Нацыянальнай стратэгіяй па абарачэнні з цвёрдымі камунальнымі адходамі (ЦКА) і другаснымі матэрыяльнымі рэсурсамі (ДМР) у Беларусі плануецца ў 2025 годзе выкарыстоўваць 64 % ад усяго смецця, якое ствараецца, у 2030-м — 70 %, а ў 2035-м — уцягнуць у зварот да 90 % адходаў. Мяркуецца ўкараніць біялагічную апрацоўку адходаў — іх анаэробнае кампасціраванне — ў Гродне, Магілёве і 20 гарадах з насельніцтвам больш за 50 тысяч чалавек. У планах таксама — стварэнне 30 аб'ектаў па сарціроўцы і дадатковых вытворчасцяў па перапрацоўцы пластмас. Ужо сёлета ў Мінску павінна адкрыцца лінія па сарціроўцы змешаных адходаў і перастануць існаваць усе смеццевыя міні-палігоны.
Стратэгія вызначае, як мінімізацыі шкодны ўплыву смецця на чалавека і наваколле і рацыянальна выкарыстаць прыродныя рэсурсы — без стварэння адходаў і з максімальным выманнем карысных другасных кампанентаў: арганікі, металалому, паперы, шкла, тэкстылю. А таксама энергетычнае выкарыстанне ЦКА ў выглядзе паліва, цеплавой і электрычнай энергіі, абазначыў Максім ТАРАСАЎ, начальнік упраўлення рэгулявання абыходжання з адходамі Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя.
Неабходна таксама ўдасканальваць заканадаўства і сістэму кіравання і развіваць лагістыку раздзельнага збору смецця. Дасягнуць задуманага дапаможа і энергетычнае выкарыстанне ЦКА.
— Увесці ва ўжытак 43 % смецця плануецца за кошт удасканалення ўжо існуючай сістэмы абарачэння, стварэння вытворчасцяў паліва з адходаў у Гродзенскай і Магілёўскай абласцях, укаранення біялагічнай апрацоўкі камунальных адходаў, — растлумачыў Максім Тарасаў. — 15 % — за кошт будаўніцтва аб'ектаў энергетычнага выкарыстання ЦКА у Мінску. Каб максімальна ўцягваць адходы ў гаспадарчы абарот для вытворчасці прадукцыі і энергіі, мяркуецца мадэрнізацыя сістэмы абарачэння з цвёрдымі адходамі праз пераход ад раённай сістэмы кіравання смеццем на рэгіянальны ўзровень і стварэнне 30 буйных комплексных аб'ектаў па сарціроўцы і выкарыстанні адходаў, кожны з якіх будзе абслугоўваць ад трох да шасці раёнаў.
Плануюць стварыць таксама дадатковыя вытворчасці па перапрацоўцы пластмас у складзе рэгіянальных комплексных аб'ектаў, высокаэфектыўную сістэму збору ўпакоўкі праз укараненне дэпазітнай сістэмы абарачэння са спажывецкай упакоўкай і сучасныя рэгіянальныя палігоны для бяспечнага захавання смецця.
— Узровень выкарыстання ЦКА ад агульнага аб'ёму смецця пастаянна расце. З 2013 года ён павялічыўся ўдвая і цяпер дасягае 25—27 %, — удакладніў спецыяліст. — Працягваецца работа з міні-палігонамі краіны. Калісьці яны ствараліся, каб мінімізаваць арганізацыю насельніцтвам на сяле несанкцыянаваных звалак. Сваю функцыю яны ўжо выканалі, і да канца года ўсе міні-палігоны павінны быць закрыты, а зямля пад імі рэкультывавана і ўведзена ў сельгасабарот да канца 2023-га.
Сёлета сабрана ўжо амаль 434 тысячы тон другасных матэрыяльных рэсурсаў: 216 тысяч тон паперы, 106 тысяч тон шкла, 58 тысяч тон палімераў, 32,4 тысячы тон шын, 12, 4 тысячы тон масел, 13,7 тысячы тоны электраадходаў. Гэта крыху больш за палову ад запланаваных дзяржпраграмай «Камфотнае жыллё і спрыяльнае асяродзе да 2025 года», падзялілася лічбамі Наталля ГРЫНЦЭВІЧ, дырэктар установы «Аператар другасных матэрыяльных рэсурсаў» Мінжылкамгаса:
— У краіне ўстаноўлена каля 714 тысяч кантэйнераў для раздзельнага збору смецця і ЦКА. Павялічваецца працэнт загрузкі магутнасцяў сартавальных ліній і смеццесартавальных заводаў. За паўгода на лініі сарціроўкі паступіла больш за 338 тысяч тон камунальных адходаў. Са змешаных адходаў вымаецца каля 15 % другаснай сыравіны, а з раздзельна сабранага смецця — каля 56 %. Створана 76 пляцовак для кампасціравання арганічнай часткі камунальных адходаў. А сталічны Мінскзелянбуд сёлета збіраецца ўвесці аб'ект па кампасціраванні, дзе плануецца выкарыстоўваць каля 70 тысяч м3 адходаў, каб атрымліваць у год каля 28 тысяч м3 гатовага кампосту.
