Святлана Падрэз: У сям'і мы гаворым на мове любові

У іх кар'еры былі дзве працяглыя замежныя камандзіроўкі, якія ўспрымаюцца як цікавыя прыгоды. Але самае важнае рашэнне ў жыцці — стварыць сям'ю, якой сёлета споўніцца 44 гады, — яны прымалі дома. Перакладчыкі з некалькіх замежных моў, Святлана і Генадзь Падрэзы, здзівіліся цікавасці журналіста да сваіх персон: маўляў, мы — звычайная сям'я, не знакамітасці. Але, перафразуючы класіка, кожная звычайная сям'я незвычайная па-свойму, у чым я ўпэўнілася падчас размовы.

— Пачнём з пачатку: дзе вы пазнаёміліся?

Генадзь Віктаравіч (Г. В.): — У Алжыры, куды прыехалі працаваць па кантракце як перакладчыкі. Што цікава, у мінскім інязе мы нават не былі знаёмыя, верагодна, таму што вучыліся на розных факультэтах: я — на перакладчыцкім, Святлана — на педагагічным. А ў Алжыры трапілі ў адзін цэнтр прафтэхадукацыі...

— А як удалося атрымаць працу за мяжой, не будучы сямейнымі людзьмі?

Г. В.: — Гэта міф, што ў савецкі час толькі сямейныя маглі выехаць на працу за мяжу. Па-рознаму было. Усё залежала ад пасады спецыяліста і тэрміну камандзіроўкі. Напрыклад, паслы выязджалі на тры—пяць гадоў з сем'ямі, таму што, акрамя ўсяго іншага, па пратаколе на прыёмы трэба прыходзіць з жонкай. А я — звычайны перакладчык з кантрактам на адзін год, таму ніякіх патрабаванняў да сямейнага статусу не прад'яўлялася.

Камандзіроўка не стала нечаканасцю. Ужо на 5 курсе адбылося так званае размеркаванне, будучыя выпускнікі ведалі, якая работа іх чакае: з перакладчыцкага факультэта, як правіла, у асноўным размяркоўваліся за мяжу, а з педагагічных факультэтаў — у школу.

Праўда, мне прапаноўвалі і выкладчыкам на кафедру факультэта. Сказалі: напішы адмову ад Алжыра. Падумаў: што мяне чакае на кафедры, ведаю, а што такое Алжыр, не ведаю, таму паеду туды.

Святлана Уладзіміраўна (С. У.): Думаю, у той год проста не хапала савецкіх спецыялістаў у краінах, якія развіваліся. Таму накіроўвалі і дзяўчат з нашага педагагічнага факультэта. Прапанавалі камандзіроўку, я і пагадзілася. У маладосці ж усё цікава і нічога не страшна.

— Вернемся да знаёмства. Гэта было каханне з першага погляду?

С. У.: Паўгода вачэй не адводзілі ад падручнікаў, слоўнікаў. Інтэрнэту ж у той час не было. Наша работа заключалася ў тым, што выкладчык — у маім выпадку дысцыпліны «Тэхналогія металаў» — чытаў лекцыю, а я перакладала. Каб пераклад атрымліваўся якасны, а не механічны, трэба было разумець гэты прадмет. На шчасце, мне няцяжка было яго вывучыць.

Ну і паколькі мы адзначалі ўсе савецкія святы, так і пазнаёміліся, як я кажу, станцаваліся.

— Што можна сказаць пра бытавыя ўмовы, у якіх вы жылі?

С. У.: Першыя два месяцы ўсё падабалася. Пасля раптам заўважаеш, што на занятках сядзіш у куртцы і ботах. У аўдыторыі не было ацяплення, нашы выкладчыкі рабілі
абагравальнікі. Заўсёды кажу, што нідзе так не мерзла, як у Паўночнай Афрыцы. Зімой там холадна, а летам каля 50 градусаў цяпла. Але ў маладосці ўсё гэта лёгка пераносілася.

