Вы здесь

«Звязда» з'ездзіла на кінафестываль Żubrоffkа


Што гэта за горад з насельніцтвам толькі трыста тысяч чалавек і што гэта за кінафестываль, на начных паказах якога ў гэтым горадзе гледачы ледзь не звісаюць са столяў і барнай стойкі. У мінулую нядзелю ў Беластоку падвёў вынікі 14-ы міжнародны фестываль кароткаметражных фільмаў Żubrоffkа, дзе апроч іншага паказвалася асобная праграма беларускіх карцін, а ў конкурсах дзіцячых фільмаў удзельнічала беларуская анімацыя. Папярэджваючы пытанні, зуброўку на кінапаказах не раздаюць, хоць чуткі ходзяць, што гэта адзін з самых пітушчых кінафестываляў у свеце (у кінематаграфістаў часам своеасаблівыя крытэрыі ацэнкі). Чуткі каментаваць не буду, але пра саму Żubrоffku ў мяне нешта ёсць.


Z

Узнагароджванне фільмаў на цырымоніі закрыцця. Журы зачытвае матывацыю.

Калі паказы на пэўным кінафестывалі збіраюць поўныя ці прынамсі амаль поўныя залы, праўда ж, складана сказаць, гэта заслуга культурнай публікі ці РR-службы? У гэтым выпадку альбо ў Беластоку надзвычай культурная публіка, альбо ў фестывалю Żubrоffkа добры піяр, альбо ўсё разам. Стаўлю на «ўсё разам»: хіповы фестываль, як мне падалося, мае цэлы шэраг казырных картаў, у прыватнасці, хоць гэта амаль што відавочна, добрае кіно і — трэба вылучыць асобна — выкшталцоныя формы яго «падачы».

Што за добрае кіно? — апроч беларускага, якое ўвайшло ў шырокі пазаконкурс, Żubrоffkа паказала прыгожа рознааблічную конкурсную праграму, куды былі ўключаны замежныя карціны і даволі фільмаў з Польшчы. Некалькі конкурсаў кіно для дзяцей ад шасці, дзесяці і трынаццаці гадоў, праграмы стужак з усяго свету і секцыі выключна польскіх работ, асобна — аматары, асобна — студэнты, асобна — незалежныя фільмы, нарэшце конкурс эксперыментальнага кіно і відэаарту і заўсёды любімая праграма відэакліпаў.

Жанчыны ў балканскім кіно, фільмы пра нянавісць, карціны з Каўказа, кароткаметражкі ў жанры sсі-fі, афрашорты, работы членаў асноўнага журы — гэта пазаконкурс ці хутчэй яго частка. А цяпер уявіце, што апроч звычайных залаў з мяккімі крэсламі і «праносіць напоі забаронена» (хоць, здаецца, можна было) фільмы паказваюцца ў кайфовых прасторах з барнай стойкай і пэўным хаосам перамяшчэнняў, у тым ліку ноччу, у тым ліку замест сняданку, альбо ў палацы Браніцкіх, адной з галоўных славутасцяў Беластока.

І яшчэ — Żubrоffkа падкрэслівае сваю мадэрновасць праз скіраванасць на доўгія ночы: праграма канцэртаў з'яўляецца асобнай гісторыяй, дыджэі, каб зрабіць вечарыны незабыўнымі, прыязджаюць у горад пачкамі, а адзін з іх — Янус Расмусэн — выступіў у якасці «тапёра» на паказе дацкай нямой карціны Хольгера-Мадсэна «Падарожжа на Марс» 1918 года ў якасці фільма адкрыцця. Беласток на фестывалі танцуе.

U

У асобнай праграме лакальнага кіно, то-бок гэтым разам у чатырох карцінах, што маюць дачыненне да Падляшша, можна было пачуць беларускую мову. Падборка паказвалася ў асаблівым і, што было відавочна, прыцягальным фармаце кінасняданку, якіх на фестывалі было тры (апроч падляскага славацкія і чылійскія кухня і фільмы) — вось табе пажытак для розуму і вось для цела. То-бок адмыслова прыгатаваныя запрошанымі кухарамі стравы прадстаўляюцца таксама, як уласна кіно, падчас першага Q&А нават прагучаў жарт, маўляў, чым больш пытанняў аўтарам, тым далей ад страў, таму пытанняў больш не было.

У гэтай праграме апроч беларускай мовы я знайшла цудоўна мілы фільм пра зніклую прафесію. Малады хлопец прыходзіць да жыхаркі пэўнай вёскі і прапануе свае паслугі спевака для курэй, быццам яны праз гэта пачынаюць несці больш яек.

