Вы тут

Тры крытэрыі, якія належыць вытрымаць пры абыходжанні з радыеактыўнымі адходамі — што за яны?


Май 2021-га стане часам разгляду магчымасці выдачы ліцэнзіі на эксплуатацыю першага энергаблока БелАЭС, які з моманту першага падключэння да энергасеткі краіны выпрацаваў ужо 1,8 млн кВт·г электраэнергіі. Пры гэтым другі энергаблок ужо гатовы на 80 %, і сёлета плануецца завезці для яго ядзернае паліва. Першыя радыеактыўныя адходы (арыенціровачна каля 1,5 тысячы м3) атрымаюць праз дзесяць гадоў пасля пачатку работы станцыі. Як будзе абясшкоджвацца і складзіравацца радыеактыўнае смецце, якога за 60 гадоў запланаванай работы станцыі, па папярэдніх падліках, назбіраецца дзевяць тысяч кубаметраў, і што робіцца, каб ядзерны палігон быў бяспечны для беларусаў, расказалі эксперты Дзяржатамнагляду на прэс-канферэнцыі ў БелТА.


Удасканаленне нарматываў і бяспекі

Каб ацаніць умовы бяспекі падчас будаўніцтва атамнай станцыі, яе адпаведнасць нарматыўна-прававым нормам, гатоўнасць да аварыйных сітуацый і падрыхтоўку да запуску рэактара і іншыя аспекты стварэння БелАЭС, яе перыядычна наведваюць міжнародныя эксперты. Мяркуецца, што чарговая місія па фізічнай абароне адбудзецца ў чэрвені-ліпені 2021-га.

— Падчас усіх місій у той ці іншай ступені пытанні датычыліся ў тым ліку і ацэнкі работы па абыходжанні з радыеактыўнымі адходамі. Гучалі прапановы па распрацоўцы стратэгіі, карэкціроўцы ўжо існуючай, — расказаў Леанід ДЗЕДУЛЬ, першы намеснік начальніка Дзяржатамнагляду. — Беларускі бок у поўнай меры намагаецца рэалізоўваць усе прапановы і рэкамендацыі з улікам асаблівасцяў краіны і айчыннага заканадаўства.

Удасканаленне нарматыўна-прававой базы ў галіне абыходжання з радыеактыўнымі адходамі вядзецца ў Беларусі бесперапынна з улікам нагляднай дзейнасці і сусветных практык, запэўніў Мікалай МІХАЙЛАЎ, начальнік аддзела нагляду за бяспекай абыходжання з радыеактыўнымі адходамі і ядзернымі матэрыяламі, якія адпрацавалі, Дзяржатамнагляду:

— Пры падрыхтоўцы сваіх рэгуляцыйных палажэнняў мы абапіраемся на рэкамендацыі МАГАТЭ і нарматыўна-прававую базу Расіі як пастаўшчыка тэхналогій. Важныя змены ў заканадаўстве ў галіне абыходжання з радыеактыўнымі адходамі адбыліся па выніках місіі МАГАТЭ па ацэнцы нацыянальнай рэгуляцыйнай інфраструктуры, якая адбылася ў 2016-м. У краіне прадугледжана стварэнне сістэмы доўгатэрміновага захоўвання радыеактыўных адходаў, арганізацыя навукова-даследчых і доследна-канструктарскіх работ, а таксама стварэнне механізму фінансавання гэтых работ.

Нізка-, сярэдне- і высокаактыўныя

Хоць праз дзесяць гадоў колькасць радыеактыўных адходаў у Беларусі значна вырасце, гэта не азначае, што ў краіне іх дагэтуль не было. Навука, прамысловасць, медыцына, адукацыя, сельская гаспадарка — таксама пастаўшчыкі такога смецця. Таму краіне патрэбна адзіная стратэгія, якая б улічвала ўсе патокі стварэння радыеактыўных адходаў, іх бяспечнага абарачэння аж да канчатковага пункта іх захоўвання, падкрэслілі спецыялісты. Месца на карце Беларусі, якое мусіць стаць ядзерным палігонам, яны не называюць, бо патэнцыйныя пункты з наступным абавязковым грамадскім слуханнем па гэтым пытанні толькі абмяркоўваюцца. Але ўвага бяспецы такіх сховішчаў удзяляецца не меншая, чым самой станцыі.

