Сусветна вядомы Мiрскi замак, 17 аграсядзiб, мноства гiстарычных помнiкаў са сваiмi легендамi i паданнямi, адно з найбуйнейшых iльноапрацоўчых прадпрыемстваў краiны, прадукцыя якога экспартуецца ў Кiтай i В'етнам, дзесяць сельгасгаспадарак, якiя паказваюць годныя вынiкi. Гэта толькi невялiкая частка адметнасцяў Карэлiцкага раёна, якому ў лiстападзе споўнiлася 80 гадоў.
Малочны перадавiк i абласная жытнiца
Раён-юбiляр быў створаны 15 студзеня 1940 года як Валеўскi, аднак 25 лiстапада перайменаваны ў Карэлiцкi, а яго цэнтр з вёскi Валеўка перанеслi ў мястэчка Карэлiчы, што тады ўваходзiла ў склад Баранавiцкай вобласцi. Толькi ў 1954-м Карэлiцкi край, як мы ведаем яго цяпер, стаў часткай Гродзеншчыны. А ў 1956-м да яго далучыўся Мiрскi раён.
— З году ў год наш раён дэманструе паспяховую работу i паступальны рух. За апошнюю пяцiгодку ў сельскай гаспадарцы зроблены значны крок наперад, атрыманы годныя паказчыкi ў раслiнаводстве i жывёлагадоўлi. Рэалiзацыя малака вырасла з 65 772 тон да 70 839 тон, а сярэднi надой з каровы стаў больш як шэсць тон у год. Больш за тое, на сучаснай малочнатаварнай ферме «Райца-1», якую два гады таму ўвялi ў эксплуатацыю, плануецца атрымаць больш за 10 тысяч кг малака ад каровы, — падзялiўся старшыня Карэлiцкага райвыканкама Генадзь ШАТУЕЎ. — Аднак галоўнае наша багацце, сiла i слава — энергiчныя i таленавiтыя, працавiтыя i мэтанакiраваныя, добрасумленныя людзi, якiя шчыра любяць сваю малую радзiму. Упэўнены, што агульнымi намаганнямi мы адкрыем паспяховыя старонкi ў новай гiсторыi Карэлiччыны.
Край традыцыйна лiдзiруе па ўраджайнасцi збожжавых, сёлета сабралi 114 тысяч тон, а гэта другi вынiк па Гродзенскай вобласцi, словам, як i летась. Свiнагадоўчы комплекс «Лукi-агра» стаў другiм у вобласцi сярод сельгасарганiзацый, якiя займаюцца гадоўляй свiней, а ў 2018-м i 2019-м увогуле быў лiдарам.
— Карэлiччыну можна смела назваць жытнiцай Гродзеншчыны. За апошнiя пяць гадоў раён неаднаразова станавiўся пераможцам абласных спаборнiцтваў за дасягненне высокiх паказчыкаў на ўборцы збожжавых i зернебабовых культур. У 2015 i 2019 гадах край заняў другое месца ў вобласцi, — заўважыў першы намеснiк старшынi райвыканкама, начальнiк упраўлення сельскай гаспадаркi i харчавання Анатоль КОРШУН. — Каторы год запар Карэлiччына — абсалютны лiдар вобласцi па аб'ёмах нарыхтаваных кармоў на ўмоўную галаву жывёлы. I бягучы год не выключэнне. Бясспрэчныя перадавiкi вобласцi — аграрыi «Цырын-Агра», якiя нарыхтавалi 24,8 адзiнкi.
Вышыты верш i стагадовы ручнiк
Раён можа пахвалiцца многiмi помнiкамi гiсторыi, аднак самы знакамiты, вядома, Мiрскi замак. Сёлета спаўняецца 20 гадоў, як яго ўключылi ў спiс Суветнай спадчыны ЮНЕСКА. Увосень скарбонка экспанатаў музея папоўнiлася шыкоўным стагадовым iльняным ручнiком, сатканым на кроснах. Каштоўная рэч належала Вользе Дука-Каласоўскай, жыхарцы вёскi Паланечка. Ручнiк пабываў у Польшчы, Германii ды ЗША, а цяпер заняў месца на радзiме ў музейным комплексе.
Засталiся ў краi i рэшткi вузкакалейкi, два адгалiнаваннi якой у пачатку XX стагоддзя праходзiлi па тэрыторыi раёна. Чыгунка працавала тут каля 23 гадоў. Па вузкакалейцы ў Польшчу вывозiлiся лес, прыродныя выкапнi, глiна i пясок, а яшчэ яе выкарыстоўвалi для перавозкi пасажыраў i пошты з Навагрудка ў вясковыя гмiны, успамiнае краязнавец Баляслаў НАВIЦКI:
— Цягнiк, што хадзiў па вузкакалейцы, тады празвалi «кукушкай», бо перад прыпынкам i пачаткам руху ён свiстаў двума гудкамi, што нагадвала «ку-ку». Памятаю, як старэйшыя расказвалi, што кандуктар прасiла, каб не сядзелi на адным баку ў вагонах, а пароўну на абодвух, бо вагон можа перакулiцца.
