Вы тут

Каму трэба падаць падатковую дэкларацыю і плаціць падатак


Дакументы аб сваіх гадавых даходах асобныя падаткаплацельшчыкі павінны накіраваць у інспекцыю не пазней за 31 сакавіка. Хто павінен прадставіць падатковую дэкларацыю за мінулы год і заплаціць падаходны падатак? Якія даходы неабходна дэклараваць? Якія льготы прадугледжаны для розных катэгорый грамадзян? І якімі спосабамі прадстаўлення дэкларацыі і выплаты падаходнага падатку можна цяпер скарыстацца? На гэтыя актуальныя пытанні мы паспрабавалі адказаць сумесна з прадстаўнікамі прэс-службы Міністэрства па падатках і зборах.


Падатковую дэкларацыю абавязаны прадставіць тыя асобы, якія атрымалі ў 2022 годзе даходы: ад продажу маёмасці, у выніку дарэння, атрыманыя з-за мяжы або за мяжой, асобныя даходы, на якія чалавеку быў вызначаны сацыяльны падатковы вылік.

Не забываем прададзеныя машыны, кватэры, дамы і іншую нерухомасць

Самая вялікая катэгорыя плацельшчыкаў — асобы, якія атрымліваюць даходы ад продажу нерухомай маёмасці і транспартных сродкаў. Але тут ёсць асаблівасці. Калі на працягу года прададзены два і больш легкавыя аўтамабілі, то з другой і наступных аўтамашын трэба аплачваць падаходны падатак. Калі прададзены грузавы аўтамабіль масай звыш 3,5 тоны або аўтобус з больш чым 8 пасадачнымі месцамі, то нават адна адзінка гэтай маёмасці абкладаецца падаткам.

Што тычыцца нерухомасці, тут гаворка ўжо ідзе не аб адным, а аб пяці гадах. Калі на працягу пяці апошніх гадоў прададзены дзве кватэры, два жылыя дамы, два зямельныя ўчасткі, даходы ад другога аб'екта продажу ўжо абкладаюцца падаткам. Але гэта датычыцца дзвюх аднатыпных адзінак маёмасці, напрыклад, дзвюх кватэр. А калі прададзеныя, напрыклад, кватэра і жылы дом, то ні тое, ні другое не абкладаецца падаткам.

Але тут варта адзначыць адзін важны момант пры продажы нерухомасці. Ільгота па адным адчужэнні даецца толькі ў дачыненні да кватэр, жылых дамоў, садовых домікаў (дач), зямельных участкаў, гаражоў і машынамесцаў. Калі прадаецца любая іншая нерухомасць, напрыклад, камерцыйная (офісы, гандлёвыя будынкі), то нават аднаразовы продаж абкладаецца падаткам.

Ёсць, зноў жа, выключэнне з правілаў. Прадаваць у кароткі тэрмін можна любую колькасць дамоў, дач або зямельных участкаў і іншую нерухомасць, калі ўсё гэта было атрымана ў спадчыну. Плаціць падаткі ў гэтым выпадку не трэба, незалежна ад перыядычнасці адчужэння нерухомасці на працягу пяцігадовага перыяду.

Падарункі лепш падлічыць

Што рабіць з тымі даходамі, якія ў мінулым годзе вы атрымлівалі ў выніку дарэння ў выглядзе нерухомай маёмасці па дагаворы рэнты бясплатна ад фізічных асоб? Правільна, іх трэба ўлічваць.

Падарункі ад асоб, якія не адносяцца да блізкіх сваякоў, ад сяброў, напрыклад, абкладаюцца падаходным падаткам. Але ёсць падатковая льгота: сума да 8078 рубля, атрыманая летась, падаткам не абкладаецца.

Выключэнне складаюць даходы, атрыманыя ад блізкіх сваякоў і асоб, якія знаходзяцца з ім у адносінах сваяцтва, апекуна, папячыцеля і падапечнага. Такія даходы не прызнаюцца аб'ектам падаткаабкладання падаходным падаткам незалежна ад атрыманага памеру.

Да асоб, якія знаходзяцца ў адносінах блізкага сваяцтва, адносяцца бацькі (усынавіцелі, удачарыцелі), дзеці (у тым ліку ўсыноўленыя), родныя браты і сёстры, дзед, бабка, унукі, прадзед, прабабка, праўнукі, муж і жонка. Да асоб, якія знаходзяцца ў адносінах сваяцтва, належаць блізкія сваякі іншага сужэнца, у тым ліку памерлага, абвешчанага памерлым.

