У авальнай зале Дома ўрада прайшло сумеснае пасяджэнне Палаты прадстаўнікоў і Савета Рэспублікі. У цэнтры ўвагі — пытанні і перспектывы энергетыкі, электратранспарту, праблемы і перспектывы гэтых сфер. Не абышлося і без абмеркавання надзённых тэм. Намеснік прэм’ер-міністра Юрый Назараў расказаў аб выніках работы і перспектывах вядучых сектараў нашай эканомікі.
«У бягучым годзе прамысловы комплекс Беларусі дэманструе ўстойлівую дынаміку развіцця і застаецца асноўным драйверам росту эканомікі. Па выніках дзевяці месяцаў прырост вытворчасці склаў амаль 8 працэнтаў да адпаведнага ўзроўню мінулага года. Дасягнуты ўзровень з’яўляецца максімальным за апошняе дзесяцігоддзе», — падкрэсліў намеснік прэм’ер-міністра.
Ён параўнаў беларускія паказчыкі са стратэгічнымі партнёрамі па ЕАЭС. Так, за восем месяцаў па тэмпах Беларусь апярэдзіла расійскі прамысловы комплекс на 4,1 працэнтнага пункта, казахскі — на 6,2 і Арменію — на 7,6. На 1 кастрычніка забяспечаны мінімальны з 2009 года ўзровень складскіх запасаў — 51,9 працэнта да сярэднямесячнага аб’ёму вытворчасці. Па выніках 8 месяцаў дасягнуты максімальны за апошнія 4 гады ўзровень рэнтабельнасці продажаў — 9,6 працэнта. Забяспечаны рост экспартных паставак тавараў. «Рэальная зарплата вырасла на 7,2 працэнта ў параўнанні са студзенем — жніўнем 2020 года. Колькасць работнікаў, якія знаходзіліся ў рэжыме вымушанай няпоўнай занятасці, мінімальная з 2014 года — гэта 24,5 тыс. чалавек па выніках 7 месяцаў 2021 года. Паводле нашай ацэнкі, тэмп росту аб’ёму прамысловай вытворчасці па выніках 2021 года чакаецца на ўзроўні 105,3 працэнта да 2020 года. Прагноз на 2022 год — больш як 103 працэнты», — расказаў Юрый Назараў.
Намеснік прэм’ер-міністра заявіў, што ёсць планы аб’яднаць вытворчы, тэхналагічны, камерцыйны, кадравы патэнцыялы прадпрыемстваў сельскагаспадарчага машынабудавання — холдынгаў МТЗ, «Гомсельмаш», Мінскі маторны завод, «Бабруйскаграмаш», «Лідсельмаш». «Даручана да 1 лістапада ўнесці праект указа аб стварэнні дзяржаўнай карпарацыі ва ўрад. Думаю, у лістападзе мы яго дапрацуем і адправім Прэзідэнту», — сказаў Юрый Назараў. Так, у рамках карпарацыі плануецца фарміраванне вытворчых ланцужкоў па прынцыпе аднамэтавых таварных груп, выбудоўванне продажаў не асобных тавараў, а сістэм машын поўнага тэхналагічнага цыкла.
Юрый Назараў расказаў, якія стратэгічныя задачы стаяць перад прамысловасцю ў наступнай пяцігодцы. Першая — рэканструкцыя аўтобуснай вытворчасці Мінскага аўтамабільнага завода з будаўніцтвам новага вытворчага корпуса. Паводле яго слоў, плануецца павелічэнне магутнасці з сённяшніх максімальных 1,5 тыс. да 3 тыс. у год. Другая задача — поўная мадэрнізацыя вытворчасці Мінскага трактарнага завода з паэтапным павелічэннем выпуску трактароў сучаснага тэхнічнага ўзроўню. Гэта дасць магчымасць практычна падвоіць сумарны выпуск трактароў і машын да 70 тыс. штук да 2030 года і адпаведна падвоіць экспарт.
Асноўнай задачай беларускай лёгкай прамысловасці Юрый Назараў назваў максімальную перапрацоўку айчыннай сыравіны: лёну, шкур буйной рагатай жывёлы і сыравіннай базы айчынных хімічных прадпрыемстваў. Ён нагадаў, што кіраўніком дзяржавы пастаўлена задача забяспечыць у краіне стабільную выпрацоўку 55 тыс. т ільновалакна, у тым ліку каля 13 тыс. т доўгага. Для забеспячэння якасным ільновалакном прапрацоўваецца магчымасць рэалізацыі пілотнага праекта па стварэнні вертыкальна-інтэграванай структуры з удзелам Аршанскага льнокамбіната і льнозаводаў Віцебскай вобласці.
