Клейнбарт вяртаецца ў Капыль

У час XXVIII Дня беларускага пісьменства ў Капылі 5 верасня пройдзе прэзентацыя кнігі Льва Клейнбарта «Сустрэчы. Янка Купала», якая пабачыла свет у Выдавецкім доме «Звязда». Месца правядзення — Капыльскі раённы краязнаўчы музей. Пачатак — 14. 45. 

Гэтую падзею, як і выданне кнігі, можна назваць знакавай праявай увагі і да постаці народнага песняра Беларусі, і да даследчыка яго творчасці — рускага літаратурнага крытыка, пісьменніка, публіцыста, журналіста Льва Максімавіча Клейнбарта. Нагадаем, што ён з’яўляецца ўраджэнцам Капыля. Рукапіс кнігі «Сустрэчы. Янка Купала» з 1964 года з’яўляецца часткай музейнага збору. У фонды Дзяржаўнага літаратурнага музея Янкі Купалы кніга патрапіла дзякуючы пляменніцы народнага песняра Ядвізе Юльянаўне Раманоўскай (яна ў 1960 — 1986 гг. працавала галоўным захавальнікам фондаў Купалаўскага музея). Менавіта яна вяла перапіску з братам Льва Клейнбарата — Маркам Максімавічам, які на той час з’яўляўся ўладальнікам часткі архіва даследчыка і перадаў рукапісы на захаванне ў музей. 

Чытаем ў прадмове да выдання «Сустрэчы. Янка Купала»: «Праца па набыцці матэрыялаў з асабістага архіва літаратурнага крытыка Льва Клейнбарата распачалася яшчэ ў 1940-я гады Уладзіславай Францаўнай Луцэвіч. Іх перапіска — сямнаццаць пісьмаў — сёння захоўваецца ў фондах Дзяржаўнага літаратурнага музея Янкі Купалы. „Я ведаю, што вы, дарагі Леў Максімавіч, заўсёды былі лепшым сябрам Янкі і цяпер памятаеце яго“, — пісала У. Ф. Луцэвіч. Леў Максімавіч Клейнбарт адказваў: „І. Д. Купала быў з даўніх часоў маім літаратурным сябрам... Мною напісаны вялікія ўспаміны пра Купалу, дзе выкарыстаны ў першую чаргу яго лісты да мяне, а затым лісты пра яго знакамітых беларусаў. „Сустрэчы“ гэтыя выйдуць у нашых рускіх выданнях, але я бы хацеў, каб яны выйшлі і ў перакладзе на беларускую мову». 

Наша публікацыя ўспамінаў Льва Клейнбарта не толькі ў арыгінале, але і па-беларуску — ажыццяўленне шчырага жадання аўтара падзяліцца сваім ўспрыняццем асобы Янкі Купалы — паэта, грамадскага дзеяча, блізкага і дарагога чалавека. 

Леў Максімавіч Клейнбарт — аўтарытэтны літаратурны крытык свайго часу, чые працы актуальныя і сёння для сучасных даследчыкаў літаратуры ў цэлым, літаратурных персаналій у прыватнасці. Раней не апублікаваная работа Л. М. Клейнбарта „Сустрэчы. Янка Купала“, без сумнення, прыцягне ўвагу і навукоўцаў-купалазнаўцаў, і простых чытачоў, тых, хто зацікаўлены беларускай літаратурай, гісторыяй краіны. Яна напісана прыгожай і зразумелай мовай, якая раскрывае перад намі аўтара як назіральнага, вельмі ўважлівага, тонкага расказчыка з безумоўным літаратурным дарам». 

Леў Клейнбарт праз сваю кнігу вяртаецца ў родны Капыль. Выданне, прэзентацыя ў раённым краязнаўчым музеі, у горадзе, дзе яшчэ засталіся сляды сядзібы Клейнбартаў (вось бы там зрабіць мемарыяльны музей! І мо не аднаго толькі Клейнбарта, а ўвогуле — Капыльскі літаратурны музей!) — уражлівыя пазнакі беларускага асветніцтва, беларускай культуры. А яшчэ — напамін пра тое, што праз кнігі, мемарыяльныя дошкі, музейныя экспазіцыі варта было б вярнуць многія імёны дзеячаў культуры, асветніцтва з XX стагоддзя, першых яго дзесяцігоддзяў. 

Відавочна, напрыклад, што мала адных толькі згадак у друку пра Міколу Каспяровіча, арганізатара беларускага краязнаўства ў 1920-я гады. Патрэбен асобны яго музей — ці ў Мінску, ці ў Віцебску, дзе ён працаваў, ці на Пухавіччыне, дзе ён нарадзіўся, ці ў Чэрвені, дзе ён вучыўся ў павятовым вучылішчы. Патрэбна перавыдаць яго ўнікальную, актуальную і зараз кнігу «Краязнаўства». А Браніслаў Тарашкевіч, Браніслаў Эпімах-Шыпіла, а Мітрафан Доўнар-Запольскі — ці ўганараваны дастойным чынам памяць пра гэтых волатаў, іх справы?!. Імёнаў можна называць шмат...

Мікола БЕРЛЕЖ