Шлях у мастацтве народнага мастака Беларусі Леаніда Шчамялёва, яго жыццё і лёс — як прыклад чалавечага і творчага даўгалецця
Шчырасць майстра
Мы з ім былі знаёмыя. Нярэдка напрошваўся на сустрэчу да мэтра ў майстэрню — хацелася ўбачыць нешта новае з работ. Як, зрэшты, яшчэ раз палюбавацца ўжо бачаным раней, але тым, што ніколі не надакучала. А глядзець было што: усе сцены ў прасторнай майстэрні займалі яго карціны — розныя па сюжэтах, па каларыстыцы, нярэдка, па манеры напісання, але ўсе такія прыцягальныя… Шмат гутарылі — і не толькі пра мастацтва. Аб жыцці. І, вядома ж, аб месцы культуры ў ім.
У лютым заўсёды віншаваў Леаніда Дзмітрыевіча з яго днём нараджэння. І сёлета чацвёрты па ліку дзень месяца загадзя быў абведзены чырвоным колерам у календары, каб нішто не перашкодзіла заведзенаму правілу. Уяўляў, на пытанне «Як справы?» пачую звыклае за многія гады з націскам на кожны склад «Нар-маль-на!». Але не спраўдзілася. За два тыдні з невялікім перад гэтым краіну абляцела сумная вестка аб тым, што на 98‑м годзе з жыцця пайшоў беларускі мастак Леанід Шчамялёў.
Нарадзіўся ён ў Віцебску, там і прайшло яго дзяцінства. Маляваць пачаў яшчэ ў школе. Наведваў выставы. Захапляўся працамі Юрыя Пэна, які жыў у той час у горадзе на Дзвіне. Быў з ім асабіста знаёмы.
З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны Шчамялёва мабілізавалі. У 1943-м быў паранены ў баі. Перамогу сустрэў на поўдні Украіны. Вайна да глыбіні душы ўзрушыла мастака. Хаця пазней казаў, што ваенную тэматыку раскрыць складана любому творцу — у кіно, у кнізе ці на палатне. Таму што трагічныя рэчы больш узрушаюць у рэальнасці. Тым не менш, Леанід Дзмітрыевіч часта пісаў палотны менавіта на ваенную тэму.
Ён скончыў Мінскае мастацкае вучылішча і Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Быў вучнем народнага мастака Віталя Цвіркі.
Потым сам выкладаў у Мінскім мастацкім вучылішчы, Рэспубліканскай школе-інтэрнаце імя Ахрэмчыка і Беларускім політэхнічным інстытуце. У інтэрв’ю часта адзначаў, што не ўяўляе жыцця без палатна і пэндзля:
— Усё, што я ўвасабляю ў палотнах, — гэта і ёсць маё жыццё. Гэта людзі, якіх бязмежна люблю. І прырода, без якой не магу ўявіць свайго існавання.
У 1982‑м стаў лаўрэатам Дзяржпрэміі БССР, а ў 1983‑м быў удастоены звання народнага мастака рэспублікі. Ганаровы грамадзянін Мінска. У 2003 годзе ў сталіцы адкрылі мастацкую галерэю Леаніда Шчамялёва, там сёння прадстаўлена самая вялікая калекцыя яго жывапісу і графікі. Зрэшты, работы майстра захоўваюцца ў многіх музеях, у тым ліку Нацыянальным мастацкім і абласных краязнаўчых. Ёсць палотны Леаніда Шчамялёва і ў Траццякоўскай галерэі ў Маскве.
Але Леанід Шчамялёў не імкнуўся да папулярнасці. Яна сама яго спасцігала. А ўсё — ад творчага таленту майстра, якім ён шырока дзяліўся з гледачом з дапамогай яркіх і змястоўных работ. Яго жывапіс прымаецца самымі рознымі людзьмі. Таму і застанецца назаўсёды народным мастаком.