Для супрацьдзеяння санкцыйным мерам і мінімізацыі іх наступстваў ва ўрадзе створана міжведамасная рабочая група з прадстаўнікоў 17 міністэрстваў і ведамстваў, уключаючы Адміністрацыю Прэзідэнта, Дзяржаўны сакратарыят Савета Бяспекі, КДК, КДБ і Нацыянальны банк. Міжведамасная група выпрацавала шэраг антысанкцыйных мер. Для нармалізацыі фінансава-гаспадарчай дзейнасці ў прамысловым, нафтахімічным, транспартным і банкаўскім сектарах неадкладна былі прынятыя кропкавыя меры. І дзякуючы гэтаму, нягледзячы на ??санкцыі, экспарт прадукцыі МАЗа і БелАЗа ў параўнанні з мінулым годам вырас амаль на $250 млн, нафтахіміі — на $700 млн, па азотных і калійных угнаеннях — на $100 млн.
«У нафтаперапрацоўцы прыняты меры па захаванні магчымасці экспарту нафтапрадуктаў у неабходным аб’ёме і забеспячэнні „Нафтана“ крэдытнымі рэсурсамі для бесперабойных закупак нафты ў Расіі, ажыццяўлення бягучай і інвестыцыйнай дзейнасці. Рэалізацыя гэтых мер дала магчымасць вырашыць пытанне з загрузкай абодвух НПЗ. Да канца гэтага года яны будуць загружаны з гадавым аб’ёмам перапрацоўкі 16,8 млн т у год, што практычна на 0,5 млн т больш, чым у мінулым годзе», — адзначыў віцэ-прэм’ер. Патрэбы ўнутранага рынку ў нафтапрадуктах і нафтахімічнай сыравіне забяспечаны ў поўным аб’еме.
Юрый Назараў расказаў, што ўрад сумесна з расійскім бокам вядзе работу па перанакіраванні беларускіх грузаў з прыбалтыйскага напрамку на расійскі. І гэтая схема ўжо працуе ў частцы нафтапрадуктаў без страт у лагістыцы. Прадпрыемствы Мінпрама, якія трапілі пад санкцыі, шукаюць альтэрнатыўных пастаўшчыкоў камплектуючых вырабаў, а таксама альтэрнатыўныя маршруты пастаўкі прадукцыі. Напрыклад, БелАЗ падпісаў кантракт на пастаўку 139 маторакамплектаў рухавікоў з альтэрнатыўным вытворцам. Віцэ-прэм’ер звярнуў увагу, што рэальнае зніжэнне рызыкі непастаўкі камплектуючых у машынабудаванні — гэта аператыўнае стварэнне ўласных вытворчасцяў па праграме імпартазамяшчэння. І ў прыклад прывёў работу «АМКАДОРа» па лакалізацыі вытворчасці асноўных вузлоў і агрэгатаў для лесанарыхтоўчай тэхнікі. Па словах Юрыя Назарава, заявы МАЗа і БелАЗа з патрабаваннямі ануляваць санкцыі ў адносінах да гэтых кампаній прынятыя да разгляду ў еўрапейскіх інстанцыях.
Віцэ-прэм’ер паведаміў, што страты беларускіх НПЗ у выніку санкцыйных мер і вымушаных адказных мер складаюць $80 млн. Асноўны негатыўны ўплыў санкцый на прамысловы комплекс звязаны з павелічэннем выдаткаў у падсанкцыйных прадпрыемстваў, звязаных з неабходнасцю замены пастаўшчыкоў камплектуючых, сыравіны і матэрыялаў, з падаўжэннем тэрмінаў праходжання плацяжоў.
Асобнай тэмай даклада Юрыя Назарава сталі электрамабілі. Прынятая комплексная праграма па развіцці электранспарту ўключае правядзенне мерапрыемстваў па ўсім «жыццёвым цыкле»: ад навуковага забеспячэння да ўтылізацыі і другаснага выкарыстання. Пэўныя вынікі ў рэалізацыі гэтай праграмы ўжо дасягнуты. Сёлета «БЕЛДЖЫ» ўпершыню ў рэжыме буйнавузлавой зборкі пачне выпускаць электрамабіль GEELY GEOMETRІA C. БелАЗ упершыню на сусветным рынку кар’ернай тэхнікі прымяніў у вытворчасці высокаэфектыўныя электрапрывады новага пакалення. Вядуцца распрацоўкі электрамабіляў-смеццявозаў, электробусаў для аэрапортаў. Далейшым лагічным этапам праграмы з’яўляецца развіццё пасажырскіх перавозак электратранспартам пры дапамозе абнаўлення рухомага саставу грамадскага пасажырскага транспарту нашых гарадоў.