Даходы, атрыманыя з-за мяжы або за мяжой

Спачатку трэба вырашыць пытанне рэзідэнцтва. Дэкларацыю падаюць работнікі, якія прызнаны ў 2022 годзе падатковымі рэзідэнтамі нашай краіны і якія атрымалі даходы з-за мяжы або за мяжой.

Рэзідэнты — гэта тыя асобы, якія фактычна знаходзіліся на тэрыторыі Беларусі ў каляндарным годзе больш за 183 дні. Да часу фактычнага знаходжання на тэрыторыі краіны адносіцца час непасрэднага знаходжання асобы ў рэспубліцы, а таксама час, на які гэта асоба выязджала за межы краіны: на лячэнне, у камандзіроўку ў адпаведнасці з заканадаўствам, на адпачынак, пры ўмове, што час знаходжання на такім адпачынку ў сукупнасці па ўсіх выездах за межы краіны на працягу каляндарнага года склаў не больш за 60 каляндарных дзён.

Калі фізічная асоба адначасова з'яўляецца падатковым рэзідэнтам Беларусі і замежнай дзяржавы, але міжнародны дагавор нашай краіны па пытаннях падаткаабкладання з такой дзяржавай не падпісаны і (або) не ўжываецца, альбо калі такая асоба не з'яўляецца падатковым рэзідэнтам ніводнай дзяржавы, то яна прызнаецца падатковым рэзідэнтам Беларусі, калі ў каляндарным годзе, за які вызначаецца падатковае рэзідэнцтва, мае грамадзянства Рэспублікі Беларусь або дазвол на пастаяннае пражыванне ў краіне (від на жыхарства).

Прыкладам даходаў, атрыманых з-за мяжы або за мяжой, могуць быць наступныя даходы: ад работы па найме (кантракта); ад продажу акцый або іншых каштоўных папер; ад продажу доляў у статутных фондах замежных арганізацый; у выглядзе працэнтаў па рахунках (укладах) у замежных банках; атрыманыя ў дар ад замежных грамадзян і іншыя.

Асноўная маса даходаў з-за мяжы — гэта заработная плата, дывідэнды, працэнты па рахунках і ўкладах у замежных банках, выйгрышы ў замежных анлайн-казіно і на рынку «Форэкс». Дык вось, фактычна выплачаныя сумы падатку ў замежнай дзяржаве падлягаюць заліку пры вызначэнні сумы падаходнага падатку. Тут галоўнае — даць неабходныя дакументы. Гэты дакумент на сёння павінен быць завераны падатковай службай замежнай дзяржавы.

Вялікі пласт займаюць і грашовыя пераводы ад іншых грамадзян. Калі гэта блізкія сваякі (бацькі, дзеці, родныя браты і сёстры, дзядулі і бабулі, унукі), то падаходным падаткам гэтыя даходы не абкладаюцца незалежна ад іх памеру і падаваць падатковую дэкларацыю не патрабуецца. Тое ж адносіцца і да блізкіх сваякоў мужа. Калі мама вашай жонкі вам нешта падорыць з-за мяжы, вы падатак з гэтай сумы плаціць не будзеце.

Будаўніцтва спынена, а вам давалі сацыяльны падатковы вылік

Па выніках года дэкларуецца і даход, атрыманы грамадзянінам праз механізм вяртання раней унесеных сродкаў пры спыненні будаўніцтва жылля, а таксама ў выпадку патаннення такога будаўніцтва альбо выбыцця фізічнай асобы з членаў арганізацыі забудоўшчыкаў.

Эксперты міністэрства адзначаюць, што вернутыя пры гэтым грашовыя сродкі, у тым ліку паявыя ўзносы, абкладаюцца падаходным падаткам у выпадку, калі на такія ўзносы раней была дадзена льгота ў выглядзе маёмаснага падатковага выліку.

Трэба дэклараваць таксама і даходы, якія былі атрыманы ў выглядзе грашовых сродкаў пры датэрміновым пагашэнні жыллёвых аблігацый, а таксама ў выглядзе вяртання грашовых сродкаў, унесеных у аплату кошту жылога памяшкання шляхам набыцця жыллёвых аблігацый, у выпадку невыканання забудоўшчыкам абавязацельстваў па дамове. Дэкларацыя падаецца ў тым выпадку, калі па ўнесеных сумах для набыцця жыллёвых аблігацый раней быў праведзены маёмасны падатковы вылік.

