У Тэатры юнага гледача 22 чэрвеня, у Дзень усенароднай памяці ахвяр Вялікай Айчыннай вайны і генацыду беларускага народа, адбылася прэм'ера спектакля «Альпы. Сорак першы». Пастаноўка, рэжысёрам якой стала Таццяна Самбук, створана па матывах аповесці Васіля Быкава «Альпійская балада». Гісторыя распавядае аб двух палонных — Іване і Джуліі, якія ўцяклі з аўстрыйскага канцлагера ў самы разгар Другой сусветнай вайны.
Сцэна, дзе адбываецца дзея, умоўна падзелена на дзве зоны. Першая — пакой, заліты ўтульным, жаўтаватым ад абажура святлом. На сцяне — мноства фотаздымкаў, на стале — шклянкі з гарбатай ды патэфон. Атмасфера цёплага, бяспечнага дома. У гэтым сусвеце і існуюць старыя Іван і Джулія. Відаць, што Джулія, ролю якой шчымліва выконвала заслужаная артыстка Беларусі Вера Кавалерава, добра ведае звычкі Івана: яна, не задумваючыся, кладзе ў яго шклянку неабходную колькасць цукру. Іван, якога заслужаны артыст Беларусі Леанід Улашчанка сыграў цёпла, надзяліўшы свайго героя гумарам і сардэчнасцю, прапаноўвае: «Давай пачытаем». З гэтага моманту герояў зацягвае ў вір далёкіх, цяжкіх успамінаў аб вайне. Глядацкая ўвага пераключаецца на наступную сцэнічную зону, нашмат больш аскетычную, чым папярэдняя. Гэта ўзлесак, вакол некалькі дрэў — голых, з вуглаватымі галінамі. З'яўляюцца два героі: гэта таксама Іван і Джулія, але маладыя.
Да гэтай сустрэчы яны не былі знаёмыя. У Івана прастрэлена нага — ісці складана, і ён ледзь не страчвае прытомнасць. Раптам з ніадкуль паўстае дзяўчына і кідаецца яму на дапамогу. Аказваецца, што абодва ўцякаюць з фашысцкага палону. І вось ужо пару аб'ядноўвае агульная мэта: дайсці да перавалу, а там ужо будзе і падтрымка ад партызан, і псіхалагічна прасцей — усё ж родная зямля Джуліі. Адносіны хлопца і дзяўчыны разгортваюцца паступова. Анастасія Крыштаповіч у ролі Джуліі кранальная і шчырая, вось яна даведваецца, як завуць яе спадарожніка, і з таго часу прамаўляе яго імя з націскам на першую літару. А вось Іван, якога сыграў Генадзь Гаранскі, напачатку насцярожана стрыманы, частуе Джулію хлебам — аддаючы апошні кавалак... Пара збліжаецца не толькі дзякуючы рамантычным пачуццям, але і дзякуючы агульнай траўме: вайне, палону, страце дома.
У фінальнай частцы спектакля маладыя людзі амаль даходзяць да перавалу — мы яго не бачым, мы толькі ведаем пра яго існаванне са слоў герояў. Яны ўяўляюць, якой будзе іх агульная будучыня: народзіцца дзіця, якое зробіць першы крок, адпусціць паветраны шарык у неба, пойдзе ў школу і папросіць дапамагчы ў матэматыцы. Іван і Джулія смяюцца. Зразумець, што нешта пойдзе зусім не так, дапамагае святло. У пакоі з успамінаў Івана раптам робіцца цёмна: цяпер разгледзець фотаздымкі, стол і патэфон даволі складана. Знікаюць колеры і з твараў маладых Івана і Джуліі, яны нагадваюць васковыя маскі. Сапраўды, хацелася б адзначыць работу Аляксандра Гарцуева, мастака па святле спектакля «Альпы. Сорак першы», — гэта адзін з моцных бакоў пастаноўкі. Праца з асвятленнем і адценнямі пабудавана такім чынам, што нагадвае спектакль унутры спектакля.
Адказ, чаму згасае святло ў пакоі Івана, не прымушае сябе доўга чакаць: хлопца забіваюць, а дзяўчына выратоўваецца. У гэты момант становіцца зразумела, што старыя Іван і Джулія — толькі фантазія, выява, якая ніколі не будзе існаваць у рэальнасці. Не будзе ні гарбаты, ні музыкі, ні сумеснага чытання кніг. «У той дзень я памерла разам з ім», — кажа напрыканцы спектакля ўжо старая Джулія.
Гледачы застаюцца ўражаныя... Спектакль па матывах аповесці беларускага класіка пастаўлены на рускай мове і будзе зразумелы шырокаму колу гледачоў, таму ж расійскаму. Быкава можна зразумець на любой мове, хаця маналог, у якім Іван распавядае аб сваёй вёсцы, згадвае беларускія краявіды і родны дом, быў бы на мове арыгінала больш кранальны. Зрэшты, думаю, што тым, хто прысутнічаў на спектаклі, захочацца перачытаць творы Васіля Быкава і даведацца больш пра падзеі нашай трагічнай гісторыі.
Арына КАРПОВІЧ
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
Амаль тысяча дзвесце чалавек сабраліся, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
