Ад слыннага земляка Фёдара Дастаеўскага парада: «Калі хочаце разгледзець чалавека і спазнаць яго душу, то ўнікайце не ў тое, як ён маўчыць, альбо як ён гаворыць, альбо як ён плача, альбо як ён хварэе за высакародныя ідэі, а глядзіце на яго, калі ён смяецца. Хораша смяецца чалавек, значыць, чалавек харошы».
...Гэта, між іншым, пра вас — пра ўсіх, хто далучыўся да нашага конкурсу на найлепшую вясёлую і праўдзівую гісторыю, пра ўсіх, хто яшчэ далучыцца, хто выпісвае і чытае па-беларуску, у тым ліку — «Звязду». За што — асобны і шчыры дзякуй.
...Хто дзе, а я амаль усё жыццё адпрацаваў у сельскай гаспадарцы і кім там толькі ні быў: нават старшынёй калгаса.
Помню, як мой папярэднік перадаваў справы, як расказваў пры гэтым павучальны анекдот. Маўляў, кожнаму з кіраўнікоў-пачаткоўцаў трэба мець тры канверты. Калі адразу нешта не зладзіцца, трэба адкрыць першы (і важна не зблытаць!), калі не палепшае потым — другі, а калі ўжо зусім дапячэ, дастане рознае начальства — можна і трэці. У кожным з іх будзе слушная парада...
У анекдоце так яно і атрымалася: кіраўнік у хуткім часе палез па першы канверт, а там цалкам слушнае: маўляў, усё валі на свайго папярэдніка.
Ён так і рабіў, але неўзабаве палез у шуфляду па другі са сваіх канвертаў. Там было кароткае: «Кажы, што ва ўсім вінаваты дрэнныя спецыялісты»...
Чалавек скарыстаўся гэтай парадай, але ж дайшла чарга і да трэцяй: «Рыхтуй тры канверты».
...Я тады не адкрываў яшчэ ніводнага, бо толькі-толькі пачынаў кіраваць: знаёміўся з людзьмі — на палях, на фермах, нарадах... Хто-ніхто, вядома ж, і ў кантору заходзіў.
Бачу неяк: дзядуля сядзіць. Пытаю, якія патрэбы, што яго прывяло? «Госць» здалёк: маўляў, вы, цяперашні кіраўнік гаспадаркі, павінны ведаць яе мінулае, а калі канкрэтна, дык тое, што самым першым у калгас запісаўся ягоны бацька, што ён меў досыць высокі аўтарытэт — усе гады выбіраўся ў праўленне, самы галоўны кіруючы орган, які ўсе бягучыя пытанні вырашаў — паміж агульнымі сходамі...
Ну вось напрыклад. Некалі (як бацьку расказваў дзядуля, а той ужо мне) атрымаў іх калгас першы грузавік. Старшыня адразу ж склікаў праўленне, каб вырашыць, каго пасадзіць за руль.
Розныя былі прапановы. Нехта сказаў: «А чаму б не каваля? Ён усё жыццё пры жалезе. Аўтамабіль таксама з яго... Павінны падружыцца». На тым і сышліся.
І вось ляціць тая першая машына па вясковай вуліцы, а наперарэз ёй — дзед Нічыпар на возе. Кіроўца адразу ж нагой на жалезку — значыць, на педаль. Ды з перапуду — не на тую, што гальмуе (тады я ўпершыню пачуў гэта слова), а на тую, што прэ...
Машына, зразумела, у воз! Трэскі ад яго — уверх!.. Дзед Нічыпар, праўда, жывы — з ім нічога не зрабілася, а вось конь — той з капытоў...
Зноў у калгасе праблема, зноў старшыня склікае праўленне, кажа, што каваля трэба аддаваць пад суд. «Ды бронь божа! — з месца крычыць брыгадзір. — Каваль у нас толькі адзін! Пасяўная на носе...» — «Але ж і конь, і воз — вялікія страты, — гне сваё старшыня. — Хто за іх будзе адказваць?!» — «А няхай цесляры, — прапануе нехта. — Іх жа ў нас пяцёра. Хай адзін пасядзіць... Хто за?»