Віцэ-прэм’ер заявіў, што ўвод у эксплуатацыю Беларускай АЭС дасць магчымасць знізіць спажыванне прыроднага газу прыкладна на 4,5 млрд куб. м у год, або амаль на $500 млн. «У бягучым годзе ўведзены ў эксплуатацыю першы энергаблок Беларускай АЭС. З моманту яго ўключэння ў энергасістэму краіны выпрацавана каля 4,3 млрд кВт.гадз электраэнергіі, што дало магчымасць замясціць да 1,2 млрд куб.м імпартаванага прыроднага газу. Будаўнічая гатоўнасць другога энергаблока амаль што 90 %. Яго ўвод у эксплуатацыю запланаваны на 2022 год», — распавёў ён.
Юрый Назараў расказаў, як на беларускіх прадпрыемствах укараняюцца лічбавыя рашэнні. «У якасці яркага прыкладу „лічбавай фабрыкі“ можна прывесці завод „БЕЛДЖЫ“. На гэтым заводзе лічбавізаваны практычна ўсе працэсы: ад планавання вытворчасці і кіравання абсталяваннем на канвееры да кантролю якасці і фарміравання сістэм сэрвісу. Падобныя элементы ўкаранёны таксама на „Атланце“ і БелАЗе», — расказаў віцэ-прэм’ер.
Паводле яго слоў, таксама на БелАЗе асвоена вытворчасць рабатызаванага кар’ернага самазвала, а ў найбліжэйшых планах — рэалізацыя праекта «Інтэлектуальны кар’ер», дзе будзе працаваць толькі беспілотная тэхніка.
Пасля свайго даклада Юрый Назараў адказаў на пытанні парламентарыяў. Дэпутат Палаты Прадстаўнікоў Алег Гайдукевіч пацікавіўся, як урад супрацоўнічае з расійскімі калегамі па процідзеянні санкцыйнаму ціску. «Мы прымаем вычарпальныя і адэкватныя меры для таго, каб мінімізаваць наступствы санкцый. Узяць, напрыклад, прадпрыемства „Белнафтахім“ — яно з 2007 года пад санкцыямі. Па кожным ведамстве ў нас распрацавана дарожная карта. Там няма такога алгарытму, што калі Еўрапейскі саюз увядзе 5-ы пакет санкцый, то мы ўжо ведаем, куды пастаўляць прадукцыю. Але мы ведаем, што рабіць у выпадку далейшага паглыблення санкцый», — адказаў Юрый Назараў. Ён таксама падкрэсліў, што кіраўнікі Беларусі і Расіі заклалі аснову для дыялогу, і Расія застаецца асноўным партнёрам Беларусі. «Напрыклад, у пытанні мікраэлектронікі. Сёння мы шукаем шляхі, па якіх зможам убудаваць наш „Інтэграл“ у ланцужок ваенна-прамысловага комплексу і расійскага „Інтэграла“. А акрамя таго: як мы можам задзейнічаць наша прадпрыемства з улікам інтарэсаў расійскага боку, каб ім не дубліраваць стварэнне такой жа вытворчасці», — расказаў ён.
Старшыня Пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў па міжнародных справах Андрэй Савіных звярнуў увагу на пытанні імпартазамяшчэння. Ён пацікавіўся ў віцэ-прэм’ера, ці ёсць крытычна важныя замежныя дэталі, адмовіцца ад якіх мы не можам. І якая доля імпартных дэталяў у асноўных відах прадукцыі нашай вытворчасці? Юрый Назараў растлумачыў, што гэтае пытанне трэба разглядаць шырэй. А яго вырашэнне заключаецца ў механізмах беларуска-расійскай інтэграцыі. «Магу для прыкладу сказаць, што на МТЗ доля імпартных камплектуючых на канвееры — да 50 працэнтаў. Але гэта ў асноўным Расійская Федэрацыя. У нас падпісана міністрамі саюзная праграма, ёсць план дзеянняў па яе рэалізацыі. Галоўнае ў ёй — неабходнасць уніфікацыі заканадаўстваў. Праграма дазволіць таксама пазбегнуць дубліравання вытворчасцяў. Скажам, у Расіі ўжо не першае дзесяцігоддзе ўзнімаецца пытанне аб стварэнні ўласнага кар’ернага самазвала. А навошта? Калі ў нас ёсць з савецкіх часоў сучасная і канкурэнтаздольная вытворчасць — БелАЗ, якая займае траціну сусветнага рынку. Вось мы і абмяркоўваем з расіянамі, шукаем узаемапрымальныя рашэнні, — падкрэсліў віцэ-прэм’ер.
