Часцінка сонца ў руках

Саломка, лаза, ткацтва і іншыя беларускія промыслы

Букет дзіўных кветак у вытанчанай вазе... Якое дзіва? Зараз жа, летам, каго можна здзівіць кветкамі? Але такімі — можна. Не, сутнасць не ў тым, што букеты і нават вазы зроблены з залацістай саломы. Зноў жа, у нас у Беларусі — традыцыйны матэрыял. Тут важна, як гэты матэрыял выкарыстоўваецца і якія цуды здольны ён утвараць. Усё ж такі разумныя былі нашы продкі: нічога не прападала ў іх гаспадарках, з драбязы і падручных сродкаў умелі зрабіць цуд. І пакінулі ў спадчыну гэтае ўменне сваім нашчадкам. Праўда, мала ўжо тых, хто сам гатовы доўгімі зімовымі вечарамі сядзець з матэрыяламі, падараванымі прыродай, і, вырабляючы з іх нешта адмысловае, напаўняцца цяплом лета, укладваючы гэтае цяпло ў вырабы.

Сёння гэтая справа ў нас стала не проста часткай мастацтва, але і асобнай вытворчай галіной. Хоць адно другога не выключае. Гэта якраз і дэманструе выстава дзяржаўнага вытворча-гандлёвага аб'яднання "Белмастпромыслы",

якая працуе ў Музеі гісторыі горада Мінска. Сваю прадукцыю прадстаўляюць розныя фабрыкі мастацкіх вырабаў з усёй Беларусі, якія ўваходзяць у аб'яднанне. У кожнага з прадпрыемстваў свая задача: ёсць "адказныя" за ткацтва, вышыўку, вязанне, пляценне з прыродных матэрыялаў (саломы, лазы, скуры, бяросты), разьбу па дрэве, ганчарства, працы па метале. Хто на што багаты з нашых мастацкіх прыдпрыемстваў — паказвае выстава.

"Сонечныя ўзоры" яе назвалі нездарма: усе вырабы дыхаюць цеплынёй і дораць святло незалежна ад таго, ці гэта радасная саломка, ці вытанчаная лаза, ці прыгожы тканы жаночы строй — узяць, апрануць бы ды пайсці так "у людзі", на якое-небудзь свецкае мерапрыемства. Вось быў бы фурор!

Кажуць, што беларускі народны строй дагэтуль адзін з самых запатрабаваных з усіх вырабаў, на якія здольныя майстры"Белмастпромыслаў". Хто купляе яго для выступленняў на сцэне, а хто — і як сувенір, для падарунка. Нехта — дзеля цёплых і шчырых эмоцый, каб проста быў у хаце і нагадваў, да якога народу належым. Немагчыма згубіць такое ўменне.

А ткацтва? Сёння на прадпрыемствах аб'яднання развіваюцца яго традыцыйныя віды: пераборнае, рамізнае, бранае, ажурнае, падвойнае, кругавое, закладное, на дошчачках. Усё гэта даходзіць да нас з глыбінь стагоддзяў, усё аднаўляецца майстрамі, засвойваецца новымі пакаленнямі мастакоў, якія хочуць рабіць "як калісьці". Напрыклад, у рэспубліканскім унітарным прадпрыемстве беларускіх народных рамёстваў "Скарбніца" нават арганізоўваюць навуковыя экспедыцыі па абласцях Беларусі, паводле расказаў тых, хто яшчэ памятае і ўмее, вывучаюць старажытныя тэхналогіі з разуменнем рэгіянальных асаблівасцяў. Нездарма ж вырабы, створаныя на "Скарбніцы", былі высока адзначаны на выставах у Расіі, Латвіі, Малдове, Парыжы, Гановеры. А ў сонечным Мадрыдзе нашы новыя скарбы ад "Скарбніцы" былі адзначаны залатым медалём якасці. А вы яшчэ не зразумелі чаму?

Ларыса ЦІМОШЫК