«Цяжкія прыступкі чужога ганка»

Пра жыхароў Бер­ліна — пе­дан­тыч­ных, па­зі­тыў­ных, дас­ціп­ных, ама­раль­ных, упэў­не­ных у са­бе...

Пер­шае, што кі­да­ец­ца ў во­чы пры по­гля­дзе на бер­лін­скі на­тоўп — усе ў цём­ных курт­ках і кра­соў­ках, з за­плеч­ні­ка­мі... Вель­мі рэд­ка су­стрэ­неш жан­чы­ну ў па­лі­то і на аб­ца­сах, і гэ­та, як пра­ві­ла, бу­дзе або па­жы­лая фрау, або ін­ша­зем­ка.

Дру­гое, што за­ўва­жа­еш — мност­ва ве­ла­сі­пе­дыс­таў і ве­ла­сі­пед­ных ста­я­нак на га­рад­скіх ву­лі­цах. Трэ­цяе ад­роз­нен­не ад нас — бер­лін­цы ў мет­ро чы­та­юць га­зе­ты!

Апош­няе так ра­дуе мя­не, што я ад­ра­зу ж пра­ні­ка­ю­ся да іх сім­па­ты­яй. У мін­скім мет­ро я та­ко­га даў­но ўжо не су­стра­ка­ла.

На пер­шы по­гляд тут усе адзін з ад­ным вет­лі­выя, пры­яз­ныя, па­ста­ян­на про­сяць пра­ба­чэн­ня, усмі­ха­юц­ца і ра­дас­на ві­та­юць вас у ка­вяр­ні, кра­ме, ля ка­сы су­пер­мар­ке­та... На­ват у гас­ці­ніч­ным ліф­це вы­пад­ко­выя па­са­жы­ры заў­сё­ды з ва­мі па­ві­та­юц­ца, а пры вы­ха­дзе па­жа­да­юць доб­ра­га дня!

По­тым, спаз­на­ю­чы ўсё больш і больш бер­лін­цаў на су­стрэ­чах, кан­фе­рэн­цы­ях і «круг­лых ста­лах», па­чы­на­еш іх па­ва­жаць — за іні­цы­я­тыў­насць, ак­тыў­насць, доб­ра раз­ві­тае па­чуц­цё ўза­е­ма­да­па­мо­гі. На­прык­лад, міль­ё­ны нем­цаў па 3-4 га­дзі­ны на ты­дзень зай­ма­юц­ца ва­лан­цёр­ствам — бяс­плат­на да­гля­да­юць па­жы­лых лю­дзей, бя­руць шэф­ства над дзець­мі з ма­ла­ма­ём­ных сем'­яў або тых, дзе дзі­ця вы­хоў­ва­ец­ца ад­ной ма­ці, трэ­ні­ру­юць су­сед­скіх хлап­чу­коў, пра­цу­юць на тэ­ле­фо­нах да­ве­ру...

А да­гле­джа­насць Бер­лі­на, яго вы­дат­ныя клум­бы — гэ­та не толь­кі вы­нік пра­цы му­ні­цы­паль­ных служ­баў, але і са­міх га­ра­джан, якія ў кож­ным мік­ра­ра­ё­не рэ­гу­ляр­на ла­дзяць неш­та на­кшталт на­шых су­бот­ні­каў — пры­чым па ўлас­най іні­цы­я­ты­ве! Са­мі афарм­ля­юць гуль­ня­выя пля­цоў­кі, ла­дзяць ра­ён­ныя свя­ты і ін­фар­ма­цый­ныя ве­ча­ры, да­па­ма­га­юць ма­ла­ма­ём­ным, ар­га­ні­зоў­ва­ю­чы «блы­шы­ныя» рын­кі, дзе за ка­пей­кі пра­да­юць не­па­трэб­ныя рэ­чы і мэб­лю, якая, на­прык­лад, ужо на­да­ку­чы­ла (да­рэ­чы, ар­га­ні­за­ваць та­кі ры­нак мож­на без доў­гіх уз­гад­нен­няў і за­тры­мак). На­прык­лад, у ра­ё­не Гнай­зе­нау-Кіц нам рас­па­вя­лі, што іх жы­ха­ры задумаліся аб тым, як прывабіць у го­рад пчо­л, так па­трэб­ных для апы­лен­ня, і па­ча­лі вы­са­джваць для іх дзі­ка­рос­лыя тра­вы. І по­тым, ка­лі я ўба­чы­ла з акна трам­вая га­зон з кра­пі­вой, ле­бя­дой і сві­рэ­пай, я ўжо не здзі­ві­ла­ся, ча­му яны мне су­стрэ­лі­ся амаль у цэнт­ры го­ра­да...