Так, кожная яго праца ўяўляе сабой новы свет вобразаў і герояў. У той жа час — гэта і погляд у гісторыю, надзеі на будучыню. Шчамялёў, як майстар, быў здольны таленавіта перадаць сваё ўражанне ад убачанага і прадуманага. Інакш кажучы, яго свет мастацтва выходзіў за рамкі карціны, ён дапамагаў і дапамагае гледачу глыбей асэнсаваць жыццёвую палітру.
Суджу па сваіх сустрэчах з ім. Леанід Шчамялёў быў цікавым суразмоўцам. Заўсёды прамы ў меркаваннях і шчыры ў поглядах. Нярэдка ў тых гутарках даставалася чыноўнікам ад культуры: за тое, што мала яшчэ надаюць увагі творчаму чалавеку, не даходзяць часам да яго патрэб. Яму заўсёды было што сказаць: і пра месца мастака, і пра нацыянальны складнік мастацтва.
Вось толькі некаторыя з адказаў майстра на пытанні, якія ў свой час давялося задаць пры сустрэчах, у размове. Іх рэтраспектыва, па-мойму, вельмі красамоўная.
— Як вам удаецца перадаваць у сваіх працах асабістыя адчуванні?
— Каб выказаць сябе ў мастацтве, трэба мець ўнутранае чуццё. Так, не заўсёды тое, што адчувае мастак, можа быць гэтак жа адназначна ўспрынята грамадствам. Але праходзіць час — і пранікнёны аўтарскі погляд, да таго ж, таленавіты, становіцца каштоўнасцю. У гэтым і ёсць асабістае пачуццё мастака. Важна ўмець разглядзець тое, як ён думае. А ён можа разважаць зусім інакш як думае большасць у жывапісу і ў мастацтве наогул. Але ж негаварлівасць — гэта не бяздарнасць. Таму як бачыць свет у тым разуменні як ты хочаш і імкнешся яго перадаць — дзеля гэтага трэба мець вопыт, няхай і суб’ектыўны. Ён дае вызначэнне таго, што ты хочаш. Але і тут да сапраўднага твора яшчэ вельмі далёка. Бывае, многія рэчы, якія ты ўбачыў падсвядома, зусім не характэрныя для грамадства. А табе спадабалася. Бывае, наадварот. Менавіта такі бок робіць мастака арыгінальным. Вось чаму паняцці, меркаванні пра мастацтва павінны быць вельмі асцярожныя, перш чым даваць катэгарычны адказ: гэта добра, а гэта… Мастацтва — не проста намаляваў і ўсё. Умення тут мала. Часам многія напачатку не бачаць, што прапануе таленавіты мастак.
— Вы лічыце сябе беларускім мастаком? Ці мастацтва, у тым ліку выяўленчае, інтэрнацыянальна?
— Інтэрнацыянальнага мастацтва я проста не ведаю. Хай яно ёсць, але гэта такая блытаніна! Гэта неразуменне таго, дзе жыве мастак, якое яго грамадскае асяроддзе і як ён да яго ставіцца. Вышэй за ўсё для мяне — нацыянальны інтарэс. У нас, слава богу, ёсць бачанне нацыянальнай культуры, нацыянальнага ўяўлення аб мастацтве. Асабіста я заўсёды хацеў, каб гэта было ў маёй творчасці. І імкнуўся, каб нацыянальная ідэя была звязаная не толькі з сённяшнім днём, а і з мінулым — у гэтым маё стаўленне да мастацтва. Бо калі я пішу пра вайну, гэта таксама звязана з нашым жыццём. Мірны час, дзе прадстаўлены людзі, пейзаж, усё абавязкова павінна быць нацыянальным. У гэтым ёсць маё меркаванне. Глядач, які набывае працу, павінен ведаць, што гэта культура Беларусі. Тады яму лягчэй будзе зразумець яе месца ў еўрапейскай цывілізацыі.