— Кожны від адходаў плануецца размяшчаць асобна. Некаторыя будуць захоўвацца на паверхні, іншыя — закопвацца, ажно да глыбокіх геалагічных фармацый, — удакладніў Мікалай Міхайлаў.

Менавіта АЭС з часам стане асноўнай крыніцай стварэння радыеактыўных адходаў у краіне, і галоўная задача — іх бяспечнасць. У залежнасці ад катэгорыі адходаў прадугледжаны спецыяльныя тэхналагічныя рашэнні па прывядзенні іх у бяспечны стан у часовым сховішчы на станцыі, падкрэсліла Вікторыя АНТОНАВА, начальнік упраўлення рэгулявання радыяцыйнай бяспекі Дзяржатамнагляду:

— Пры эксплуатацыі АЭС у асноўным будуць стварацца нізка- і сярэднеактыўныя адходы. Высокаактыўныя радыеактыўныя адходы сярод іх складуць меней за 1 % і будуць захоўвацца на працягу ўсяго жыццёвага цыкла станцыі. Нізка- і сярэднеактыўныя адходы застануцца на БелАЭС дзесяць гадоў, пасля чаго іх звязуць у спецыяльнае сховішча. Дарэчы, аб'ёмы сховішчаў для ўсіх катэгорый адходаў на атамнай станцыі маюць рэзерв на выпадак незапланаванага стварэння іх колькасці.

Вадкія, цвёрдыя і газападобныя

Цвёрдыя радыеактыўныя адходы будуць драбніцца, прэсавацца і змяшчацца ў спецыяльныя герметычныя кантэйнеры. Кожны з іх будзе мець пашпарт з указаннем аб'ёму, масы, удзельнай актыўнасці кожнага радыенукліда.

Каб бяспечнымі сталі вадкія ядзерныя адходы, іх будуць упарваць для памяншэння колькасці, а пасля пераводзіць у цвёрды стан (для гэтага распрацаваны спецыяльны працэс цэментавання). У такім стане яны значна больш бяспечныя, чым у вадкім.

Газападобныя радыеактыўныя адходы падвяргаюцца вытрымцы на распад, прапусканню праз спецыяльную сістэму фільтраў.

— Для адпрацаванага ядзернага паліва прадугледжана сістэма яго прырэактарнага захоўвання. Яна складаецца з басейна вытрымкі і ўключае цэлы комплекс мер па бяспечным захоўванні, адводзе цяпла і забеспячэнні радыяцыйнай бяспекі персаналу. Калі паліва дасягне адносна бяспечнага стану (праз дзесяць гадоў), яно адправіцца на перапрацоўку ў Расію.

Цяпер Дзяржатамнагляд кругласутачна ў рэжыме рэальнага часу вядзе нагляд за адпаведнасцю работ праекту і вытрымліваннем тэхнічнай дакументацыі і арганізацыйных рашэнняў. Уся праектная дакументацыя ўжо разгледжана і прайшла экспертызу бяспекі. Вялікая ўвага аддаецца таксама кваліфікацыі персаналу і культуры бяспекі.

— У некаторых краінах да вельмі нізкаактыўных радыеадходаў не такое асаблівае стаўленне адносіны, як у нас. Там да іх ставяцца як да звычайных прамысловых адходаў і вывозяць на палігон, — звярнуў увагу Леанід Дзедуль.

Асноўная мэта, да якой імкнуцца эксперты, — забеспячэнне трох крытэрыяў. Безумоўная абарона персаналу і насельніцтва, у тым ліку пры абыходжанні з радыеактыўнымі адходамі, абарона прыроднага наваколля, неўскладанне на наступныя пакаленні — гэта значыць, што атрыманая сёння выгада не павінна ў будучыні стварыць праблемы для нашчадкаў.

Ірына СІДАРОК, фота аўтара

Загаловак у газеце: Людзі, прырода і будучыя пакаленні

Выбар рэдакцыі

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Актрыса НАДТ імя М. Горкага — пра шлях да сцэны і натхненне.

Грамадства

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

Тата і мама — два самыя важныя чалавекі ў жыцці кожнага дзіцяці.