржаўнай філармоніі, нагрудным знакам «За ўклад у  развіццё культуры Беларусі» (2007) і медалём Францыска Скарыны. Доўгі час Зінаіда Уладзіміраўна працавала ў Беларускай дзяржаўнай філармоніі, а ў 2014 годзе стварыла літаратурны тэатр «Слова», добра вядомы школам нашай краіны.


Зінаіда Феакцістава (справа) пасля монаспектакля «Ягадны хутар». Фота з асабістага архіва.

Вытокі

Нарадзілася будучая артыстка ў сялянскай сям’і ў невялікай прыгожай вёсцы Радзішына каля ракі Лешня, што на Шклоўшчыне. Бацька Уладзімір Андрэевіч, маці Надзея Юр’еўна родам з суседняй вёскі Займішча. Зінаіда Уладзіміраўна пра родных расказвае так: «Напэўна, маці мне перадала шчырае, добрае і прыгожае, захапленне беларускім словам. Асабліва краналі яе песні. Я любіла кнігі, і вершы запамінала міжволі — адзін ці два разы прачытаўшы. Спрабавала пісаць сама, але нічога сур’ёзнага ў тым не было. Потым, калі тата з мамай купілі тэлевізар, перагледзела ўсе нашы пастаноўкі. “Раскіданае гняздо” вельмі ўразіла. Мама згадвае, што я, маленькая, хадзіла потым па хаце, па двары і ўсё пе- раказвала, пераймаючы персанажаў з экрана. А яшчэ любіла танцаваць, але пры тым жа сарамлівая вельмі была... З роднымі добра і радасна, а ўсё ж у пятнаццаць гадоў з’ехала ў Магілёў — паступіла ў педагагічнае вучылішча. Там ужо і чытала, і на фартэпіяна навучылася іграць, спявала ў хоры... Добра таксама спявала маці, была вельмі прыгожая, яе хацелі неяк артысты з Магі- лёва з сабой забраць. А бацька не адпусціў, сказаў: “Не. Тут трэба кароў даіць, з ільном упраўляцца”. Дык цяпер мы часам жартуем, маўляў, напэўна, гэта я за матулю на сцэне адпрацоўваю».

Прыступкі на сцэну

У хуткім часе пасля заканчэння педагагічнага вучылішча Зінаіда Феакцістава паступіла ў Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут. Ёй па- шчасціла, што курс, на якім вучылася, вёў купалавец Мацей Федароўскі. Ён сябраваў з беларускай чыталь- ніцай заслужанай артысткай БССР Ганнай Рыжковай, якая ўзяла дзяўчыну пад сваю апеку, калі тая, скончыўшы інстытут, прыйшла на працу ў  Беларускую дзяржаўную філармонію. Ганна Паўлаўна і яе муж Уладзімір Андрэевіч ставіліся да маладзенькай артысткі як да роднай дачкі. Зінаіда Уладзіміраўна пра гэты перыяд шчыра расказала Святлане Берасцень падчас інтэрв’ю для «Літаратуры і мастацтва» ў 2011 годзе: «Спачатку я з Рыжковай працавала. “Райкіным у спадніцы” яе называлі нездарма: толькі выходзіла на сцэну, ужо рогат стаяў у зале. Яна так чытала, што пасля ўжо не было чаго рабіць. Але Ганна Паўлаўна абвяшчала: “А цяпер мая вучаніца выйдзе, маладая дзяўчына, і нешта вам раскажа...” Я выходзіла з байкай Крапівы ці Корбана ўжо зусім знясіленая — так насмяюся за кулісамі! Можа, з год каля яе была, вучылася. А потым Ганна Паўлаўна “адпусціла”, маўляў, цяпер плыві сама...»

Маладой артыстцы было цікава рыхтаваць вялікія і разнастайныя праграмы для канцэртаў на беларускім матэрыяле. Яе талент і вялікую цікавасць да майстэрства чытання заўважылі многія славутыя людзі. А зна- каміты Міхаіл Задорнаў нават аддаў Зінаідзе Феакціставай чытаць свой маналог «Ідэал», з якім яна доўгі час выходзіла на сцэну. Дэкламатарцы нават прапанавалі застацца і працаваць у Маскве. Не засталася. «Дадому вельмі хацелася, — казала яна. — Любіла сваю радзіму, бацькоў. Я і цяпер па доме вясковым сумую», — прызнаецца Зінаіда Уладзіміраўна. Кожнае лета яна прыязджала ў Радзішына, на сваю малую ра- дзіму. На кладах наведвала магілы бацькі і  родзічаў, а раней адпачывала ў родным доме і набіралася моцы для новых канцэртаў. Чатыры гады таму Зінаіда Уладзіміраўна пахавала любую маці, а восенню мінулага года нехта спаліў хату.

Дыяпазон таленту

Зінаіда Феакцістава працуе ў адным з самых складаных жанраў — мастацкага слова. Знаўцы заўважаюць, што яркаму таленту актрысы падуладныя найлепшыя ўзоры сусветнай і айчыннай літаратурнай класікі, сучасныя творы паэзіі, прозы, драматургіі, эстрады. А яшчэ ў артысткі тонкі мастацкі густ, багатыя музычныя здольнасці, яна захапляльна выконвае народныя песні. Аднолькава хораша і выразна атрымліваецца ўвасабляць паэтычныя, драматычныя творы вядомых беларускіх і расійскіх літаратараў. А ў выкананні эстрадных мініяцюр, жартаў, гумарэсак, баек, фельетонаў, маналогаў у Беларусі нашай артыстцы няма роўных.