У Мінску працягваецца кансервацыя смеццеправодаў і будаўніцтва дадатковых кантэйнерных пляцовак. Сёлета, прынамсі, закрыта яшчэ 152 смеццеправоды ў 73 жылых дамах. У жыллёвым фондзе ўстаноўлена больш за 22 тысячы кантэйнераў для раздзельнага збору аходаў, паведаміла Настасся ВАРАБ'ЁВА, намеснік генеральнага дырэктара па добраўпарадкаванні, санітарным утрыманні жыллёвага фонду і рабоце з насельніцтвам Мінскай гарадской жыллёвай гаспадаркі:
— Прадпрыемства «Рэмондзіс» у кастрычніку збіраецца ўвесці сартавальную лінію для змешаных адходаў магутнасцю 10 тысяч тон у год. Увосень адкрыецца таксама лінія для другаснага шчэбеню магутнасцю 100 тысяч тон у год.
У Беларусі ствараюцца рэгіянальныя комплексы — аб'екты, на якіх будуць сартавацца і перапрацоўвацца некаторыя віды другасных рэсурсаў. Уведзены ў эксплуатацыю смеццесартавальны завод у Віцебску, пачата будаўніцтва такога комплексу ў Оршы і Баранавічах, неўзабаве пачнецца ўзвядзенне і ў Бабруйску. Праектуюцца аб'екты ў Гомелі, Наваполацку, Ваўкавыску, Мазыры, Жлобіне і Лідзе. Амаль створаны аб'ект па выкарыстанні паліва са смецця на прадпрыемстве «Краснасельскматэрыялы». Да канца года павінны завяршыцца работы па атрыманні паліва на Гродзенскім заводзе па механічнай апрацоўцы і ўтылізацыі адходаў, удакладніла Наталля Грынцэвіч.
76 ліній і зводаў па сарціроўцы камунальных адходаў, якія агулам перапрацоўваюць каля мільёна тон смецця, ужо працуюць у краіне. Адходы, якія выкідаюцца ў кантэйнеры, паступаюць на сарціроўку і дасарціроўку, дзе з іх вымаюцца карысныя кампаненты (адходы паперы, шкла, палімераў) для наступнай перапрацоўкі. Сартуюць смецце і больш як на 1600 прыёмачных пунктах краіны. Сюды або ў спецыяльныя кантэйнеры ў гандлёвых аб'ектах можна прынесці дробныя электронныя ці электрычныя адходы або заказаць вываз буйнапамернага «электрасмецця» непасрэдна з дому. Існуе таксама сістэма збору адходаў вытворчасці ад юрыдычных асоб.
— У Беларусі перапрацоўваюць макулатуру, якая пасля становіцца кардонам і паперай. З адходаў шкла ствараюць тару — банкі і бутэлькі. Для гэтага працуюць гродзенскі шклозавод з філіялам у Ялізава, шклозавод «Ведатранзіт» у Гомелі, завод «Шклосфера» ў Брэсце. На апошнім адходы шкла выкарыстоўваюць для вырабу фарбы, якую наносяць на дарогі для павышэння ўвагі кіроўцаў на пэўных участках, — нагадала спецыяліст.
Займаюцца айчынныя спецыялісты і перапрацоўкай некаторых відаў пластмас: прадстаўлена восем асноўных груп адходаў пластыку. ПЭТ-бутэлькі перапрацоўваюць на магілёўскім заводзе «Рэ-Плас», у Наваполацку і на сталічным прадпрыемстве «Экарэс».
Забруджанымі палімерамі (адходамі поліпрапілену і поліэтылену) займаюцца ў Гродзенскай вобласці на прадпрыемстве «Белдругпалімеры», а на Міншчыне — на Барысаўскім заводзе пластмасавых вырабаў, дзе з перапрацаванага пластыку робяць лаўкі, плітку для тратуара, плёнку для цяпліц, вёдры і іншае.
Зношаныя шыны перапрацоўваюць на прадпрыемствах «Экалагічная альтэрнатыва» ў Гродне, «Данатон» у Магілёве, «Тэхнапарк» на Міншчыне (Смалявіцкі раён), «Гомельхімгандаль». Адпрацаванымі масламі займаюцца ў Мінскай вобласці. Прынамсі, поўны спіс адходаў, якія пераапрацоўваюць і прадпрыемстваў, што імі займаюцца, змешчаны на сайце Мінпрыроды ў свабодным доступе.
Ірына СІДАРОК, фота аўтара
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