З альбомамі песень — вельмі прадстаўніча — ён прапануе прадэманстраваць сваю карысць і ідзе ў куратнік, дзе пры выключаным святле выступае быццам перад публікай: звяртаецца да курачак, прадстаўляе свой рэпертуар і выконвае папулярныя песенькі. Ён пакідае жанчыне візітоўку, а пазней вяртаецца, каб незаўважна падкінуць у куратнік куплёных яек. На наступны дзень разам з гаспадыняй яны ідуць ацэньваць вынік працы, бачаць відавочны рост «вытворчасці», жанчына прапануе спеваку заплаціць яйкамі, ён збірае свае яйкі назад і сыходзіць. Цітры «Курынага спевака» Херманаса дэ Чамука інфармуюць, што ў сярэдзіне мінулага стагоддзя ў рэгіёне працавала некалькі дзясяткаў прадстаўнікоў гэтай прафесіі.

Тут жа ціхая карціна «Кветка адной ночы» Наты Шады пра дзяўчыну, якая жыве наводшыбе пад строгай апекай веруючай маці, а ўрэшце дазваляе сабе маленькую вольнасць — сыходзіць на ўсю ноч да вогнішча на беразе і, нягледзячы на матчын гнеў, застаецца назаўсёды ўсцешанай глытком свабоды. Кароткаметражка «Андына» Томаша Слівінскага робіць сваім героем уладальніка рэдкага захворвання і іграе яго Барташ Беленя, што выканаў галоўную ролю ў нашумелым «Божым целе» Яна Камасы (паказваўся на кінафестывалі «Лістапад»). Żubrоffkа прадстаўляе праграму падляскага кіно кожны год і выдае гэтую падборку на дысках.

B

Прадстаўленне беларускай праграмы.

Беларуская анімацыя — «Найлепшае месца на свеце» Ірыны Тарасавай і «Паданне пра гуслі» Таццяны Кубліцкай былі паказаны ў конкурсах для дзяцей (яны ж, між іншым, удзельнічалі ў Нацыянальным конкурсе сёлетняга «Лістапада»). Але апроч гэтага 14-я Żubrоffkа вылучыла калекцыю беларускіх фільмаў апошніх гадоў у асобную пазаконкурсную праграму. З гэтай нагоды можна згадаць яшчэ адзін асаблівы фармат кінафестывалю — «гастролі». Пэўныя праграмы апроч уласна Беластока паказваюцца ў гарадках і мястэчках рэгіёна, якія часам выступаюць як ініцыятары, запрашаюць, сустракаюць і небяспечна адпраўляюць назад гасцей, што мусяць прэзентаваць работы і адказаць на пытанні публікі.

Гастралявала і падборка «Беларусь па-за...» — знаёмы, што яе прадстаўляў, вярнуўся з паездак з торбай падораных яму польскіх пірагоў сэнкачаў. У секцыю ўвайшло пяць нашых фільмаў, напрыклад, паўгадзінная знятая адным планам стужка Віктара Красоўскага «Душы мёртвыя», што паказвае прадпрыемства, на якім працуюць людзі з абмежаванымі магчымасцямі, і дырэктара, які хоча замяніць іх «паўнавартаснымі» супрацоўнікамі, захаваўшы плюшкі ад дзяржавы.

Кароткаметражка «Сапраўдная амерыканка» Дар'і Жук, знятая яшчэ да знакамітага «Хрусталя», паказвае дзяўчыну з постсавецкай краіны, што прыехала па абмене ў амерыканскую сям'ю і сустрэлася з пэўнымі да сябе патрабаваннямі, якія выклікалі маленькі, але прыгожы бунт. У фільме «Frоm а grеаt hеіght» Улады Сяньковай (назва пазычаная ў песні гурта Rаdіоhеаd) у цягніку сустракаюцца бежанец і хлопец, што хоча пазбегнуць службы ў арміі, — абодва спадзяюцца перасячы мяжу паміж Беларуссю і Польшчай.

Куратар праграмы Радак Дамброўскі кажа, што Żubrоffkа даўно мела ідэю паказаць сучасныя беларускія фільмы, але яшчэ дзесяць гадоў таму сабраць праграму кароткага метра з Беларусі было даволі цяжкай задачай. Сёння ж праблема ўжо не ў недахопе, а ў раздоллі, калі можна і трэба выбіраць, і глядзіце — усё скрозь незалежнае кіно. У прыемных планах арганізатараў — паказваць праграмы беларускіх фільмаў пад брэндам Żubrоffkа і надалей, нават па-за межамі снежаньскіх дзён, калі праходзіць сам фестываль.