Зінаіда Феакцістава — пастаянная ўдзельніца шматлікіх урадавых канцэртаў, свят Мінска, Рэспубліканскага фестывалю-кірмашу працаўнікоў вёскі «Дажынкі». Паспяхова спраўляецца з роллю вядучай канцэртаў, выступае ў Белдзяржфілармоніі і на іншых пляцоўках краіны. Апошнія гады артыстку на малую радзіму запрашае Шклоўскі райвыканкам.

У Зінаіды Уладзіміраўны некалькі дзясяткаў творчых праектаў. Назаву хаця б некаторыя з іх: «Праз смех і  слёзы», «Любовь, любовь» (па творах паэтаў-сучаснікаў), «Памяці М. Багдановіча», монаспектаклі «Ягадны хутар» (па творах Яўгеніі Яніш- чыц), «Ярына зялёная» (па творах Васіля Быкава і Уладзіміра Караткеві- ча) і шмат іншых.

Душа баліць за беларускае слова

На «Вечарыне духоўнай паэзіі». Фота з асабістага архіва.

Музыказнаўца Ала Агаркова, вядучая праграм беларускага тэлебачання Наталля Бардзілоўская, спявачка Алена Маслоўская, літаратуразнаўца Таццяна Хоміч і іншыя дзеячы мастацтва далі станоўчыя водгукі на імпрэзы-маналогі і канцэрты Зінаіды Феакціставай. Высокую адзна- ку майстэрству чытання артысткі дала таксама журналістка Святлана Берасцень. Прынамсі, яна адзначыла: «У імпрэзах-маналогах Зінаіды Феакціставай мілагучныя, паэтычныя, напеўныя родныя беларускія словы гучаць з музыкай на роўных, сілкуючы працягваючы, акрыляючы адно аднаго. Ды толькі пабачыць такую імпрэзу, пачуць сцэнічны маналог унікальнай выканаўцы выпадае нячаста нават сталічным жыхарам».

А вось усхваляваны, нібы крык душы, маналог ар- тысткі Зінаіды Феакціставай пра роднае слова: «Урэшце я прыйшла да таго, чым падабаецца займацца — несці людзям Слова. Бо Слова — ад Бога, і ў пачатку было Слова. Межаў, канонаў у яго ўвасабленні на сцэне проста няма. (...) А ўвогуле, прызнацца, у самой душа баліць за беларускае слова. Успамінаю свае студэнцкія гады. Ніхто нас да беларускага мастацтва не далучаў. Рэпертуар — Тэнесі Уільямс, Шэкспір, Рошчын, Валодзін. На беларускае нас не накіроўвалі. А дома на роднай мове размаўлялі. (...) А як прыехала ў Мінск, дык убачыла, што беларуская моладзь, і я не выключэнне, пачынае саромецца роднай мовы. І калі нехта гаварыў па-беларуску, дык чулася: “Дзярэўня”. Таму ўсе навокал пачалі прамаўляць хай сабе з выразным акцэнтам, але рускімі словамі. І цяпер, на жаль, шмат хто не разумее ўсю трагічнасць такой сітуацыі і яе наступстваў — сітуацыі, калі людзі спачатку саромеюцца роднай мовы свайго народа, а потым пачынаюць яе забываць. Мне скардзяцца настаўнікі ў школах, асабліва выкладчыкі беларускай мовы і літаратуры: адна гадзіна на тыдзень беларускай мовы! Што можна ў такой сітуацыі зрабіць, як можна, скажам, Караткевіча прайсці, калі часу не хапае — усё галопам па еўропах. Дык вось, калі я пачынаю нешта расказваць на роднай мове, якую гэтыя пяцікласнікі ніколі ў жыцці ў гу- тарках не чуюць, дык слухаюць жа, стаіўшы дыханне, і такімі вачыма на мяне глядзяць — нібы нейкую Аме- рыку для сябе адкрываюць! Калі пасля нашай імпрэзы ў школьнікаў свецяцца вочы і хаця б адзін ці два з іх падыходзяць, распытваюць, цікавяцца — значыць, не- дарэмна мы працуем і на маю справу, якую я шчыра люблю, людзі адгукаюцца».

Сакрэту няма — работа!

Выступленне ў гімназіі № 75 г. Мінска. Фота з сайта ўстановы.

У мяне не адзін раз узнікала пытанне: як гэта атрымліваецца, што артыстка, няхай сабе і вельмі таленавітая, трымае ў памяці такую вялікую колькасць сюжэтаў, эпізодаў, мелодый песень, розных тэкстаў вершаў і прозы? Толькі для юнага гледача ў яе праграме ажно 23 спектаклі! І канцэрты не толькі на бела- рускай мове, але і на рускай. У чым сакрэт? Адказу не знаходзіў...

І вось нядаўна ў гутарцы па тэлефоне я выказаў свае думкі Зінаідзе Уладзіміраўне. Яна нават рассмяялася. «Які сакрэт? Работа! Штодзённа, без выхадных. Работа, як у спартсмена. Вялікая работа! Бо калі спыніцца, не працаваць над сабой, то пачнеш забываць. Вось і сёння я аднаўляю ў памяці маналог “Белы камень” паводле аднайменнай паэмы і некаторых вершаў Аляксея Пысіна пра каханне...»

Няхай жа і надалей Зінаіда Уладзіміраўна з любоўю нясе сваім слухачам роднае слова, раскрывае багацце нацыянальнай літаратуры, выклікае гонар за беларускую мову, адну з самых прыгожых і мілагучных у свеце, звяртаецца да моладзі, каб больш глыбока ведаць свае гісторыю і культуру!

Віктар АРЦЕМ’ЕЎ

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».