З-за адмовы дэмакратаў вылучыць 5,7 мільярда долараў на будаўніцтва пагранічных збудаванняў з Мексікай у ЗША з 22 снежня працягваецца так званы шатдаўн (у даслоўным перакладзе з англійскай азначае «закрыццё» або «адключэнне») — частковае спыненне работы ўрадавых структур. Цяперашні крызіс можа стаць самым доўгім у гісторыі ЗША. Урад пазбавіўся фінансавання з-за таго, што сенат не пагаджаецца ўхваліць новы бюджэт, які прадугледжвае ў тым ліку выдзяленне сродкаў на загараджальны бар'ер уздоўж граніцы. Прэзідэнт ЗША Дональд Трамп адмаўляецца падпісваць фінансавы дакумент без гэтага артыкула выдаткаў. У сваім тэлезвароце да нацыі ён заклікаў падтрымаць будаўніцтва металічнага бар'ера на граніцы, каб спыніць нелегальную міграцыю, паток наркотыкаў і гуманітарны крызіс.Чым для ЗША небяспечны шатдаўн?
Трэці шатдаўн
Паводле нядаўняга апытання грамадскай думкі, крыху больш за палову (51 працэнт) амерыканцаў ускладаюць адказнасць за шатдаўн на Трампа. Пры гэтым сярод прыхільнікаў рэспубліканцаў 77 працэнтаў падтрымліваюць патрабаванне прэзідэнта вылучыць фінансаванне на будаўніцтва сцяны. З-за шатдаўну фінансавання пазбавілася чвэрць дзяржорганаў, у прыватнасці міністэрствы ўнутранай бяспекі, гандлю, МУС і мінфін. Закрыліся нацыянальныя паркі і музеі Смітсанаўскага інстытута, а ў неаплатны адпачынак сышлі 800 тысяч дзяржслужачых.
Гэты шатдаўн — трэці за час прэзідэнцтва Трампа. Ён працягваецца ўжо 19 дзён і можа стаць самым доўгім у гісторыі краіны. Напрыканцы мінулага тыдня пасля безвыніковых перагавораў з высокапастаўленымі прадстаўнікамі Дэмакратычнай партыі Трамп заявіў, што гатовы да шатдаўну на месяцы і гады, пакуль кангрэс не ўхваліць фінансаванне сцяны. Дэмакраты ж адказалі, што на сцяну не вылучаць ні цэнта. Па выніках выбараў, якія прайшлі ў лістападзе, цяпер у Палаце прадстаўнікоў года большасць у дэмпартый. Сенат кантралююць рэспубліканцы, але без дэмакратаў Трамп не зможа набраць 60 галасоў са 100, неабходных для прыняцця бюджэту.
Раней прэзідэнт ЗША не выключаў увядзення ў краіне надзвычайнага становішча з мэтай фінансавання сцяны. Гэта дазволіла б яму пабудаваць загароду сіламі вайскоўцаў, не атрымліваючы адабрэння кангрэса. Між тым днямі перагаворы кіраўніка дзяржавы з дэмакратамі завяршыліся безвынікова. Спікер Палаты прадстаўнікоў Нэнсі Пэласі і лідар дэмакратаў у сенаце Чак Шумер у адказ заклікалі Трампа спачатку спыніць шатдаўн, а потым пачынаць дэбаты па будаўніцтве сцены. Трамп паведаміў у «Твітэры», што сышоў з сустрэчы, паколькі гэта, на яго думку, пустая трата часу. «Я спытаў, што будзе праз 30 дзён, калі я хутка адкрыю ўсё [урад], ці падтрымаюць яны бяспеку на граніцы, якая ўключае сцяну або металічную загароду? Нэнсі сказала «не», я адказаў «пакуль-пакуль», нічога другое не спрацуе», — напісаў прэзідэнт ЗША.
Што рабіць з Ватыканам?
На многіх участках граніцы сцяна ў тым ці іншым выглядзе ўжо існуе, адзначае Бі-бі-сі. Але сам Трамп сцвярджае, што ў рэалізацыі гэтага праекта ўжо дасягнуты значны прагрэс. Ён напісаў у «Твітэры», што большая частка сцяны ўжо мадэрнізавана або пабудавана.