Супраць — па словах дзеда — не было нікога.
Я тады ад душы пасмяяўся і праз нейкую гадзіну-другую пераказаў гэтую гісторыю калгаснаму парторгу. «О, дык гэта ж мясцовы балака — дзядзька Рыгор! Ён не толькі прозу — ён і вершы ў нас сачыняе!»
...Так я адкрываў для сябе палешукоў — самабытных і непаўторных. А вось адкрываць «канверты» ўжо не давялося: грымнуў Чарнобыль, і ці не ўвесь мой калгас «рассыпаўся» недзе па свеце.
Валерый Гаўрыш,
г. Чавусы.
У сярэдзіне дзевяностых гадоў мінулага стагоддзя гараджанам сталі актыўна выдзяляць садова-агародныя ўчасткі. Я таксама яго ўзяў, можна сказаць, непадалёк, усяго за сем кіламетраў. Зручна было абрабляць... І ў хуткім часе толькі чаго ні расло: морква, агуркі, кабачкі...
Пасадзіў я і свой малады садок, дзе знайшлося месца яблынькам, грушам, чарэшням, кустам парэчак, агрэсту... Усё рабіў як умеў: інтэрнэта ж тады не было, пакрокавых інструкцый — таксама. Але ў нашым горадзе ў тыя часы жыў і працаваў вядомы вучоны — спецыяліст па пладовых дрэвах. Мы былі з ім добра знаёмыя, і вось гэтым я вырашыў скарыстацца: запрасіць Пятровіча да сябе. А што, падумаў, няхай паглядзіць сваім спрактыкаваным вокам на пасаджаныя мною дрэўцы. Можа, нешта падкажа, параіць?..
Карацей, праз нейкі час вучоны прыязджае на наш участак.
— Вось тут, — кажа, спыніўшыся каля першай жа яблыні, — вы спазніліся з прарэджваннем. А значыць, пазбавілі дрэўца магчымасці сілкавацца энергіяй сонца. Так?
Я ўздыхнуў і згодна заківаў галавой, па-ранейшаму, праўда, не разумеючы, якія з галін мне трэба было выдаліць, а якія пакінуць.
Вучоны ж тым часам крочыў далей, казаў:
— І на гэтай антонаўцы ваўчкоў гадаваць не трэба... Як і наогул захапляцца фарміраваннем нізкай кроны.
Я хацеў прыпыніць кансультацыю: што-нішто распытаць, але госця, як тога Астапа, ужо несла далей: шпаркім крокам ён ішоў у куток агарода, дзе раслі мая чарэшня і яблыня белага наліву. Першае з дрэўцаў, на вялікі жаль, зімой грунтоўна абгрызлі зайцы, другое моцна пацярпела ад каня пры абгоне бульбы. Аднак сказаць пра гэта вучонаму-садаводу я не паспеў. Ён сам ужо ўсё ўбачыў, узрушана сказаў:
— Ну вось... Ну ўмееце ж!.. Правільна зрабілі кальцаванне! І пінцыроўка, бачу, таксама ёсць!
Нібы з нейкага меха, Генадзь Пятровіч высыпаў навуковыя тэрміны, пра існаванне якіх я нічога раней не ведаў, але ж пры гэтым як быццам... кіраваўся, бо госць, паказаўшы на пацярпелыя дрэўцы і падаўшы руку на развітанне, сказаў:
— Вось так і дзейнічайце!
...Мне заставалася хіба згодна кіўнуць, бо вучоны ўжо садзіўся ў машыну, каб ехаць некуды далей. Магчыма — на чарговую кансультацыю.
Іван Пяшко,
г. Шчучын.
Даўно было, нават вельмі, але не забылася і ўжо, відаць, не забудзецца.
Яшчэ школьнікам я марыў паступіць на факультэт журналістыкі. І таму бліжэй да выпускнога стаў цікавіцца, што для гэтага трэба. Добры атэстат — думаў, само сабой... Чуў яшчэ, што вітаецца працоўны стаж, публікацыі ў прэсе, выразкі з газет, рэкамендацыі.
