Гімн малаку

У Слуцкім каледжы працуе адзіны ў краіне ўнікальны музей

Слуцк па праве можа прэтэндаваць на званне «горад музеяў». Ёсць тут свой раённы гісторыка-краязнаўчы музей, музей салаўя, музей прасаў. У прафесійна-тэхнічным каледжы перапрацоўчай прамысловасці створаны музей, які мае тры розныя напрамкі. Адна музейная зала расказвае пра гісторыю самой навучальнай установы, чатыры прасторныя памяшканні адведзены пад гісторыка-краязнаўчы музей, дзе сабрана каля 2 тысяч экспанатаў.

Ёсць тут і сапраўднае ноу-хау — музей малака. Пры яго наведванні міжволі падумалася: у горадзе створаны «гімн» слуцкаму поясу ў выглядзе скульптуры «Ткач» і памятнага знака. Магчыма, у перспектыве тут з'явіцца і гімн малаку, паколькі менавіта слуцкія малочнікі першымі ў краіне адкрылі такі музей.
— Ідэя стварэння музея лунала даўно, але ажыццявіць яе ўдалося ў 2008 годзе, да 60-гадовага юбілею каледжа, — распавяла выкладчыца спецыяльнай тэхналогіі малака і малочных прадуктаў, а па сумяшчальніцтве экскурсавод Наталля Азёрная

. — Малако — цудоўны прадукт, яго проста нельга не ўвекавечыць у гісторыі. Над экспазіцыямі працавала цэлая каманда: майстры, выкладчыкі, навучэнцы. Мы прасілі інфармацыю практычна ва ўсіх буйных прадпрыемстваў малочнай прамысловасці, таму што наша мэта была расказаць не толькі пра малако, але і пра людзей, якія працуюць у галіне. Дзякуй, усе заводы адклікнуліся, даслалі што змаглі.
Мне, напрыклад, адразу кінулася ў вочы фігурка жабкі, хоць і змешчана яна ў перадапошняй экспазіцыі.
— Гэта ж першы халадзільнік, якім карысталіся яшчэ ў даўніну, — смяецца Наталля Уладзіміраў-
на. — Для таго, каб малако не пракісала, не псавалася, у ёмістасць апускалі жабу. Гэта істота, паводле легенды, навучыла чалавека і масла збіваць.
Звычайна экскурсіі пачынаюцца з экспазіцыі, якая расказвае пра значнасць малака і яго карысць для чалавечага арганізма. «На пачатку заняткаў мы заўсёды нагадваем навучэнцам пра тое, з якім цудадзейным прадуктам ім давядзецца працаваць. У ім прысутнічае ў пэўных суадносінах амаль уся перыядычная сістэма Мендзялеева», — гаворыць Наталля Азёрная.
У асобнай вітрыне месцяцца прыборы, што выкарыстоўвалі раней для лабараторных даследаванняў. Прыбор Тэрнера пасляваеннага ўзору служыў для вызначэння кіслотнасці малака, побач — тлушчамер. Цяпер іх замянілі аналізатары, якія за 8 секундаў вызначаюць якасць малака. Ранейшы спосаб займаў да паўгадзіны. У асобнай скрыначцы — прэпараты, прызначаныя для атрымання спецыяльных асяродкаў па вырошчванні мікраарганізмаў у лабараторных умовах. А вось і стары мікраскоп, з якім лягчэй працаваць, чым з сучасным электронным. Ва ўсялякім выпадку, так сцвярджаюць спецыялісты.
Сепаратар для атрымання вяршкоў 1956 года выпуску выкарыстоўваецца як наглядны дапаможнік для навучэнцаў. Яго прадукцыйнасць — тры тоны за гадзіну. Унікальнасць апарата ў тым, што такіх больш не засталося на заводах малочнай галіны. «Аксакала» замяніла сучасная апаратура, здольная перапрацоўваць 25 тон малака штогадзінна. А вось міні-макет лініі па вытворчасці масла. Работа захавалася з савецкіх часоў. Яе выканалі майстар вытворчага навучання са сваімі выхаванцамі на конкурс тэхнічнай творчасці. На сучасных заводах такія лініі ёсць і цяпер. Яны прадугледжаны для атрымання масла гарачым спосабам. Ён больш хуткі ў параўнанні з метадам узбівання вяршкоў. А прадукцыя атрымліваецца якаснай, пахучай, прыемнай на смак. Устаноўку пакінулі ў музеі дзеля навучэнцаў. На базавым прадпрыемстве — Слуцкім сыраробным камбінаце, дзе яны праходзяць практыку — такой лініі няма.
Спецыяльны раздзел прысвечаны яго вялікасці сыру. Тут прадстаўлены ўсе віды і групы сыроў, іх кароткая характарыстыка. Напрыклад, цікавы факт: у ХVІІІ стагоддзі дыяметр галоўкі сыру дасягаў метра!
Гісторыя ўпакоўкі прадстаўлена рознымі яе відамі ад старажытнай амфары, разнастайных глечыкаў і жбаноў да сучасных пакетаў, у тым ліку і экалагічна чыстых, якія распадаюцца на маленькія малекулы на працягу 7 дзён.
— Мы імкнёмся займець у музей усё, што выходзіць з ужытку, — як на вытворчасці, так і ў побытавым плане, — сказала Наталля Азёрная.
Асобна прадстаўлены прадметы, з дапамогай якіх атрымлівалі малочныя прадукты нашы бабулі і дзядулі. Драўляная маслабойка, сепаратар з кранам і маленькім шкляным акенцам, каб кантраляваць, ці адстаялася малако. Маленькая драўляная скрынка для надання маслу належнай формы і адпаведнага таварнага выгляду. Пакаленне 1960-х, відаць, яшчэ памятае вялікія кардонныя скрынкі з маслам на прылаўках крам. Іх трэба было прамаркіраваць уручную з дапамогай спецыяльнага інструмента. Гэта быў даволі доўгі і нудны працэс.
Бясспрэчна, тут не маглі абысці ўвагай і выпускнікоў каледжа, якія закончылі ўстанову ў розныя гады і праявілі сябе ў справе. Хтосьці з іх працуе спецыялістам, а нехта — кіраўніком структурнага падраздзялення, дырэктарам. Ёсць сярод былых выпускнікоў і тыя, хто вывеў прадпрыемства на высокі ўзровень.
Музею ўжо цеснавата ў адным пакоі — у запасніках сабралася шмат новых экспанатаў. Вырашаецца пытанне аб яго пашырэнні.

Таццяна ЛАЗОЎСКАЯ. г. Слуцк.