Узвядзенне гэтага аб'екта было адным з ключавых абяцанняў кандыдата Дональда Трампа. «Я пабудую выдатную сцяну, ніхто не будуе сцен лепш, чым я», — заявіў ён падчас перадвыбарнай кампаніі. Белы дом сцвярджае, што загарода неабходная для таго, каб прадухіліць пранікненне ў краіну нелегальных мігрантаў і наркотыкаў. «Кошт нелегальных наркотыкаў (якія трапляюць у ЗША. — Аўт.) перавышае 500 мільярдаў долараў. Сцяна таксама будзе аплачана апасродкавана за кошт новага гандлёвага пагаднення, якое мы падпісалі з Мексікай», — заявіў Трамп.
Граніца паміж ЗША і Мексікай працягнулася на 3145 кіламетраў. Больш за тысячу кіламетраў ужо агароджана плотам — на ўчастках, якія мяжуюць са штатамі Каліфорнія, Арызона, Нью-Мексіка і часткова на мяжы з Тэхасам. Паводле дакументаў, атрыманых тэлеканалам CNN у пачатку 2018 года, прадстаўнікі адміністрацыі заявілі кангрэсу, што будаўніцтва «сцяны Трампа» азначае ўзвядзенне бар'ера прыкладна на ўчастку ў 1400 кіламетраў, а таксама перабудову загароды агульнай працягласцю каля 1900 кіламетраў. Паводле самых прыблізных падлікаў, на гэта спатрэбіцца каля 33 мільярдаў долараў.
Памежныя ўлады заяўляюць, што пачалася работа па ўдасканаленні інфраструктуры пагранічнай бяспекі. Атрыманыя да гэтага часу грошы ў значнай ступені звязаны з ужо існуючымі канструкцыямі бар'ераў. Гандлёвае пагадненне ЗША з Мексікай і Канадай (USMCA) падпісана прэзідэнтамі трох краін, але яшчэ не ратыфікавана, у тым ліку і амерыканскім кангрэсам (да ратыфікацыі дзейнічае старое пагадненне NAFTA), і незразумела, што гэта непасрэдна прывядзе да атрымання даходаў ад Мексікі за сцяну, сцвярджае ВВС.
Трамп таксама сцвярджаў, што можа звярнуцца да «патрыятычнага закона» (Patrіot Act) і спыніць перавод грошай мігрантамі з ЗША ў Мексіку. Паводле звестак Banco de Mexіco, гэтыя пераводы дасягаюць 25 мільярдаў долараў у год. Але, як сцвярджаюць аналітыкі, падобную забарону будзе надзвычай складана арганізаваць на практыцы, акрамя таго, яна можа абярнуцца судовымі працэсамі.
«Паслухайце, калі яны кажуць, што сцяна — гэта амаральна, то тады ім трэба нешта зрабіць з Ватыканам: у яго самая вялікая сцяна. Зірніце на ўсе краіны, у якіх ёсць сцены, яны на 100 працэнтаў выконваюць свае функцыі. Беспілотнікі — гэта выдатна, мы атрымліваем добрую карцінку, але сцяна ёсць сцяна. Толькі яна спыняе», — сказаў Трамп.
Сталь замест бетону
Прэзідэнт ЗША заявіў, што гатовы пагадзіцца са стальным бар'ерам замест бетоннай сцяны. Выконваючы абавязкі кіраўніка апарата Белага дома Мік Малвэні ў інтэрв'ю праграме «Сустрэча з прэсай» на канале NBC сказаў, што такая саступка канструктыўная. «Гэта павінна дапамагчы нам рухацца ў правільным кірунку», — сказаў Малвэні, які таксама з'яўляецца кіраўніком адміністрацыйна-бюджэтнага ўпраўлення Белага дома.
Дэмакраты давалі зразумець, што яны гатовыя прыняць пагадненне, якое выключае ўзвядзенне бетоннай сцяны, і вылучыць грошы на будаўніцтва стальнога бар'ера. Але хутчэй за ўсё яны запатрабуюць і іншых саступак, напрыклад, абароны імігрантаў, прывезеных у ЗША ў дзіцячым узросце, так званых летуценнікаў, або змяненняў іншых артыкулаў выдаткаў.
Тое, што адбываецца цяпер у палітыцы краіны, — гэта пачатак сур'ёзнага супрацьстаяння дэмакратаў і рэспубліканцаў, перакананы эксперты. Сам па сабе шатдаўн, звязаны з бюджэтам, не такі значны, як спрэчка двух бакоў па дробязнай, здавалася б, нагодзе. Як адзначае Polіtіco, штогод на дзейнасць урада ЗША сыходзіць $3,8 трлн. Такім чынам, у цэнтры сёлетняга «шатдаўну» — спрэчка аб 0,005 % агульнага бюджэту.