— Калі параўноўваць з сусветным ці еўрапейскім жывапісам, то ў чым асаблівасць беларускіх мастакоў?
— Наш мастак адрозніваецца ад іншых не толькі сваёй каларыстычнай сістэмай бачання, але і тэматыкай таго, што ён выказвае: чалавек і жыццё, чалавек і прырода. Гэта значыць, што ён не капіруе. Выказвацца — у гэтым ёсць задача мастака. Ён павінен глядзець у заўтрашні дзень, думаць пра тое, як зразумеюць яго мастацтва. Гэта вельмі важна. Нездарма наша старэйшае пакаленне бачыць, што многія маладыя мастакі занадта павярхоўна схопліваюць моманты сучаснасці. Гэта і мяне моцна хвалюе.
— Час накладвае адбітак на творчасць?
— Каласальны. Асаблівая ўвага да грамадства і да часу заўсёды была ў мастакоў. Змена ўлады, распад Савецкага Саюза — усё гэта паўплывала і на нас. Але нацыянальная культура і яе бачанне не распадаюцца. Тут, наадварот, ёсць аб’яднанне якіх-небудзь думак, поглядаў. Я гляджу на беларускае мастацтва і з аптымізмам заўважаю, што многія мастакі атаясамліваюць сябе менавіта з нацыянальнай культурай, яны ўвязваюць сваю творчасць з бачаннем, прадстаўленнем тых ці іншых эмоцый, якія хвалююць у жыцці. Не ўсе, вядома. Кожны ўсё ж бачыць жыццё па-свойму. Але як беларус, я гляджу кроўна на гэтае развіццё.
— Наколькі, па-вашаму, творчасць беларускіх мастакоў цікава для замежных гледачоў?
— Адчуванне нашай нацыянальнай культуры ў жывапісе і цікавасць да яго, па-мойму, прыкметныя. Асабіста да мяне ў майстэрню прыходзілі французы, італьянцы. Набывалі іншы раз працы, і распавядалі аб тым, як яны разумеюць убачанае. Гэта былі цікавыя людзі. Іх погляд на наша мастацтва вельмі своеасаблівы. Хоць ён і састарэлы: накшталт тут быў Савецкі Саюз, усіх прымушалі рабіць па ўказцы. Але яны бачаць іншае, свабоднае мастацтва: сама прастора, сама культура — усё гэта звязана з Беларуссю.
— Прызнанне мастака — у чым яно павінна выяўляцца? У тым, што купляюць карціны або ў тым, што пра мастака пішуць, кажуць…
— Прызнанне — складаны момант. Могуць купляць карціны, але мастак павінен развівацца і сам. Пры сучасным разуменні мастацтва прызнанне мае вялікае значэнне. Па-першае, твор павінен быць прыняты дзяржавай, субсідзіраваны, паднесены людзям, каб яны ведалі, што гэта за чалавек. Я ўпэўнены, што важны бок развіцця мастака — гэта клопат дзяржавы. Каб займацца творчасцю, патрэбныя сродкі. Павінны быць памяшканні, дзе маглі б выстаўляцца сучасныя мастакі. Інакш, павінна быць месца, дзе было б мастацтва.
— Які абагульняючы вобраз вашых работ?
— У большасці маіх карцін — сучасныя партрэты, краявіды. Але мяне цікавіць і тое, што было раней. Я часта ўнікаю ў гістарычныя моманты. У маіх працах ёсць сюжэты, звязаныя з Напалеонам, Пушкіным, сюжэты, звязаныя з мінулай вайной. Але больш мяне прыцягваюць усё ж такі сучасны погляд і сучасная рэчаіснасць. Бо калі насыціць усё ваеннай тэмай, гэта будзе не вельмі добра. Так, трэба ведаць гісторыю, але цікава тое, чым цяпер жыве чалавек, як ён ставіцца да свету. Адным словам, я хачу падкрэсліць, што фактар часу адыгрывае вельмі вялікую ролю ў мастацтве.
