Біягазавае паліва — узнаўляльная крыніца энергіі. Пры яго вытворчасці таксама вырашаецца праблема ўтылізацыі арганічных адходаў. Біягаз з’яўляецца найбольш чыстым і недарагім відам паліва, таму ён папулярны ў Кітаі, Індыі і краінах Еўрасаюза. У апошнія гады і ў Беларусі атрымаў развіццё гэты кірунак узнаўляльнай энергетыкі.
«Біягазавыя тэхналогіі ў нашай краіне пачалі развівацца ў 2009 годзе. Менавіта з гэтага часу былі пабудаваны першыя тры біягазавыя комплексы ў сельскагаспадарчых арганізацыях. Іх паспяховая эксплуатацыя заклала будучыню кірунку, — кажа Леанід Паляшчук, намеснік дырэктара Дэпартамента па энергаэфектыўнасці Дзяржстандарта. — З улікам экалагічнага і эканамічнага фактараў на першае месца смела можна паставіць біягазавыя комплексы». І вось чаму. Біягазавая тэхналогія ў выніку біяперапрацоўкі адходаў фермаў буйнай рагатай жывёлы, свінакомплексаў і птушкафабрык, адходаў харчовых вытворчасцяў забяспечвае:
Жывёлагадоўчыя аб’екты сельскагаспадарчых арганізацый, ачышчальныя збудаванні гарадоў, палігоны камунальных адходаў, прадпрыемствы малочнай і харчовай прамысловасці — вось патэнцыйныя пляцоўкі для будавання біягазавых усталёвак. У аграпрамысловым комплексе апроч адходаў гадоўлі жывёлы для сінтэзавання біягазу можна таксама скарыстаць арганічныя адходы: кукурузны ці травяны сілас, салому збожжавых, бульбяную мязгу, адкіды бураку ў цукровай вытворчасці. На думку навукоўцаў і спецыялістаў, будаванне біягазавых усталёвак тэхнічна магчыма на комплексах па гадоўлі буйнай рагатай жывёлы з пагалоўем звыш 720 галоў, свінакомплексах з пагалоўем 6 тысяч галоў і птушкафабрыках на 90 тысяч галоў. У АПК штогод патрабуецца ачысціць і перапрацаваць каля 70 млн тон адходаў, у тым ліку на свінагадоўчых комплексах — каля 5 млн тон. Біягаз здабываецца не толькі з арганічных, у тым ліку раслінных адходаў, але і на палігонах ЦКА. А ў нашай краіне іх дзейнічае больш за 150. Патэнцыйная энергія, якая змяшчаецца ў адходах, што захоўваюцца на палігонах, раўнацэнная 470 тысячам тон умоўнага паліва. Пры іх біяперапрацоўцы з мэтай атрымання звалачнага газу эфектыўнасць складзе 20-25 %, што эквівалентнае 100-120 тысячам тон умоўнага паліва.
Паводле даных Дзяржаўнага кадастра ўзнаўляльных крыніц энергіі, у нашай краіне дзейнічаюць 38 усталёвак па вытворчасці біягазу агульнай электрычнай магутнасцю 47,88 МВт.
Вобласць Колькасць Усталяваная магутнасць
Брэсцкая 9 10,75
Віцебская 3 1,96
Гомельская 2 1,06
Гродзенская 4 3,24
Мінская 17 23,14
Магілёўская 3 7,73
Сярод іх такія аб’екты, як пяць біягазавых электрастанцый у Гродзенскай і Брэсцкай абласцях коштам каля 25 млн долараў, пабудаваных кампаніяй Modus Energy (Літва). Фінансавалі гэты праект Еўрапейскі банк рэканструкцыі і развіцця і «Банк Дабрабыт». Гэтыя пяць станцый дастаўляюць у сетку каля 40 млн кВт⋅ч чыстай электраэнергіі для спажывання ў краіне.
Варта адзначыць, што рэалізацыя такіх праектаў займае невялікі прамежак часу. У 2017 годзе кампанія Modus Energy перамагла на публічных аўкцыёнах па размеркаванні квот на вытворчасць электраэнергіі з узнаўляльных крыніц. Праз год біягазавыя электрастанцыі ўжо былі ўведзены ў эксплуатацыю.
Дэпартамент па энергаэфектыўнасці Дзяржстандарта ўпэўнены ў неабходнасці працягу працы з міжнароднымі фінансавымі інстытутамі па прыцягненні інвестыцый і крэдытных сродкаў для ўкаранення біягазавых тэхналогій і выпрацавання электрычнай і цеплавой энергіі для ўласных патрэб прадпрыемстваў нашай краіны. З гэтай мэтай таксама трэба захаваць павышаныя каэфіцыенты для продажу электрычнай энергіі.
У кастрычніку ў Мінску праходзіў Беларускі энергетычны і экалагічны форум. На навукова-практычнай канферэнцыі «Развіццё „зялёнай“ эканомікі ў Рэспубліцы Беларусь», арганізаванай Мінпрыроды, адбылася прэзентацыя «Біягазавыя ўсталёўкі як прыклад цыркулярнай эканомікі». ТАА «БГ-17» пабудавала і паспяхова эксплуатуе восем біягазавых комплексаў у некалькіх рэгіёнах нашай краіны. У Брэсцкай вобласці гэта такія аб’екты, як ЗАТ «Белавежы Біягаз», ЗАТ «Свет Біягаз» і ЗАТ «Парахонскае Біягаз», у Гродзенскай — ЗАТ «Кабылаўка Біягаз», ЗАТ «Паўночны біягаз» і ЗАТ «Задняпроўскі біягаз», у Мінскай — ТАА «БГ-17». Як растлумачыла Марыя Крукава, інжынер па ахове навакольнага асяроддзя ТАА «БГ-17», агульная магутнасць гэтых усталёвак — 10 МВт, якіх досыць для забеспячэння на працягу года энергіяй горада з насельніцтвам 78 тысяч чалавек.
