Вялікдзень. Шчодрасць. Дабрыня

У Цюмені 24 красавіка святкавалі Вялікдзень не толькі актывісты суполкі “Нацыянальна-культурнае таварыства «Аўтаномія Беларусь»”, але й жыхары вёскі Пляханава, дзе жыве моцы беларускі род

Пасля 2-гадовага перапынку затужылі ўсе па святах, зносінах і радасных падзеях, якія традыцыйнымі былі ў нашай вёсцы. Таму й моцныя вельмі на Вялікдзень абдымкі з трохразовым пацалункам шчака да шчакі: хрыстосаванне. Праўда, каронавірус унёс карэктывы, і многія проста тройчы абдымаліся.

Ужо 10 гадоў Вялікдзень у прыцюменьскім прыгарадзе – гэта й масавае свята. Ладзіцца сіламі НКА “Аўтаномія Беларусь” і актывістамі ТОС (тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання) Пляханава. Творча-арганізацыйны тандэм склаўся, калі мы, беларусы, пераехалі ў Пляханаўку з Лангепаса ды паказалі, як можна разам святкаваць Вялікдзень. Нашы суседзі, асабліва дзеткі, прынялі свята, як кажуць, усёй душой і з радасцю чакаюць яго штогод. Бо адзначаюць Вялікдзень па-за царквой не ўсюды, ды й не кожны ведае, як тое рабіць. З гэтым днём ва ўсіх звязаны пераважна сямейныя традыцыі: фарбаванне яек, гатаванне страў, ранішняе чаяванне з тварожнай пасхай ды першым у годзе кавалачкам куліча. Часцей за ўсё сходзяць людзі ў храм, ці не сходзяць, спякуць кулічы альбо купяць, пафарбуюць яйкі пакупной фарбай – вось і ўся традыцыя. Мы ж хоць і гатуем да свята каляровыя яйкі, але пераканаліся: няма нічога лепшага ў гэтай справе за цыбульнае шалупінне. Хутка, прыгожа і карысна.

Род Піскуноў-Падкарытавых пасвячае ахвочых у свае традыцыі. У нас гэта – як свяшчэннае дзейства: мы амаль тыдзень рыхтуемся да свята. У родавым доме нашым 21 акно – і ўсе трэба вымыць да бляску, як і падлогі. Ды яшчэ й сядзіба немалая. Таму пачынаем уборку загадзя, каб у Чысты чацвер было часу схадзіць у храм на службу, прынесці Чацвярговую соль і агонь, схадзіць у лазню. Традыцыі, што склаліся здаўна, імкнемся выканаць па максімуме. Асвячаем напярэдадні свята кулічы і яйкі, тварожную пасху, дамашняе сала й бужаніну, цукеркі для дзяцей, Кагор для дарослых: каб разгаўляцца пасля паста. Рана-раненька ўсе абавязкова на Вялікдзень умываемся па звычаі, які атрымалі ў спадчыну ад дзядуляў і бабуль нашых: з вёскі Брожа Бабруйскага раёна Магілёўшчыны. У місу прыгожую, на гэты раз хрустальную, наліваем святую ваду. Абрад умывання робім асвячоным яйкам, акунаючы яго ў ваду. Потым водзім па твары са словамі: “Яичко, яичко, умой моё личко,/ Чтоб щёчки горели,/ Чтоб глазки блестели,/ Чтоб улыбался роток/ И кусался зубок”. Пасля молімся разам – старыя і малыя, ды садзімся за стол усёй сям’ёй. На гэты раз было нас 12, а трое нашых пошукавікаў былі не дома, працавалі ў палях: у акопах, на раскопках. Навічкі ў родзе, чатырохмесячныя двайняты Канстанцін і Крысціна годна, без слёзак перанеслі першае ў жыцці Велікоднае ўмыванне. Так што прынялі звычай як эстафету ўжо праўнукі Марыі ды Мікалая Піскуноў.