— Як вы лічыце, праца павінна быць прыгожай ці гэта надуманае?
— Не, прыгожае — не надуманае. Прыгожае выхоўваецца. Прыгажосць трэба правяраць часам, асяроддзем, людзьмі. Мастацтва — вельмі тонкае і складанае разуменне. Нездарма кажуць: меркаванне ёсць развіццё. Калі мала меркавання — мала развіцця.
— Вас хвалюе пытанне аб тым, каб захаваліся традыцыі беларускіх мастакоў? Каб тая лінія, якая іх вылучае, не расплылася, не знікла?
— Так, беларускія мастакі павінны быць цікавыя і ў Амерыцы, але — нацыянальным каларытам, нацыянальным разуменнем, нацыянальным духам. Важна, каб з дапамогай мастакоў ведалі пра Беларусь: калі ёсць нацыянальная культура, якая адлюстравана, — гэта цікава. Трэба свае нацыянальныя кадры вырошчваць, як гаварылі раней. У тым ліку, чыноўнікаў ад культуры. Напрыклад, тое, што я рабіў раней для выстаў у Маскве, часам не ўхвалялася, а потым нават высокія чыноўнікі ўспрынялі гэта нармальна. Каб выказваць дух настрояў, якія ёсць, трэба ўмець гэта рабіць. Не проста маляваць, а выказаць сутнасць, да прыкладу, беларускай прыроды.
— Што сёння характэрна для выяўленчага мастацтва ў нас у краіне? Яно перажывае ўздым або ідзе паступальны працэс?
— Хутчэй другое. Хуткага развіцця мастацтва, напэўна, ніколі не было. Тым больш у нас змянілася грамадства. Цяпер мастакі бачаць разуменне сваіх задач складаней, чым раней. Тут ёсць вельмі шмат пытанняў.
— Сённяшні час спрыяльны для творчасці?
— Па-мойму, так. Але ў мяне ўжо такі ўзрост, калі можна казаць больш, чым рабіць.
— Аб якіх прынцыпах беларускай мастацкай школы вы б сказалі перш за ўсё?
— Школа павінна мець нацыянальную аснову — гэта ў першую чаргу. Трэба адчуваць нацыянальную культуру.
— У чым філасофія мастака Шчамялёва?
— У мяне ёсць людзі, якія мяне атачаюць. І ёсць свет, які мне цікавы. Свет наш — беларускі. Я быў у многіх краінах, таксама пісаў там. Але калі прыязджаў дадому, заўсёды працаваў з вялікім натхненнем! Гэта багаж, які павінен быць у чалавека, у якога ёсць радзіма.
— Вам знаёма такое пачуццё, як творчая няўдача?
— Безумоўна. Творчыя няўдачы часта былі. Каб я надзвычай лёгка прайшоў па гэтаму свету, такога не было. Няўдача таксама фарміруе чалавека. Яна умацоўвае ягоную волю.
— Вы хацелі б, каб глядач больш разважаў каля вашых работ ці толькі захапляўся?
— Толькі роздум. Захапленне — гэта момант. Разважанне павінна быць: чаму менавіта гэта, а не іншае. Кожны мастак у нейкай ступені — філасофствуючы чалавек.
— Вясковая тэматыка вам блізкая?
— Я нарадзіўся ў горадзе. Хоць тады Віцебск для мяне быў вялікай вёскай. Я бачыў простага чалавека, прыроду. І гэтага мне было дастаткова, каб адчуць блізкасць да зямлі.
— Вы прайшлі вайну, але тэма не стала для вас скразной, галоўнай…
— У 1943‑м годзе я быў цяжка паранены. І не думаў, што буду мастаком. Але я маляваў. А само адмаўленне вайны ў кожным чалавеку ёсць. Ваенная тэма мяне адразу не цікавіла. Тым больш, пасля вайны адкрывалася новае жыццё.