— А як вам працавалася на кантыненце?

Г. В.: СССР залажыў асновы дружбы і супрацоўніцтва з Алжырам. Там існавала магутная сістэма падрыхтоўкі кадраў. Сотні тысяч алжырцаў вучыліся ў «рускіх» — так звалі ўсіх савецкіх грамадзян незалежна ад таго, хто ты па нацыянальнасці, з якой рэспублікі прыехаў. А што датычыцца лінгвістычных ВНУ, то дагэтуль ганаруся, што выпускнік мінскага «ін'яза» — у той час ён высока каціраваўся. Наогул, у Савецкім Саюзе было тры магутныя «ін'язы» — у Маскве, Горкім (Ніжнім Ноўгарадзе) і Мінску. Аб рабоце ў Алжыры засталіся добрыя ўспаміны.

— Генадзь Віктаравіч, памятаеце, як зрабілі прапанову Святлане Уладзіміраўне?

— Вядома. Мы прыехалі ў Мінск пасля завяршэння кантракта. Я ўжо ведаў, што для мяне яшчэ на год плануецца камандзіроўка. Вось тады і зрабіў прапанову Святлане, зразумеў, што не хачу яе губляць.

— А ў Алжыры вы яшчэ не былі ў гэтым упэўненыя?

Г. В.: Хутчэй, там я не задумваўся пра тое. Усё ж мы жылі на чужыне, там было адчуванне часовасці быцця. Гэта, ведаеце, як нейкая прыгода, якая табе падабаецца і цікавая, але ты разумееш, што сапраўднае жыццё пачнецца, калі прыедзеш дадому.

— Святлана Уладзіміраўна, а вы адразу прынялі прапанову або папрасілі час на роздум?

— Так, пагадзілася адразу. Калі шчыра, у Алжыры нават не думала аб замужжы. Ну, або думала, што не думаю (смяецца). А дома таксама зразумела, што не хачу страчваць Генадзя. Хоць усё было няпэўна: у яго — кантракт, у мяне — не. Дазволяць мне выезд як жонцы ці не, невядома.

— І як усё склалася?

Г. В.: Найлепшым чынам. Святлане не толькі дазволілі выезд, але з'явіўся кантракт і для яе, а пакуль дакументы праходзілі ўсе інстанцыі, яна тры тыдні папрацавала ў Маскве.

— Ваш сын нарадзіўся, калі вы былі ў камандзіроўцы. Не страшна было нараджаць у чужой краіне?

С. У.: Не страшна, таму што нам не дазвалялі там нараджаць. За чатыры месяцы да родаў паляцела дадому.

— Як уладкоўвалі жыццё ў Мінску пасля замежжа? Як вырашылі жыллёвае пытанне?

Г. В.: Чарга на дзяржаўную кватэру была доўгая, на кааператыў у нас яшчэ не хапала грошай. Жылі ў майго бацькі, мама, нажаль, памерла вельмі рана...

— Святлана Уладзіміраўна, ці лёгка было ўжыцца са свёкрам?

— Не магу сказаць, што ўзнікалі нейкія нагоды для канфліктаў, якія я проста ненавіджу. Заўсёды можна дамовіцца, тым больш свёкар па характары быў чалавек добры.

Г. В.: У бацькі было цяжкае жыццё, у 1942 годзе, у 14 гадоў трапіў у партызанскі атрад у Віцебскай вобласці. А сям'я мамы жыла недалёка ад Хатыні, дзядзька, брат мамы, таксама быў партызанам... З узростам усё больш дакараю сябе, што мала дапамагаў бацьку. Цяпер думаю, што можна было больш для яго зрабіць, неяк аблегчыць жыццё. А калі быў малады, здавалася, што тата моцны і сам з усім справіцца.

— Ваша наступная камандзіроўка была на Мадагаскар. Туды ўжо вы паехалі ўсёй сям'ёй, з маленькімі дзецьмі. Як уладкаваліся?