Такі ж механізм прадугледжаны, калі адмяняецца вылік на даходы ў выглядзе лізінгавых плацяжоў, якія выплачаны па дагаворы фінансавай арэнды, што прадугледжвае выкуп прадмета лізінгу — аднакватэрнага жылога дома або кватэры ў выпадках, калі такі дагавор не завяршыўся выкупам маёмасці або ў дагавор былі ўнесены змены, якія выключаюць умовы выкупу прадмета лізінгу.

Такім чынам, былы забудоўшчык, які атрымаў у мінулым годзе такія грашовыя сродкі, абавязаны заплаціць падаходны падатак у дачыненні да сум, на якія яму раней была выдзелена льгота ў выглядзе маёмаснага падатковага выліку.

Калі тэрмін падачы дэкларацыі не абмежаваны па часе

Сярод нас ёсць і тыя, хто можа падаць у інспекцыю дэкларацыю з мэтай атрымання падатковых вылікаў. У прыватнасці, гэта тычыцца людзей, якія атрымлівалі ў мінулым годзе аўтарскія ўзнагароджанні або ўзнагароджанні за стварэнне, выкананне або іншае выкарыстанне твораў навукі, літаратуры і мастацтва, выплаты аўтарам вынаходак, карысных мадэляў, прамысловых узораў і іншых вынікаў інтэлектуальнай дзейнасці.

Дэкларацыю варта запоўніць таксама спартсменам і іх трэнерам, якія атрымлівалі даходы ад асабістай дзейнасці за ўдзел у спартыўных спаборніцтвах пры ўмове, што такая дзейнасць ажыццяўлялася імі не ў рамках каманднага ўдзелу. Якімі падатковымі льготамі (вылікамі) можа скарыстацца фізічная асоба?

Стандартныя падатковыя вылікі:

  • у памеры 135 рублёў у месяц пры атрыманні даходу, які падлягае падаткаабкладанню, у суме, якая не перавышае 817 рублёў у месяц;
  • у памеры 40 рублёў (75 рублёў) у месяц на дзяцей ва ўзросце да 18 гадоў, навучэнцаў і студэнтаў дзённага аддзялення ці іншых утрыманцаў;
  • у памеры 190 рублёў у месяц для асобных катэгорый фізічных асоб.

Сацыяльныя падатковыя вылікі:

  • у суме выдаткаў на навучанне (сваё, дзяцей, іншых блізкіх сваякоў);
  • на выплату страхавых узносаў па дагаворах добраахвотнага страхавання.

Маёмасныя падатковыя вылікі:

  • у суме выдаткаў на будаўніцтва або набыццё аднакватэрнага жылога дома або кватэры;
  • у суме выдаткаў, панесеных на набыццё маёмасці, даходы ад продажу якога падлягаюць падаткаабкладанню;
  • у памеры 20 % сумы даходаў, якія падлягаюць падаткаабкладанню, атрыманых ад адчужэння маёмасці.

Прафесійныя падатковыя вылікі:

  • у суме выдаткаў на стварэнне аб'екта аўтарскага права;
  • у памеры 20 %, 30 %, 40 % сумы аўтарскага ўзнагароджання;
  • у суме выдаткаў, звязаных з удзелам спартсменаў і іх трэнераў у спартыўных спаборніцтвах, пры ўмове, што такая дзейнасць ажыццяўляецца не ў рамках каманднага ўдзелу;
  • у памеры 20 % сумы даходаў, якія падлягаюць падаткаабкладанню, атрыманых спартсменамі і іх трэнерамі ад ажыццяўлення асабістай дзейнасці за ўдзел у спартыўных спаборніцтвах.

Што трэба зрабіць, каб вярнуць падатак?

Спачатку трэба падаць у інспекцыю падатковую дэкларацыю за мінулы год і адлюстраваць у ёй звесткі аб атрыманых даходах. Да дэкларацыі абавязкова павінна быць прыкладзена даведка ад падатковага агента аб налічаным даходзе і ўтрыманым падатку па ўсталяванай форме. Далей трэба адлюстраваць у падатковай дэкларацыі звесткі аб праве фізічнай асобы на атрыманне пэўных падатковых ільгот.