Жыццё не было лёгкім для Леаніда Шчамялёва, як і для многіх іншых мастакоў старэйшага пакалення. Яго творчую біяграфію можна лічыць адлюстраваннем гісторыі краіны. Мастак — удзельнік Вялікай Айчыннай вайны. Безумоўна, гэтыя драматычныя падзеі паўплывалі на творчасць, вызначылі сэнсавую напоўненасць яго жывапісу.
— Усё, што я увасабляў у палотнах, — маё жыццё. Гэта гісторыя маёй Радзімы. Гэта памяць, як адно з самых запаветных паняццяў. Гэта людзі, якіх бясконца люблю. І прырода, без якой не ўяўляю свайго існавання, — казаў Леанід Шчамялёў.
Калі ёсць за плячыма прафесійны і жыццёвы вопыт, яго важна паспець і ўмець перадаць. Хай нават у такой вельмі тонкай, далікатнай сферы як мастацтва. Вядома ж, гэтага вядомага майстра многія ведаюць перш за ўсё па яго змястоўных карцінах, у якіх аўтар сябе неабыякава рэалізаваў. Між тым, мне хацелася б, каб у гэтай публікацыі Леанід Шчамялёў быў прадстаўлены і як мастак, які аддаў увесь свой прафесійны вопыт развіццю беларускай выяўленчай культуры, як майстар, чый уплыў на творчасць многіх сучасных беларускіх жывапісцаў шматгранны і плённы. Уласна і наша, адна з апошніх размоў з майстрам, была менавіта на гэтую тэму.
— У якой меры ад настаўніка залежыць прафесійны і творчы рост маладога мастака?
— Да маладога мастака стаўленне павінна быць самае шчырае. Настаўнік у маім разуменні — гэта чалавек высокай культуры. Не абавязкова ён павінен сам быць вялікім мастаком. Але быць чалавекам, які добра разумее, што такое мастацтва — несумненна. І калі гэта ёсць у настаўніка, то і ў вучня будзе прагрэс. Таму што мастацтва — сутнасць дасведчанага чалавека.
— Вы пра гэта разважаеце на падставе ўласнага досведу?
— Безумоўна. Я пра гэта не тое што разважаю, я гэта даўно зразумеў. Я вельмі хацеў выкладаць. Цяпер ужо позна, таму што для гэтай працы трэба шмат сіл. Я выкладаў у школе адораных дзяцей, потым у мастацкім вучылішчы. Мне падабалася. Але ў нейкі момант я пайшоў і працаваў творча.
— Напэўна не кожны мастак можа быць выкладчыкам? Многае залежыць ад яго культурнага і інтэлектуальнага багажу, умення перадаць свае веды?
— Толькі так можна падыходзіць да педагагічнай дзейнасці ў мастацтве. На месцы педагога павінен быць не проста мастак, а чалавек, які бясконца любіць выкладчыцкую дзейнасць. Вось у чым справа. Педагагічная дзейнасць — гэта сувязь з краінай, з яе культурай. Гэта сур’ёзная размова. Бо педагог — як творца: заўсёды нешта адкрывае.
— Разрыў ўзаемасувязі настаўніка з вучнем — гэта як разрыў паміж мінулым і сучаснасцю. Ад гэтага, мне здаецца, страціла выяўленчае мастацтва Францыі…
— Вы дакладна прыкмецілі. Бо раней французскія мастакі паказвалі, што ёсць дух, ёсць любоў да Радзімы, да краіны, да таго, што акружае французаў у жыцці. А цяпер гэтага няма ў іх мастацтве.
— Наколькі ў вашых працах прысутнічае сучаснасць і наколькі вы нешта прыўносілі ў яе з мінулага?
