Пластыкавы посуд па-за законам. Якія меры прымаюцца ў Беларусі?

Штогод, па інфармацыі Сусветнага фонду дзікай прыроды, у Сусветны акіян трапляе з рэк і сушы (пры няправільным захоўванні адходаў) ад 5 да 12 мільёнаў тон пластыку. Пад уздзеяннем вады, сонца і сутыкненняў адно з адным ён ператвараецца ў мікрапластык, які марскія жывёлы прымаюць за планктон і харчуюцца ім. Далей па харчовым ланцужку ён можа трапіць і ў арганізм чалавека.

З гэтай і іншых прычын маштабнае выкарыстанне пластыку з'яўляецца глабальнай сусветнай праблемай. У Беларусі яе спрабуюць вырашаць шляхам пераходу на экалагічную ўпакоўку і адмаўлення ад палімернай. Прынамсі, з 1 студзеня 2021-га ўведзена забарона на продаж і выкарыстанне пластыкавага посуду ва ўстановах грамадскага харчавання.

Летась у Беларусі назапасілася каля 280 тысяч тон адходаў пластмас, з іх каля 182 тысяч утварылася ў межах вытворчасці. У краіне вызначаны 132 найменні пластыкавых адходаў і зарэгістраваны 196 аб'ектаў па выкарыстанні 92 найменнняў пластыкавых адходаў. У год яны агулам здольны перапрацаваць каля 113 тысяч тон пластыкавага смецця. Мяркуецца, што да 2030 года ў краіне створаць 30 міжрэгіянальных аб'ектаў па абыходжанні з цвёрдымі камунальнымі адходамі, дзе будзе прадугледжана ў тым ліку і кампаставанне.

Трапляючы ў зямлю, адходы пластыку распадаюцца на дробныя кавалачкі і могуць выдзяляць у асяроддзе атрутныя хімічныя рэчывы, якія дадаваліся ў пластык падчас яго вырабу. Небяспечныя рэчывы трапляюць у грунтавыя воды і забруджваюць іх. А так званы біяраскладальны пластык падчас распаду можа выдзяляць метан — моцны парніковы газ, які робіць істотны ўзнёсак у глабальнае пацяпленне, расказаў Максім ТАРАСАЎ, намеснік начальніка галоўнага ўпраўлення рэгулявання абыходжання з адходамі, біялагічнай і ландшафтнай разнастайнасці — начальнік упраўлення рэгулявання абыходжання з адходамі Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя.

Замяшчэнне пластыкавай упакоўкі бяспечнай экалагічнай, у тым ліку тарай са шкла і паперы, — адзін з крокаў па пераадоленні «пластыкавай праблемы» ў Беларусі. Пастановай урада № 7 у краіне зацверджаны план мерапрыемстваў, скіраваных на паэтапнае зніжэнне выкарыстання пластыкавай упакоўкі.

— Планам прадугледжана рэалізацыя 19 мерапрыемстваў у розных галінах. Гэта ўдасканаленне сістэмы абыходжання з адходамі, скарачэнне выкарыстання пластыкавай упакоўкі, навуковыя даследаванні, тэхнічнае рэгуляванне і скарачэнне імпарту пластыкавай упакоўкі, — адзначыў спецыяліст. — Пералік пластыкавага посуду, які забаронены для продажу ў аб'ектах харчаванння, зацверджаны МАРГам і ўключае відэльцы, лыжкі, нажы, палачкі для размешвання напояў, «саломінкі», талеркі, кубачкі, а таксама ўпакоўку для прадукцыі грамадскага харчавання і харчовых прадуктаў, у тым ліку латкі, ланч-боксы, кантэйнеры, корэксы, банкі, бутэлькі. Выключэнне толькі для ўпакоўкі кулінарных паўфабрыкатаў і кандытарскіх вырабаў.

Ва ўсіх гандлёвых аб'ектах павялічаны шэраг пакетаў з паперы для продажу і мінімізаваны пералік пластыкавых. Паўсюдна прысутнічаюць безалкагольныя напоі ў шкляной тары рознага фармату.

У краіне запланавана распрацоўка шэрагу дзяржстандартаў у галіне ўстанаўлення патрабаванняў да экалагічна бяспечнай упакоўкі, у тым ліку біяраскладальнай. Акадэмія навук плануе правесці комплекс даследчых работ па вызначэнні найбольш перспектыўных экалагічных кірункаў, а таксама эканамічнай мэтазгоднасці атрымання біяраскладальных матэрыялаў і ўпакоўкі з іх. Вядзецца таксама пошук альтэрнатыўных варыянтаў замяшчэння пластыкавай упакоўкі, укараненне новых перспектыўных тэхналогій па стварэнні і вырабе біялагічна бяспечных і біяраскладальных варыянтаў упакоўкі, дадаў Максім Тарасаў:

— Цяпер не ідзе гаворка аб поўнай імгненнай адмове ад выкарыстання пластыкавай упакоўкі. Гэта паэтапная работа, скіраваная на змяншэнне выкарыстання палімернай упакоўкі з яе замяшчэннем экалагічна бяспечнай. Асноўным у гэтым кірунку з'яўляецца грамадскае ўсведамленне праблемы. Важна, каб у кожнага з'явілася асабістае жаданне і імкненне да гэтага.

Ірына СІДАРОК, фота аўтара