ТАНЕЦ ЖЫЦЦЯ

Танчыць перад камерай можна па-рознаму

"Танчы, або мы прапалі" — такі быў дэвіз вядомага нямецкага авангарднага харэографа і танцоўшчыцы Піны Баўш. Гераіні новага дакументальнага фільма Зоі Катовіч "Белы танец", зробленага на Беларускім відэацэнтры, хоць і не такія апантаныя эксперыментатары, але гэты прынцып ім таксама блізкі.

"Дзяўчаткі, будзем танчыць! Не забываем пра прыгажосць! Жывоцікі ў сябе!" — заклікае Валянціна Пятроўна, адна з гераінь фільма "Белы танец". Валянціна Пятроўна выкладае ўсходнія танцы ў сталічным Цэнтры сацыяльнага абслугоўвання. На заняткі да яе ходзяць, як правіла, адзінокія жанчыны-пенсіянеркі стала ўзросту. Нехта шукае рух, нехта — душэўны спакой, нехта — кампанію і сяброў. І самае цікавае, што кожны знаходзіць тое, што шукае.

Фільм Зоі Катовіч — прыклад сучаснага мастацкага дакументальнага кіно, якое трымаецца на найлепшых традыцыях айчыннай арт-дакументалістыкі. Пранікнёнае, не пафаснае, вельмі простае, яно раскрывае лёсы і характары такіх розных гераінь, што становіцца рэфлексіяй пра лёс жанчыны ўвогуле. І развагамі пра справу, занятак, які ратуе ў крытычныя моманты і потым падтрымлівае на працягу жыцця. Напрыклад, адна з гераінь мае праблемы з нагамі, і толькі дзякуючы заняткам танцамі яна змагла паглядзець на свае праблемы іншымі вачыма. Іншая гераіня, Жанна, — жанчына вельмі актыўная. Былы прыватны прадпрымальнік на пенсіі, яна сама вывучыла англійскую мову і іўрыт, падпрацоўвае нянькай. Кажа, што зносіны з малымі дзецьмі — гэта таксама духоўнае насычэнне.

"Белы танец" — гэта галерэя вобразаў беларускіх жанчын, маці, бабуль. Лёгка ўявіць сваю маму або маму сяброўкі адной з гераінь гэтага фільма. Яны — само жыццё. І якраз у фільме вельмі трапна супрацьпастаўляюцца жыцці гераінь па-за танцамі і падчас іх. У іх як бы дзве рэальнасці. Два эга. Шчырыя і сапраўдныя яны паўсюль. Але танец дапамагае ім раскрыць сваю сутнасць.

"Танец абуджае ў жанчыне жанчыну! Нават у 70 гадоў!" — натхняе сваіх выхаванак Валянціна Пятроўна перад чарговым заняткам. І сапраўды, цяжка з гэтым не пагадзіцца, калі бачыш, з якім захапленнем і лагодасцю на тварах гэтыя жанчыны рухаюцца пад музыку. Як ім падабаецца абмяркоўваць сам танец, традыцыі, як падабаецца падбіраць сабе касцюмы. Гэта робіць іх жыццё поўным. І ў гэтым — галоўная філасофія.

— На "Белы танец" мы ўскладаем вельмі сур'ёзныя надзеі ў першую чаргу ў фестывальным паказе, — распавядае дырэктар Беларускага відэацэнтра Юрый ІГРУША, — Таму што гэта сапраўднае аўтарскае кіно пра сучаснікаў. Тут гераінямі з'яўляюцца 4 жанчыны, якія жывуць разам з намі, але дзякуючы аўтарам (сцэнарый разам з Зояй Катовіч пісала Алена Антанішына. — Аўт.) мы можам пагрузіцца ў іх свет, драматычныя лёсы. Прычым гэта на першы погляд абсалютна шараговыя жанчыны, але аўтар дазваляе паглядзець на іх зусім па-іншаму. Гэта абсалютна розныя жанчыны, але аб'ядноўвае іх адно. Першае — яны адзінокія, і ўсё роўна, дасягнуўшы нейкага ўзросту, яны шукаюць спадарожніка ў жыцці, нейкае апірышча для сябе, псіхалагічную падтрымку. Яны ўсе разам увечары сустракаюцца ў школе ўсходняга танцу. І з захапленнем гэтым займаюцца, але ўсё роўна ў іх ёсць надзея... Яны ходзяць на танцы, дзе прысутнічаюць кавалеры. Але ўся трагічнасць і глыбіня ў тым, што ў выніку ім усё роўна камфортней адна з адной, чым з нейкімі выпадковымі людзьмі.

Лепей разгледзець характары дапамагае аператарская праца. За камерай на гэтым фільме працаваў малады рэжысёр і аператар, студэнт Акадэміі мастацтваў Мікіта Пінігін, вядомы па фільме Белвідэацэнтра "Дзень трубача".

— Ён, у прынцыпе, рэжысёр і заканчвае Акадэмію мастацтваў як рэжысёр. Але ён вельмі моцна праявіў сябе і ў аператарскай працы, — гаворыць дырэктар Белвідэацэнтра. — У яго і ў аператарскай справе праяўляецца сваё аўтарскае бачанне. Таму ён знайшоў узаемапаразуменне з Зояй Катовіч адразу, і яна нават сказала, што хоча, каб ён прысутнічаў на мантажы. Таму што часам на пляцоўцы аператар заўважае тыя рэчы, якія рэжысёр нават не паспявае ўбачыць. Яны жывуць адну секунду.
І калі ты іх убачыў — ты іх зняў, а калі не — то не.

Ручная камера, шмат буйных планаў, шмат дэталяў, шмат здымак горада — вось што робіць візуальную атмасферу фільма насычанай рэальным жыццём. Фільм пра адзіноту і пошукі жанчын у вялікім горадзе, якія танчаць, каб не прапасці.

Вольга ЧАЙКОЎСКАЯ.