— У мастацтве ёсць стаўленне да свету: да ўсяго таго, што было, што ёсць. Я пісаў, дапусцім, пра вайну 1812 года, і сучасна ўспрымаў тыя падзеі. Гістарычныя моманты трэба тлумачыць так, як ты разумееш. У гэтым сэнс. Я — сучасны чалавек, сённяшняе мяне больш хвалюе. Праз сучаснасць можна разумець і гісторыю, і заўтрашні дзень.
— Вы неяк сказалі, што падчас паездак атрымалі магчымасць параўноўваць і супастаўляць убачанае з Радзімай. Што, на ваш погляд, адрознівае Беларусь ад іншых краін? Якой яна можа паўстаць чалавеку, які ўпершыню прыехаў сюды?
— Першае, што павінна ўразіць — гэта прырода. Беларусь пакрыта цэлай сістэмай чыстых крынічных азёр, сеткай вялікіх і малых рэк, якія перасякаюць яе тэрыторыю ўздоўж і папярок. Усё гэта забяспечвае тутэйшай прыродзе такую свежасць і сакавітасць фарбаў, якія не могуць не кінуцца ў вочы. Наша прырода практычна не вяне, яна толькі мяняе фарбы ў залежнасці ад пары года, застаючыся яркай і вельмі выразнай. Сакавітая зеляніна вясновага і летняга цвіцення можа змяніцца дзіўнымі тонамі і паўтонамі восені. Але яны толькі дапаўняюць і ўскладняюць агульнае каляровае гучанне прыроды, робяць яе ўрачыста-мажорнай. А як яна зменьваецца зімой — гэтая чысціня і бель снегу, гэтыя карункі пакрытых інеем дрэў робяць прыроду Беларусі захапляльнай і непаўторнай. Яна не бывае стомленай, знясіленай сонцам або здранцвелай ад моцных маразоў — яна заўсёды жывая і свежая. Напэўна, менавіта гэтым можна растлумачыць тое, чаму сярод беларускіх мастакоў заўсёды было шмат выдатных пейзажыстаў.
З аўтабіяграфіі народнага мастака Беларусі Леаніда Шчамялёва:
— Мне пашанцавала. Я жыў у Віцебску, горадзе мастакоў. Дзяцінства прайшло ў асяроддзі аматараў жывапісу. Хай гэта былі большай часткай самадзейныя мастакі, але ўсё ж фарбы, пахі свежанапісаных карцін я адчуў рана. Побач Дзвіна — рака, якая да гэтага часу для мяне святая. Уражанні дзяцінства — захапленні зімовых прагулак на лыжах, летнія радасці на беразе Дзвіны, паездкі ў вёску да бабулі, і вядома, кіно. Абарвала ўсё гэта вайна. У 1941‑м я пайшоў, як і іншыя, ваяваць. У 1943‑м годзе пры вызваленні Беларусі быў цяжка паранены. Пасля шпіталя зноў ваяваў. Карацей, прайшоў цяжкі шлях страшнай вайны стагоддзя. Лёс захаваў мяне, а жыццё мастака для мяне — лепшае, што створана Богам. Захапленне навакольным светам, адлюстраванне дзіўных парадоксаў, радасць творчасці робяць мяне шчаслівым.
— Якое Ваша стаўленне да тых часоў, калі ў выяўленчым мастацтве панаваў сацрэалізм?
— Я хачу сказаць, што таленавітыя майстры заўсёды знаходзілі спосабы рэалізаваць свае творчыя здольнасці, ствараючы часам сапраўдныя шэдэўры жывапісу. Адным з самых вялікіх заганаў сацрэалізму было навязванне ўмоў для ўсякага роду заляцанняў з сістэмай, якая яго стварыла, як спосаб набыцця разнастайных прывілеяў, званняў, пасад і г. д. Вядома, тут вялікае значэнне мела асоба мастака, яго жыццёвая пазіцыя. Адны гэтай хваробай заражаліся, іншыя — не, але небяспека спакусы была. Што тычыцца майго стаўлення да гэтай тэрміналогіі і ці шмат у мяне карцін на «гістарычна-рэвалюцыйную тэму», то адназначна адказаць цяжка, а па-іншаму — доўга. Тэма рэвалюцый і войнаў — гэта ж не абавязкова малюнак страляючых людзей. Часам дастаткова паказаць твар аднаго чалавека, каб судзіць пра лёс цэлага пакалення.