Лёгка ўсё гэта пералічыць, а вось як здабыць, калі ў тыя савецкія часы надрукаваць хоць нейкую нататку было вельмі складана!.. Пры тым, што з іншага боку ці не ўсе нашы класікі ды пісьменнікі пачыналі менавіта з газет, часта — з раённых...
Вось туды, калі карацей, наважыўся і я. Прычым загадзя выбраў жанр. Як зараз помню, у першай сваёй нататцы стаў высмейваць шафёраў, якія, возячы прадукцыю з мясцовага цаглянага завода, насіліся на сваіх грузавых з хуткасцю ветру, пасля чаго палова цэглы заставалася ляжаць на дарозе. З яе (як я паведамляў) людзі не адзін гараж узвялі, а хто-ніхто нават на дом ужо замахнуўся...
Другой маёй спробай пяра была гумарэска пра калгаснага брыгадзіра, які коней людзям даваў выключна за магарыч. І да таго ў выніку дапіўся, што сам, бядак, на іх ледзьве не сеў: ноччу да ложка пад'ехалі — усе чыста белыя...
Карацей, я стараўся як мог: пісаў, крэсліў, выкідваў, перапісваў і толькі ўрэшце адсылаў на адрас газеты, з нецярпеннем чакаў публікацый. А заадно, уважліва чытаючы раёнку, не мог не заўважыць, што падобныя гумарэскі піша і сам рэдактар. Да таго ж (як я потым даведаўся) лічыць сябе сапраўдным мэтрам у гэтым жанры і таму канкурэнтаў (хай сабе і будучых) пладзіць не збіраецца...
І што ж тады ім рабіць? Як данесці чытачам свае думкі — як надрукавацца?
Пра іншых казаць не буду, а я пра гэта думаў доўга і такі ж дадумаўся (іншым, дарэчы, не раю) — пайсці... на падлог і з чарговай нататкай самому падацца ў рэдакцыю, у кабінет да галоўнага...
На сваю бяду рэдактар у пакоі быў не адзін — да яго, як мне падалося, завітаў нехта з райвыканкама. Вялікі начальнік ці малы, сказаць не бяруся, але ж відаць было, што чалавек досыць адукаваны. Удвух з рэдактарам (наколькі я зразумеў) яны збіраліся на нейкую нараду, аднак да пачатку яе час яшчэ заставаўся. І таму гаспадар кабінета, прыняўшы мой рукапіс, узяўся яго чытаць, а паралельна — так красамоўна крывіцца, хмыкаць, матляць галавой, што іншага я не чакаў: вердыкт быў проста знішчальны:
— Малады чалавек, журналістыка — гэта, на жаль, не ваша, — перада мной і госцем важна прамаўляў рэдактар. — Вы бяздарна пішаце і зусім не смешна. Да таго ж у каго вучыліся? Адкуль у вас вось гэтыя кароткія сечаныя сказы?
Рэдактар глядзеў на мяне, яўна чакаючы адказу. І я марудзіць не стаў.
— Прабачце, — уздыхнуў, — але аўтар гэтага твора не я і сказы тут не мае. Мой — толькі пераклад — з Mіxaіла Зошчанкі, з газеты «Известия».
Рэдактар ад гэтых слоў ажно здрыгануўся, госць яго пачаў рагатаць, а я стаяў і разгублена глядзеў на абодвух...
Ледзь не назаўтра на апошняй старонцы газеты з'явіўся мой пераклад, аднак рэкамендацыю для паступлення на журфак мне ў раёнцы не далі. Рэдактар сказаў: што можна пану, то не Івану. І калі я такі разумны, то мне лепей вучыцца на перакладчыка, а туды ніякіх рэкамендацый не трэба.
Віталь Жураўскі,
г. Жодзіна.
Рубрыку вядзе Валянціна ДОЎНАР
Прэв’ю: pixabay.com
Васілеўскія такія: на Зямлі і ў космасе ліхія!
Ідэнтычнасць праз спадчыну.
Беларусь — у тройцы лідараў па захваральнасці.