Г. В.: Я працаваў, а Святлана займалася домам.

С. У.: Па статусе нам выдзелілі хатнюю прыслужніцу, хоць я супраціўлялася. Маўляў, сама спраўлюся, не трэба. Прыйшлося пераступіць праз сябе, каб прымаць яе працу. Яна вельмі старалася, рукамі мыла бялізну лепш, чым машынка.

— У вашых дзяцей невялікая розніца ва ўзросце. Яны сябравалі?

С. У.: Дзеці ў нас добрыя, але розныя па характары, да таго ж хлопец і дзяўчынка, таму асаблівага сяброўства не было. У дзяцінстве яны маглі і пабіцца. Але адчуванне, што яны — адна сям'я, што адзін за ўсіх і ўсе за аднаго, ёсць.

— Якіх прынцыпаў выхавання вы прытрымліваліся?

С. У.: Цяпер разумею, што была занадта патрабавальная. Часам глядзела на іх вачыма настаўніка. Бацькам заўсёды хочацца, каб дзеці былі ідэальныя... Нядаўна яны расказалі мне, што крыўдзіліся, калі дома карміла іх перад тым, як адпусціць да сяброў на дзень нараджэння. Але тады мне падавалася, што так правільна. Цяпер, вядома, усё
па-іншаму. Рада, што ёсць унучкі і я магу выканаць «работу над памылкамі».

Г. В.: Прызнаюся шчыра, што ўдзяляў дзецям недастаткова ўвагі. Усе гэтыя мужчынскія адгаворкі аб рабоце, занятасці... Маё пакаленне, думаю, проста не ўмела сказаць дзецям, што мы іх любім, — адсюль і мала ўвагі, сумесна праведзенага часу. Можа, дзеці мудрэйшыя за нас? Прынамсі, цяпер у нас атрымліваецца сябраваць з дзецьмі.

— Яны пайшлі па вашым прафесійным шляху. Уплывалі на іх выбар ці далі свабоду?

Г. В.: Мы іх не прымушалі, але арыентавалі. Дзеці разумелі, якія перавагі дае веданне замежных моў. Мы з жонкай вучыліся ў той час, калі ўсім здавалася, што прафесія — гэта выбар на ўсё жыццё. Але нам ужо тады прыйшлося паралельна асвойваць новыя прафесіі. На Мадагаскары грунтоўна вывучаў сельскую гаспадарку, прычым даволі перадавую. У выніку працаваў перакладчыкам не толькі ў аўдыторыі, але і за штурвалам камбайна, іншай тэхнікі. Дзеці скончылі гімназіі ў той час, калі з'явілася дакладнае разуменне: каб быць паспяховым, трэба ўвесь час вучыцца, каб да асноўнай прафесіі дадаць яшчэ некалькі. А сваёй першай прафесіяй яны выбралі замежныя мовы.

С. У.: Вядома, мы іх арыентавалі, але пры гэтым прыглядаліся, што ім цікава. Пераканаліся, што дзеці па сваім складзе гуманітарыі. Калі Алесь даведаўся, што ў гімназіі з паглыбленым вывучэннем замежнай мовы адкрываецца беларускамоўны клас, захацеў вучыцца менавіта ў ім. Цяпер магу сказаць, што дзеці не расчараваліся ў выбары прафесіі, якая дазваляе развівацца ў шматлікіх кірунках.

— Як у вас у сям'і падзяляюцца хатнія абавязкі?

Г. В.: У нас класічны варыянт: я адказваю за прыбытак у сям'і, на Святлане — выхаванне дзяцей і побыт. Пры гэтым жонка заўсёды працавала, таму таксама ўнесла свой уклад у дабрабыт сям'і.

— Наколькі сур'ёзна на сямейны дастатак паўплывалі замежныя камандзіроўкі?

Г. В.: Гэта быў вельмі добры стартавы капітал. За яго мы ў канчатковым рахунку пабудавалі кааператыўную кватэру, набылі аўтамабіль, здаецца, яшчэ і на мэблю хапіла.