«Гэта спроба дэмакратаў пачаць больш сур'ёзны ціск на Трампа і яго кабінет», — заўважыў у гутарцы з news.ru дырэктар расійскага Інстытута сучаснага дзяржаўнага развіцця Дзмітрый Салонікаў. Паводле яго слоў, гэта не першы выпадак, калі Кангрэс ЗША не можа зацвердзіць бюджэт. І галоўнае ў сітуацыі не сама нагода для спрэчкі, а той факт, што спрачальнікі цяпер «спрабуюць сілы» напярэдадні будучых канфліктаў. І зараз незразумела, ці застанецца Трамп на пасадзе прэзідэнта да афіцыйнага заканчэння тэрміну.
«У ЗША ствараецца сітуацыя нестабільнасці, сітуацыя чакання глабальных змен. Вось гэта можа адбіцца на сусветнай палітыцы і сусветнай эканоміцы. Эканоміка любіць прадказальнасць, пэўнасць. І тое, што ЗША будуць знаходзіцца некаторы час у нераўнаважным стане, будзе ўплываць на сусветныя эканамічныя рынкі, якія будуць паказваць рэзкія скокі ўверх і ўніз», — падкрэсліў суразмоўца news.ru. Як вядома, улетку 2017 года ў ЗША ўжо ўздымалася пытанне аб імпічменце ў дачыненні да Трампа. Яго ўнеслі на разгляд Палаты прадстаўнікоў кангрэса дэмакраты Брэд Шэрман і Эл Грыг. Аднак тады іх ініцыятыва не атрымала падтрымкі.
Новая эпоха
Дзяржаўны доўг ЗША падчас прэзідэнцтва Дональда Трампа павялічыўся больш чым на два трыльёна долараў. Да канца мінулага года ён склаў амаль 22 трыльёна. Пра гэта паведаміла тэлекампанія CNN са спасылкай на звесткі Міністэрства фінансаў ЗША. Тэлеканал нагадаў, што падчас перадвыбарнай кампаніі Трамп абяцаў скараціць дзярждоўг на працягу васьмі гадоў — за два прэзідэнцкія тэрміны. Прэзідэнт сцвярджаў, што рэформы, якія ён правядзе, і перагляд гандлёвых дамоў прывядуць да росту эканомікі. Гэта павінна было дазволіць аплаціць доўг наяўнымі сродкамі.
Тым часам Белы дом ацаніў страты эканомікі ЗША з-за часовага прыпынення работы федэральнага ўрада. Як паведамляе Bloomberg, аб'ём вытворчасці ў краіне будзе скарачацца на 0,1 працэнта кожныя два тыдні. Французскі эканаміст Давід Кайла лічыць, што прэзідэнт ЗША вядзе свет да глабальнага крызісу, на блізкасць якога паказвае ўсё больш прыкмет. Дзеянні Трампа ўжо пачалі парушаць сістэму кіравання сусветнай эканомікай, заўважыў эксперт газеце Le Fіgaro. Кайла адзначае, што сучасныя тэндэнцыі з вялікай доляй верагоднасці прывядуць да эканамічнага крызісу, аднак новы крызіс не будзе падобны ні на адзін з папярэдніх, дадаючы, што палітыка закранула большасць сусветных прававых інстытутаў, у прыватнасці СГА, якая ўжо не ў стане справіцца з усімі спрэчкамі і праблемамі.
Кайла заявіў, што новы эканамічны крызіс стане пачаткам новай эпохі, у якой на змену міжнароднаму рэгуляванню прыйдзе мноства суверэнных эканамічных палітык. «Светапарадак, які нараджаецца сёння, грунтуецца ўжо на «праве моцнага», ён падштурхоўвае кожную краіну да выкарыстання эканамічных інструментаў ва ўласных інтарэсах», — падкрэсліў эксперт. І амерыканскі шатдаўн — яскравая праява глабальнай тэндэнцыі.
Захар БУРАК
Фота з адкрытых крыніц
Спасылкі
[1] https://zviazda.by/be/author/zahar-burak
[2] https://zviazda.by/be/u-svece
[3] https://zviazda.by/be/kantynenty
[4] https://zviazda.by/be/tags/kantynenty