Адказваючы на пытанне дэпутата Ігара Хлабукіна аб магчымасці пашырэння вытворчасці кіслароду на дзяржаўных прадпрыемствах Беларусі, каб медыцынская і прамысловая сферы не залежалі ад прыватных пастаўшчыкоў і скачкоў сусветных цэн, Юрый Назараў сказаў, што разглядаецца пытанне набыцця дадатковых паветрараздзяляльных установак. «Прывяду прыклад „Крыёна“: гады паўтара мы выязджалі на гэтае прадпрыемства і думалі, што рабіць з яго прадукцыяй. Гэта зараз „няшчасце дапамагло“: „Крыён“ працуе, 24 на 7. Ды яшчэ і з поўнай пашпартнай загрузкай. І мы нават глядзім, каб 210 тон за суткі, якія ён у стане вырабляць, не перавышаліся, бо ёсць тэрміны эксплуатацыі. І калі не дай бог мы выйдзем на якую-небудзь тэхнічную паломку, будзе бяда. Але, тым не менш, гэтая сітуацыя паказала, што, вядома, рэзервы патрэбны. Усе паветрараздзяляльныя ўстаноўкі — на „Гродна-Азоце“, які мы задзейнічалі для атрымання медыцынскага кіслароду, „Светлагорск-Хімвалакно“, „Нафтане“, Мазырскім НПЗ — усе яны праектаваліся і ствараліся для іншых мэт, мы іх проста перапрафілявалі», — расказаў ён.
Дэпутат Святлана Любецкая пацікавілася, як вырашаць кадравую праблему на беларускіх прадпрыемствах. Паводле яе слоў, гэтае пытанне асабліва актуальнае падчас работы над новым Кодэксам аб адукацыі.
«Мне здаецца, мэтавы механізм прыцягнення адмыслоўцаў рэалізаваны слаба. І спецыялістам трэба забяспечыць належныя ўмовы пражывання і добры заробак. Вось над чым трэба працаваць. Гэта эфектыўнасць працы любога прадпрыемства. Трэба працаваць над стварэннем камфортных, бяспечных умоў работы і павышэння заработнай платы», — адказаў Юрый Назараў.
Старшыня Пастаяннай камісіі Савета Рэспублікі па міжнародных справах і нацыянальнай бяспецы Сяргей Рачкоў у размове з журналістамі падвёў вынікі сумеснага пасяджэння палат Нацыянальнага сходу Беларусі у Авальнай зале Дома ўрада.
«Мы пачулі аб дастаткова сур’ёзных поспехах у развіцці нашай прамысловасці, росце прамысловай вытворчасці і экспарту. Даведаліся, што адбываецца сур’ёзнае папаўненне бюджэту за кошт росту экспарту тавараў і паслуг. Вядома ж, была ўдзелена ўвага мерам па процідзеянні таму санкцыйнаму ціску, які аказваецца на Беларусь. З аднаго боку — мерапрыемствы рэагавання на санкцыйны ціск, дзе ёсць магчымасць без урону для нас адказаць на недружалюбныя дзеянні, урад гэта робіць. З другога боку — увага пытанням імпартазамяшчэння. Прагучалі вельмі канкрэтныя адказы на ўсе гэтыя пытанні», — адзначыў Сяргей Рачкоў.
Сенатар падкрэсліў: у краіне ёсць вельмі буйныя працоўныя калектывы, якія павінны ўстойліва функцыянаваць: «Для гэтага, у тым ліку, патрабуецца і ўвод новых магутнасцяў. Упор — на вытворчасць аўтобусаў і трамваяў, фінансаванне „Інтэграла“. Іншымі словамі, акцэнты былі зроблены і на стане эканомікі краіны, і на яе перспектывах».
Валерыя СЦЯЦКО
Фота БелТА
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
Амаль тысяча дзвесце чалавек сабраліся, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