— Якія ў вас увогуле правілы абыходжання з грашыма?

Г. В.: Гэта, хутчэй, правіла жыцця, якое адбіваецца і на стаўленні да грошай: жыць сёння і па магчымасці добра. Думаю, што так на мяне паўплываў ранні сыход мамы: сёння ў нас ёсць, а заўтра можа і не быць.

Ніколі не шкадавалі грошай на развіццё дзяцей, камфортнае жыццё, адпачынак. Імкнуліся жыць так, каб ні ў чым сабе не адмаўляць. І таму, калі ў 1991 годзе здарылася «рэформа», у нас не было назапашванняў, мы нічога не страцілі. Наша нервовая сістэма не пацярпела, чаго не скажаш, напрыклад, пра нашых знаёмых, у якіх у той час было на кніжках сорак тысяч рублёў. Яны іх усё жыццё збіралі, ва ўсім сабе адмаўлялі. Вынік: і грошы страцілі, і жыцця нармальнага не бачылі. Але як жыць — гэта іх выбар, а вось такіх бязглуздых «рэформаў» ніхто не чакаў.

Мы і цяпер не адкладваем грошы, як гаворыцца, на чорны дзень. Атрымліваецца зарабіць — выдатна. Абмяркоўваю з жонкай, колькі і на што нам трэба. Калі нешта застаецца, дзялюся з дзецьмі, але... не на шкоду сабе.

— Мы зараз знаходзімся ў вашым загарадным доме. Некалькі гадоў таму тут была аграсядзіба, якой займаўся ваш сын Алесь. Цяпер яна не працуе?

Г. У.: Так, мы сур'ёзна абмяркоўвалі з сынам гэтае пытанне і прышлі да высновы, што рацыянальна пакуль закрыць. Усё было добра да каранавіруса, да нас прыязджалі госці з замежжа, ім падабалася, што мы добра гаворым на іх мове. У нас у сям'і тры сертыфікаваныя гіды-перакладчыкі. Іншаземцы ж не ездзяць аўтобусамі па 40 чалавек, у іх невялікая кампанія або сям'я наймае гіда. Але потым турыстаў не стала. А беларусы, на жаль, яшчэ не навучыліся адпачываць дома. Для мяне дзіўна, калі чалавек ведае ўсе турэцкія курорты, а на радзіме Янкі Купалы не быў ні разу. Ну, і так склалася, што Алесю з жонкай цяпер зручна з-за працы быць у Мінску, а нам тут. Зрэшты, адсюль да гарадской кватэры 40 хвілін на аўтамабілі.

— Як жывецца на пенсіі?

С. У.: Гэта цудоўны перыяд жыцця, калі нікуды не трэба спяшацца, можна займацца тым, на што раней бракавала часу. Па-ранейшаму шмат чытаю, люблю добрае кіно, балазе цяпер тэхналогіі дазваляюць глядзець, што падабаецца і калі зручна. Можна і працаваць па меры сіл.

Г. В.: Нечакана ў сувязі з існуючымі абставінамі стала запатрабаванай адна з маіх спецыяльнасцяў, звязаная з паліграфіяй. Супрацоўнічаю з рознымі прадпрыемствамі, рэгулярна выязджаю ў камандзіроўкі. Нешта зарабляю, так што пра пенсію пакуль забыўся. Хацелася б, карыстаючыся выпадкам, сказаць вялікі дзякуй усім выкладчыкам Мінскага інстытута замежных моў (цяпер — МДЛУ), якія далі мне тры спецыяльнасці: перакладчыка, выкладчыка і ваеннага паліграфіста.

— У вашай сям'і кожны валодае некалькімі замежнымі мовамі. А на якой любіце размаўляць паміж сабой?

С. У.: — Думаю, што ў сям'і мы гаворым на мове любові і ўзаемапавагі.

Маргарыта ДРАЗДОВА