R

Я працавала ў журы. З гэтай нагоды раю пазначыць сабе прынамсі два фільмы: як толькі яны стануць даступныя ў сеціве ці дзе яшчэ, націскайце «Рlау». Фокусам замежных кінакрытыкаў на фестывалі стала студэнцкае і незалежнае польскае кіно і журы не абышло ўвагай амаль што відавочнага фаварыта польскіх праграм — супер кранальную, смешную і фактурную дакументальную стужку аб эвалюцыі свядомасці і прыняцці блізкага чалавека «Безумоўная любоў» Рафала Лысака. Работа між іншым прымала ўдзел у кінафестывалі ІDFА ў Амстэрдаме (які называюць «дакументальнымі Канамі»).

Мы маем унука, уласна рэжысёра карціны, і бабулю, якую той час ад часу наведвае. Яны любяць адно аднаго, бабуля з нецярпеннем чакае візітаў Рафала, гарачыя абдымкі захлынаюць пяшчотай, але ў пэўны момант, пасля мільёнаў традыцыйных бабуліных жартаў і намёкаў на дзяўчат, сям'ю і будучыню, хлопец прызнаецца, што аддае перавагу мужчынскаму полу.

Усё. Сэрца бабулі разбіта, яна драматычна плача і наракае на Бога за тое, што ён адбірае ў яе самае дарагое, спрабуе пераканаць унука і перарабіць, але цягам фільма змяняецца і любоў — безумоўная любоў — бярэ верх. Карціна між тым атрымала Гран-пры кінафестывалю Żubrоffkа, а таксама Прыз глядацкіх сімпатый. Не дзіўна, бо Рафалу Лысаку, па-першае, надзвычай пашанцавала з маляўнічай бабуляй, якая не баіцца камеры, не змяняе пад яе позіркам жэстаў і слоў, даволі камічна для сучаснага чалавека разважае і сябе паводзіць. Да таго ж гэта цэласны, паслядоўны, поўны тэм і кірункаў фільм, ды на актуальную, амаль што трэндавую, тэму, і атрымаў ён ад нашага журы Sресіаl mеntіоn.

«Дождж».

Уладальнікам жа галоўнага прыза міжнароднага журы журналістаў стаў, здавалася б, просты, а ў той жа час складаны анімацыйны фільм «Дождж» Пётра Мільчарэка. Няхітрая, але як бы канцэптуальная, мінімалістычная, геаметрычная анімацыя вымалёўвае «асляпляльны шлях да смерці», а дакладней, прагу свабоды і бяздумных прыгодаў з надзеяй на вельмі нетрывалую падстрахоўку.

Мы бачым хмарачос і чалавека, што вырашыў скончыць жыццё самагубствам, але аказаўся выратаваны супергероем. Адчуць асалоду падзення і быць выратаванымі захацела занадта шмат чалавек... «Дождж» — лёгкі фільм, але пры ўсёй сваёй забаўнасці і мінімалізме ўмяшчае ў сабе якасную іронію, правакацыйнае бачанне сучаснага свету і чалавечай прыроды і мноства магчымасцяў для паралеляў, дзе ўсё скажа адно — «чалавеку досыць складана дапамагчы».

Уласна безумоўнасцю пачуццяў і авантурнай чалавечай сутнасцю, а гэта, можа быць, самыя прыемныя з'явы на свеце, Żubrоffkа і ўвянчалася. Значыць, калі ехаць у Беласток, то лепш, канешне, не на закупы, а на кінафестываль. Танцуем!

Ірэна КАЦЯЛОВІЧ

Фота з архіва кінафестывалю

Название в газете: Кароткі метр вырашае

Выбор редакции

Культура

Чем в этом году будет удивлять посетителей «Славянский базар в Витебске»?

Чем в этом году будет удивлять посетителей «Славянский базар в Витебске»?

Концерт для детей и молодежи, пластический спектакль Егора Дружинина и «Рок-панорама».

Общество

Время заботы садоводов: на какие сорта плодовых и ягодных культур стоит обратить внимание?

Время заботы садоводов: на какие сорта плодовых и ягодных культур стоит обратить внимание?

Выбор саженца для садовода — тот момент, значимость которого сложно переоценить.

Сельское хозяйство

Как обстоят дела на полях Беларуси на данный момент?

Как обстоят дела на полях Беларуси на данный момент?

Успех зависит от соблюдения отраслевых регламентов и технологий.

Регионы

Бьюти-рецепты XVIII века восстанавливают в Грабовке

Бьюти-рецепты XVIII века восстанавливают в Грабовке

«Императорский» туристический маршрут поможет развивать сельскую территорию.