У якасці сыравіны «БГ-17» выкарыстоўвае на біягазавых усталёўках арганічныя адкіды, што падпадаюць працэсу ферментацыі, то-бок анаэробнаму браджэнню. Гэта натуральны ўстойлівы працэс без кіслароду, падчас якога мікраарганізмы расшчапляюць арганічныя рэчывы на ўзнаўляльную энергію (біягаз) і высакаякасныя ўгнаенні.
«Біягаз выкарыстоўваецца для выпрацоўкі электраэнергіі і цяпла. Ён таксама можа быць мадэрнізаваны да ўстойлівага газу (біяметану) для запампоўкі ў газавую сетку, — растлумачыла Марыя Крукава. — На нашых усталёўках можна скарыстаць і арганічныя прадукты пасля заканчэння іх тэрміну прыдатнасці. І мы хацелі б у гэтым кірунку працаваць з гіпермаркетамі, аднак праблема ў тым, што прадукты там знаходзяцца ва ўпакоўцы».
Удзельнікі канферэнцыі цікавіліся, як уплывае на навакольнае асяроддзе праца біягазавых усталёвак. Як растлумачыла Марыя Крукава, дзякуючы ўжыванню ў вытворчасці зачыненай цыркуляцыі, мінімізуюцца любыя пахі. «БГ-17» выкарыстоўвае сучасныя тэхналогіі, выконвае стандарты ISO. «Біягазавыя ўсталёўкі не аказваюць негатыўнага ўплыву на навакольнае асяроддзе, — рэзюмавала яна. — Наадварот, яны дапамагаюць скараціць выкіды парніковых газаў і атрымаць высакаякасныя ўгнаенні. Такім чынам, вытворчасць біягазу з’яўляецца яркім прыкладам цыркулярнай эканомікі».
Пытанне ўтылізацыі арганічных адкідаў, у тым ліку гною, вельмі востра стаіць на шмат якіх сельскагаспадарчых прадпрыемствах. Асабліва там, дзе яшчэ захаваліся старыя фермы. Таму біягазавыя ўсталёўкі апроч вытворчасці энергіі развязваюць праблему ўтылізацыі адкідаў. Да таго ж угнаенні, атрыманыя пасля перапрацоўкі ў біягазавай усталёўцы, па сваім хімічным складзе значна перасягаюць звычайныя, што спрыяе павелічэнню ўраджайнасці. Яны вырабляюцца са знезаражанай арганікі і пасля іх занясення не патрабуецца хімпаліву пасеваў.
Звалачны газ — адна з адменнікаў біягазу. Ён выпрацоўваецца на палігонах цвёрдых камунальных адкідаў. Паводле даных Мінпрыроды, усталёўкі па атрыманні біягазу працуюць на сямі палігонах краіны.
На звалках утвараюцца метан і вуглякіслы газ, а таксама ёсць невялікая колькасць іншых газаў, якія знікаюць у атмасферы і з’яўляюцца адной з прычын змены клімату. Аднак звалачны газ можна скарыстаць выгадна, калі абсталяваць палігоны комплексамі па вытворчасці біягазу. У 2013 годзе ў нашай краіне толькі на трох палігонах функцыявалі такія комплексы.
Цяпер самая магутная біягазавая ўсталёўка, якая працуе на звалачным газе, ёсць на мінскім палігоне «Паўночны», а кіруе ім ПНЗАА «ТДФ Экатэх-Паўночны».
Важна адзначыць, што біягаз можна атрымліваць і на закансерваваным палігоне. Паводле даных эколагаў, першыя 25 гадоў пасля кансервацыі найболей эфектыўныя з пункту гледжання аб’ёму выпрацавання газу. У невялікіх аб’ёмах яго можна здабываць на працягу 70 гадоў з моманту закрыцця палігона.
Выдача квот прыпынена, але… У наш час усталяванне і выдача квот на будаванне комплексаў УКЭ прыпынены да 1 студзеня 2024 года з прычыны прынятай пастановы Рады Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 03.11.2021 г. № 626, распрацаванага Мінэнерга.
«Пры гэтым права і магчымасць для будавання юрыдычнымі асобамі і індывідуальнымі прадпрымльнікамі ўсталёвак па выкарыстанні ўзнаўляльных крыніц энергіі з мэтай энергетычнага забеспячэння сваёй гаспадарчай дзейнасці па-ранейшаму застаюцца актуальнымі і павінны быць захаваны ў новых падыходах да развіцця выкарыстання УКЭ ў нашай краіне», — рэзюмуе Леанід Паляшчук.
Аксана ЯНОЎСКАЯ
Васілеўскія такія: на Зямлі і ў космасе ліхія!
Ідэнтычнасць праз спадчыну.
Беларусь — у тройцы лідараў па захваральнасці.