Да юбiлею ва ўсiх установах культуры раёна стварылi яркiя фотазоны, а ў iнтэрнэце размясцiлi своеасаблiвыя вiзiтоўкi Прынёманскага краю: вiртуальную фотавыстаўку «Ганаровыя грамадзяне Карэлiцкага раёна» i выстаўку ў слайдах «Карэлiцкi раён: людзi, дасягненнi, з'явы». А Жухавiцкi дом культуры зладзiў анлайн-падарожжа «Ганаруся табой, люблю цябе, Жухавiцкая мая зямля!»
Аддзел рамеснiцкай дзейнасцi «Карэлiцкi дом рамёстваў» вырабiў шмат сувенiрнай прадукцыi з эмблемай «Карэлiцкаму раёну — 80!»: вокладкi для штодзённiкаў, з iльняной тканiны, глiняныя талеркi, падарункавыя экапакеты i паштоўкi. Да 80-годдзя з'явiўся ў раёне i ўласны фiрменны турыстычны лагатып, якiя выбiралi па вынiках конкурсу работ, што дасылалi ўсе ахвотныя.
— Майстар Вольга Крышэнь вышыла крыжыкам карцiну з вершам А. Грачанiкава «Беларускiя краявiды», — расказала пра асаблiвыя творы да юбiлею дырэктар Карэлiцкага раённага цэнтра культуры i народнай творчасцi Наталля ГАРОДНIК. — А дом рамёстваў аднавiў традыцыйны строй верхняй вопраткi канца XIX — пачатку XX стагоддзя.
Экзатычны прыватнiк i iндывiдуальны забудоўшчык
Актыўна развiваецца ў раёне рамеснiцкая дзейнасць i прадпрымальнiцтва, многiя займаюцца не толькi агароднiцтвам, але i прыватнай жывёлагадоўляй. Людзi займаюцца аграэкатурызмам, прычым прапануюць не проста начлег i ежу, але i экскурсiйныя паслугi ды раяць паспрабаваць сябе ў сялянскiх справах. Ёсць i амаль экзатычныя заняткi: у Даўгiнаве, напрыклад, сямейная пара гадуе смаўжоў, якiх ведаюць ужо па-за межамi не тое што раёна, але i Беларусi. У Трашчычах працуе цэлы невялiкi керамiчны завод — вазоны ручной работы карыстаюцца вялiкiм попытам. А прыватнае прадпрыемства вырашыла зрабiць ветраўстаноўку магутнасцю 2,4 МВт.
Нягледзячы на тое што праз аптымiзацыю некаторыя раённыя структуры губляюць самастойнасць i становяцца часткамi навагрудскiх цi лiдскiх прадпрыемстваў, Карэлiччына працягвае развiвацца.
— За пяцiгоддзе ў раёне пабудавана амаль 17 тысяч м2 жылля, а гэта без малога 140 кватэр. Цяпер будуецца 20-кватэрны дом па вулiцы 8 Сакавiка ў Карэлiчах, 15 кватэр у iм будзе выдзелена для шматдзетных, — падкрэслiў намеснiк старшынi райвыканкама, якi курыруе пытаннi будаўнiцтва i ЖКГ, Аляксандр БЫЛIЧ. — А ад пачатку дзеяння Указа № 667 з 2009 года ў раёне выдзелена больш як 145 участкаў пад iндывiдуальную забудову. Цяпер узводзяць уласныя дамы 87 забудоўшчыкаў. Асаблiва запатрабавана гэта ў Мiры.
За апошнiя гады край прырос новымi сацыяльнымi аб'ектамi. Запрацаваў дзiцячы сад на 130 месцаў у г. п. Мiр. Тут жа збудавана станцыя абезжалезвання, якая забяспечвае якаснай пiтной вадой тры тысячы жыхароў гарпасёлка. Адкрыты новы будынак Цэнтра сацыяльнага абслугоўвання насельнiцтва. З'явiлася аддзяленне гемадыялiзу ў Карэлiцкай цэнтральнай раённай бальнiцы, цяпер хворым не трэба ехаць у суседнi раён. Тры гады таму ўзвялi стаметровы жалезабетонны мост цераз Нёман, якi злучыў з «вялiкай зямлёй» некалькi вёсак. Цяпер трапiць да тутэйшых можна па дарозе ў чатыры кiламетры, а не аб'язджаць 60 кiламетраў па суседнiм раёне.
Па ўсiм вiдаць, што, нягледзячы на ўзрост i пэўныя цяжкасцi, раён iмкнецца да ўдасканалення новых творчых ды сельскагаспадарчых здабыткаў.
Iрына СIДАРОК
У парадку дня — зацвярджэнне Канцэпцыі нацбяспекі і Ваеннай дактрыны.
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