Бліжэй да абеду, адпачыўшы пасля трапезы, усе збіраемся ды ідзем на свята, якое самі ж ладзім: пры падтрымцы НКА і ТОС. На дварэ грала музыка спакойная, са званамі, гучалі песні пра Уваскрасенне Хрыстовае. Стваралася асаблівая атмасфера свята й дабрыні. Дзяцей і дарослых сабралася як ніколі шмат, пляцоўка (трэба будзе яшчэ прыстасаваць для масавых гулянняў…) з цяжкасцю змяшчала гасцей – мясцовых і прыезджых гарадскіх. Некаторыя, дарэчы, спецыяльна едуць здалёк, ведаючы, як цікава ў Пляханаўцы адзначаюць Вялікдзень. Вера Грушка, малодшая дачка сям’і Піскуноў – якая ўжо замужам і мае сыночка –на гэты раз не расказвала гісторыю ўзнікнення свята: яе ўжо ўсе ведаюць. А віктарына, якую Вера правяла, паглыбіла тыя веды… Што, напрыклад, паводле народных звычаяў трэба ў гэты дзень абавязкова на арэлях кагосьці пагушкаць, і што цэлы тыдзень усе ахвочыя могуць у звон пазваніць на званіцы пры царкве. А хто такія валачобнікі?Чаму ў гэты дзень раней адзенне апраналі з вялікімі кішэнямі, а дзецям стараліся нешта новае апрануць? Якія гульні з яйкамі ў народзе ёсць? Традыцыйная – гэта “біткі”: хто разбіў яйка, той выйграе. А на пляцоўцы мы зладзілі й катанне яек. І конкурсы: хто хутчэй данясе яйка, у каго яно самае трапнае. Дзецям прапанавалі вызначыць: дзе яйка-фарбаванка, дзе пісанка, дзе ад цэсаркі, у каго смалянае... І традыцыя дарыць яйкі на Вялікдзень была ўвасоблена: бадай што кожнаму яйка было ў падарунак. На гэты раз, дарэчы, мы пабілі рэкорд 2018 года: 234 яйкі было зварана, пафарбавана (пераважна ў шалупінні) ды падорана ўдзельнікам свята.

Правялі мы ўрэшце й конкурс кулічоў, які завяршыўся іх дэгустацыяй, з гарачаю гарбатай. Пляханаўскія актывісты паклапаціліся, каб кіпеню – ды з самавара, ды з дымком! – усім хапіла.

А дзеля чаго, спытае нехта, стараемся? Бо так выхаваныя. Хочацца радасцю падзяліцца. Прывучаны з дзяцінства жыць дружна, у ладзе з сабою, з людзьмі ды Усявышнім. А даўно заўважана: калі ў святы дзень радасцю падзяліцца – яна шматкроць прымножыцца. У тым не раз пераконваліся. А шматлікія душэўныя, цёплыя словы падзякі гасцей, жыхароў, сярод якіх усё больш аднадумцаў, усяляюць веру, што жыццё зямное мае працяг. Што ўваскрасенне – абавязкова будзе, калі жыць па сумленні, з Богам у душы. Такія святы ў грамадзе надаюць сілы, а калі сказаць вобразна: яны ўмацоўваюць крылы для палёту.

Вялікдзень – гэта чыстае, светлае свята. У гэты дзень, асвячоны вялікай падзеяй у гісторыі чалавецтва, хрысціянам асабліва хочацца быць падобнымі да Хрыста: рабіць дабро, праяўляць шчодрасць у дачыненні да бліжніх, дараваць крыўды. І верыць яшчэ мацней у перамогу жыцця над смерцю, дабра – над ліхам. Што ўсім паводле законаў вышэйшай справядлівасці па іх заслугах “канчатковы разлік” будзе. І таму дзелімся мы з іншымі тым, што самі ведаем: традыцыямі ад бацькоў-дзядоў, з нашай культуры.

Віншую ўсіх са Светлым Святам Уваскрасення Хрыстова, з Вялікаднем! Хай частка радасці, якую адчувае ў такія дні хрысціянскі свет, застанецца з вамi на ўвесь год і падтрымлівае ў цяжкую пару! Няхай яркае святло Свята вялікага ўcё наваколле асвячае, дорыць надзею, радасць і шчасце людзям. І хай сёння і заўсёды душа праменіць вераю, намеры – дабрынёй, а сэрца – Любоўю. Мірных і спакойных дзён, дабра вам і вашаму дому. Няхай Гасподзь абараняе ад усіх бед і зберагае душу вашую.

Хрыстос Уваскрос!

Надзея Падкарытава, выканаўчы дырэктар Рэгіянальнай грамадскай арганізацыі “Нацыянальная культурная аўтаномія беларусаў Цюменьскай вобласці”

Фотаздымкі з сямейнага архіва Піскуноў-Падкарытавых

Прывітанне з Неапаля!

Як гэта па-вясноваму цёпла ды шчыра ўсё было – відаць на фотаздымках. Яны – з Неапаля. Там пры ўдзеле Амбасады Беларусі ў Італіі адбылася душэўная, святочная імпрэза. Ладзіла яе Associazione "BELLARUS" (кіраўніца Таццяна Пумпулева) і прысвяцілі сустрэчу 30-годдзю ўстанаўлення дыпламатычных адносін паміж Беларуссю ды Італіяй, а таксама Светламу святу Вялікадня