— Мяркуючы па вашай біяграфіі, вы шмат ездзілі па тады шырокай краіне, бывалі і ў Еўропе, і ў Азіі. Што давалі вам гэтыя паездкі, як мастаку, што вы шукалі, што хацелі зразумець?
— Ездзіў я сапраўды шмат і, перш за ўсё, па краіне: тады яшчэ Савецкаму Саюзу. Усе пятнаццаць саюзных рэспублік былі «асвоены» па ўсіх напрамках, заставаўся толькі Далёкі Усход. Шмат бываў і за мяжой. Вынікам кожнай паездкі заўсёды быў шырокі мастацкі матэрыял. Але самым галоўным і каштоўным сэнсам усіх гэтых паездак была магчымасць параўнаць, супаставіць. Мне хацелася зразумець, што сілкуе творчасць кожнага вядомага мастака ў рэспубліках СССР і за мяжой, што прынесла ім вядомасць у сябе дома і за межамі іх краін. І ведаеце, што я зразумеў? Тое, што ведаў заўсёды: любое прафесійнае мастацтва ўзрастае, сілкуецца і расквітае толькі на глебе сваёй культуры, сваіх традыцый. Мастак можа дасягнуць дзіўных вяршыняў, быць вядомым у сваёй краіне і нават падняцца да ўзроўню сусветнага прызнання, стаць, так бы мовіць, «наднацыянальным» мастаком, толькі пры адной умове: калі ён у сваёй творчасці здольны адбіраць, перапрацоўваць, прафесійна адшліфоўваць тое, што з’яўляецца ўнікальным і непаўторным ў мастацтве.
— Сярод вашых твораў партрэтнага характару шмат партрэтаў блізкіх вам людзей.
— Як і кожны мастак, я выбіраю тое, што люблю і тое, што мне імпануе. Я люблю блізкіх мне людзей і пішу іх з задавальненнем. Але з не меншым задавальненнем я пішу і партрэты тых, хто блізкі мне па духу, па перакананнях. І, на мой погляд, яны добрыя такімі, якія ёсць.
— На мастацкіх выставах розных гадоў даводзілася бачыць вашыя нацюрморты, яны — такія ж яркія, эмацыйныя, прыгожыя, як большасць вашых твораў. Вас не бянтэжыць правакацыйнае слова «прыгожы»? Бо зусім нядаўна гэтае слова ставілася крытыкамі ў адзін шэраг са словамі «прыгажосць», «салоннасть»?
— Мне здаецца, што быць прыгожым — адно з якасцяў і функцый мастацтва. Нездарма пісьменнік-класік недвухсэнсоўна заявіў, што менавіта «прыгажосць выратуе свет». Чаму ж да гэтага трэба ставіцца адмоўна? Любы твор мастацтва павінен быць у першую чаргу прыгожым, бо яго стварае мастак. А жывапіс тым больш — яму дадзеныя фарбы. Прырода добрая і прыгожая таму, што яна шматколерная. Прыбярыце з яе фарбы — і вы ўбачыце пустыню. І як сказаў адзін добры мастак: вучыцеся ў прыроды, і вы створыце сапраўднае мастацтва. Поўным глыбокай пашаны стаўленнем да прыгажосці працята і народная творчасць, а гэта крытэрый, які ніколі не можа быць ілжывым, памылковым.
Веніямін Міхееў
Фота аўтара
Спасылкі
[1] https://zviazda.by/be/tags/asoby