Да дэкларацыі абавязкова павінны быць прыкладзены дакументы, якія пацвярджаюць права фізічнай асобы на атрыманне падатковых ільгот. Пасля таго, як падатковы орган зробіць пераразлік падаходнага падатку і разлічыць суму падатку да вяртання, напісаць заяву на вяртанне падатку па пэўнай форме.

Вяртанне падатку ажыццяўляецца двума спосабамі: на рахунак, адкрыты ў банку, уключаючы карт-рахунак; наяўнымі грашовымі сродкамі з касы банка, у якім абслугоўваецца падатковы орган.

Калі фізічная асоба жадае вярнуць падатак на свой банкаўскі рахунак, то ў заяве на вяртанне падатку неабходна ўказаць рэквізіты банкаўскага рахунку: нумар і тып рахунку, найменне банка, код банка, код валюты. На працягу 15 рабочых дзён з моманту падачы заявы на вяртанне падатку атрымаць грошы.

І яшчэ. Для плацельшчыкаў, якія падаюць падатковую дэкларацыю выключна з мэтай атрымання падатковых вылікаў па падаходным падатку, тэрмін яе прадстаўлення не абмежаваны 31 сакавіка.

Лепш не хадзіць, а падаць дыстанцыйна

Фактычна ёсць тры асноўныя спосабы падачы падатковай дэкларацыі: асабіста шляхам наведвання падатковага органа, па пошце і ў электронным выглядзе. У першым выпадку фізічная асоба запаўняе дэкларацыю і з пашпартам звяртаецца ў падатковы орган. У нас дзейнічае прынцып экстэрытарыяльнасці абслугоўвання. Гэта значыць, чалавек звяртаецца ў любую інспекцыю, незалежна ад таго, дзе ён пражывае, дзе зарэгістраваны, дзе знаходзіцца на падатковым уліку. Напрыклад, калі вы прапісаныя ў Віцебску, але жывяце і працуеце ў Мінску, можаце спакойна звярнуцца ў любую падатковую, як вам будзе зручна. Там усё зробяць, паведамленне на выплату вы атрымаеце.

Другі спосаб — падача дэкларацыі праз паштовую сувязь. З любой даведачнай сістэмы альбо з афіцыйнага сайта падатковых органаў можна спампаваць бланк дэкларацыі, запоўніць яго ўручную або на камп'ютары, раздрукаваць, падпісацца і накіраваць па пошце. У гэтым выпадку дата падачы дэкларацыі — дзень паштовага адпраўлення. Калі хтосьці не паспявае звярнуцца ў падатковы орган, ён можа 31 сакавіка адправіць дэкларацыю. Хоць яна прыйдзе ўжо ў красавіку, чалавек тэрмін не парушыць.

Самы перспектыўны на сёння спосаб — падача ў электронным выглядзе. Тут ёсць важная асаблівасць. Чалавеку неабходна аднаразова звярнуцца ў любы падатковы орган з пашпартам, каб зарэгістравацца ў асабістым кабінеце плацельшчыка, атрымаць уліковы запіс і пароль. Вялікая перавага ў тым, што дэкларацыю ў электронным выглядзе можна падаць з любой кропкі свету, не трэба нікуды ездзіць. Другі вельмі важны плюс у тым, што такім плацельшчыкам бліжэй да канца студзеня ўжо ўяўляецца папярэдне запоўненая форма дэкларацыі.

Парушэнні і пакаранні

Калі кліент падатковай «забыўся» падаць дэкларацыю, па якой ён павінен выплаціць падаткі і пратэрміноўка склала больш за 30 рабочых дзён, яму выставяць штраф у памеры 0,5 базавай велічыні з павелічэннем яго на 0,5 БВ за кожны поўны месяц пратэрміноўкі, але не больш за 10 базавых велічынь.

Парушэнне фізічнай асобай тэрміну аплаты падаходнага падатку (1 чэрвеня 2023 года), які робіцца на падставе прадстаўленай падатковай дэкларацыі за 2022 год, калі нявыплачаная або не цалкам выплачаная сума падатку перавышае адну базавую велічыню, цягне накладанне штрафу ў памеры 15 % ад нявыплачанай сумы падатку, але не менш за 0,5 базавай велічыні.

Сяргей КУРКАЧ

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».