Вы тут

У памяць пра трагедыю вёскі Лескі Камянецкага раёна прайшоў мітынг-рэквіем


Лескі знішчылі прыгожым майскім днём 80 гадоў таму. Да гэтай жалобнай даты школьнікі ўсяго раёна падрыхтавалі наглядныя матэрыялы, вырабы, інсталяцыі пад назвай «Лескі вачыма дзяцей». На адной з іх — акно вясковай хаты, завешанае святочным ручніком, полымя, клубы чорнага дыму. Зверху на плакаце шчымлівыя радкі:

«Абгарэлі ў бусла крылы,

Пачарнелі ўсе пралескі.

Дзе вы, Лескі? Зніклі Лескі»


Вёска з прыгожай назвай, размешчаная ў глыбіні Белавежскай пушчы, не проста знікла, яна была спаленая чужынцамі-злыднямі. Яе лёс у многім вызначыла яе месцазнаходжанне. Карнікі лічылі такія паселішчы патэнцыяльна небяспечнымі. Тым больш што побач базіраваўся партызанскі атрад імя Чкалава. Жыхары дапамагалі партызанам прадуктамі, медыкаментамі, прытулкам. І акупанты расправіліся з Лескамі.

Напярэдадні карнай аперацыі старастам навакольных вёсак загадалі падрыхтаваць павозкі, арганізаваць мужчын з рыдлёўкамі. А жыхарам Лесак было загадана не выпускаць жывёлу на пашу, сядзець па хатах. Пакуль немцы вывозілі нарабаванае дабро, пад’ехаў карны батальён. Усім загадалі выйсці з хат. Потым жанчын з дзецьмі пагналі ў адзін з хлявоў, а мужчын — у будынак пачатковай школы. На другім канцы вёскі ўжо была выкапаная вялізная яма. Выводзілі па 8-10 чалавек і расстрэльвалі. Затым немцы падпалілі хаты. У той чорны для Лесак дзень загінула 216 жыхароў, з іх — 89 дзяцей, згарэла 54 сядзібы.

Першы сціплы помнік трагічнай падзеі з’явіўся ў 1960-я. Праз дваццаць гадоў яго замянілі на новы. На гэтым абеліску ў выглядзе раскрытай кнігі высечаны прозвішчы бязвінных ахвяр: сем’і па пяць, восем, дванаццаць чалавек, усе пакаленні: прабабулі, бабулі, маці, дзеці-немаўляты... У 2013-14 гадах помнік адрамантавалі за кошт раённага бюджэту. Правялі добраўпарадкаванне, спілавалі старыя дрэвы. Сам помнік атынкавалі і пафарбавалі. Вакол паклалі новую плітку, зрабілі дарожкі, паставілі лаўкі. Два гады таму зноў правялі рамонт і абнаўленне.

Лескі пасля вайны адрадзіліся. Праўда, цяпер засталася жменька жыхароў. Штогод у маі тут збіраюцца вяскоўцы, прыязджаюць нават далёкія сваякі загінулых. На гэты раз сюды прыехала шмат людзей з усяго раёна. Ніна Новік з Камянца з цяжкасцю стрымлівала слёзы. Сярод загінулых была яе родная цётка з двума малымі. Жанчына расказвала, што да гэтага цётка гасцявала ў яе маці ў суседніх Чамярах, а за дзень да бяды раптам зазбіралася дадому. Такі вось лёс... У Ніны Паўлаўны застаўся толькі здымак цёткі, з якога глядзіць зусім маладая Ефрасіння. З гэтым здымкам і прыйшла сталая жанчына на мітынг.

Напярэдадні 80-й гадавіны трагедыі ў ААТ «Відамлянскае» зрабілі вялікі металічны крыж, якім і дапоўнілі мемарыял спаленай вёсцы. Пасля асвячэння крыжа і літургіі настаяцель храма Сімяона Столпніка і благачынны цэркваў Камянецкай акругі Сергій Буркоўскі сказаў, што месцы, дзе людзі прымалі пакутніцкую смерць, здаўна лічацца святымі: «Сюды трэба прыходзіць, каб памятаць пра людзей, што ляжаць пад крыжам, памятаць пра трагедыю і малітоўна прасіць Бога, каб бярог нашу краіну, наш народ, нашых дзяцей».

Старшыня Камянецкага райвыканкама Віталь Кулак у сваёй кароткай прамове нагадаў пра важнасць захавання гістарычнай памяці:

— Наш агульны абавязак перад усімі, хто жыў да нас, перадаць у спадчыну дзецям і ўнукам самую каштоўную заваёву дзядоў і прадзедаў — мір, згоду, дабрабыт нашай Радзімы.

Кіраўнік раёна падзякаваў школьнікам за тое, што так пранікнёна адлюстравалі тэму, зрабілі такія красамоўныя творчыя работы, ад якіх мароз прабягае па скуры: "Значыць, нашы дзеці ўважліва вывучаюць гісторыю сваёй краіны, робяць правільныя высновы".

Прысутныя ўшанавалі памяць ахвяр вайны хвілінай маўчання. На брацкай магіле адкрылі памятную таблічку з QR-кодам. Аналагічныя таблічкі, згодна з рашэннем райвыканкама, будуць пастаўленыя на ўсіх вайсковых пахаваннях. Пасля жалобных мерапрыемстваў адбылася гістарычная рэканструкцыя падзей 80-гадовай даўніны.

Святлана ЯСКЕВІЧ

Фота Валерыя КАЛАЛЯ

Выбар рэдакцыі

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Актрыса НАДТ імя М. Горкага — пра шлях да сцэны і натхненне.

Грамадства

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

Тата і мама — два самыя важныя чалавекі ў жыцці кожнага дзіцяці.