***

Ка­заць пра ся­рэд­нюю ня­мец­кую зар­пла­ту — тое ж са­мае, што пра ся­рэд­нюю тэм­пе­ра­ту­ру па баль­ні­цы, але, тым не менш, па­спра­бу­ем... Та­кім чы­нам, з ага­вор­кай, што гэ­та звест­кі да­во­лі пры­бліз­ныя, мож­на ска­заць, што ў ся­рэд­нім нем­цы атрым­лі­ва­юць за ме­сяц ка­ля 3 ты­сяч еў­ра. Гэ­та «бруд­ны­мі». Ка­лі з гэ­тай су­мы ад­няць усе па­да­ткі і аба­вяз­ко­выя стра­хоў­кі, то на ру­ках за­ста­нец­ца не­дзе 1800 еў­ра. Да­лей ідзе апла­та ква­тэ­ры і ка­му­нал­кі, бен­зі­ну, ка­лі ма­ец­ца ўлас­ны аў­та­ма­біль... У вы­ні­ку на жыц­цё за­ста­ец­ца пры­бліз­на 800-900 еў­ра. Су­ма па бе­ла­рус­кіх мер­ках знач­ная, але на са­мой спра­ве, як ба­чы­це, зу­сім не га­ла­ва­круж­ная. Хоць дзе­ля спра­вяд­лі­вас­ці трэ­ба ад­зна­чыць, што цэ­ны на пра­дук­ты ў бер­лін­скіх су­пер­мар­ке­тах цал­кам су­па­стаў­ныя з бе­ла­рус­кі­мі. Неш­та каш­туе тро­хі больш, неш­та кры­ху менш, але ў цэ­лым кар­ці­на па­доб­ная... Што ты­чыц­ца кош­таў на іншыя та­ва­ры, тут раз­беж­ка мо­жа быць знач­най. Ёсць кра­мы як з тан­ны­мі та­ва­ра­мі, тым жа адзен­нем, на­прык­лад, так і з вель­мі да­ра­гі­мі.

***

«Хут­кай да­па­мо­гі» ў на­шым звык­лым уяў­лен­ні ў Гер­ма­ніі не іс­нуе. Ёсць служ­ба 112 — па­жар­ная, яна ж па су­мя­шчаль­ніц­тве служ­ба вы­ра­та­ван­ня. На ёй пра­цу­юць так зва­ныя па­ра­ме­ды­кі: лю­дзі без ме­ды­цын­скай аду­ка­цыі, але спе­цы­яль­на на­ву­ча­ныя пры­ёмам пер­шай да­па­мо­гі ў роз­ных эк­стран­ных сі­ту­а­цы­ях. Чыр­во­ныя ма­шы­ны 112-й служ­бы па­ста­ян­на но­сяц­ца па го­ра­дзе з уклю­ча­ны­мі мі­гал­ка­мі і сі­рэ­най. Ба­чы­лі і чу­лі мы іх час­та, пра­цу­юць яны вель­мі апе­ра­тыў­на. Ка­лі на на­шых ва­чах гру­за­вік збіў пе­ша­хо­да, та­кая ма­шы­на пры­мча­ла­ся лі­та­раль­на праз дзве хві­лі­ны. Тое ж са­мае мож­на ска­заць і пра па­лі­цыю: ка­лі мы ака­за­лі­ся свед­ка­мі ава­рыі, у якой аў­та­ма­біль вы­ле­цеў на трам­вай­ныя рэй­кі, па­лі­цыя (так­са­ма з уклю­ча­ны­мі мі­гал­ка­мі і сі­рэ­най) з'я­ві­ла­ся на­столь­кі хут­ка, што між­во­лі склалася ўра­жан­не, што па­лі­цэй­ская ма­шы­на ста­я­ла за ра­гом і ча­ка­ла гэ­тую ава­рыю.

***

Ка­жуць, што бер­лін­цы ні­ко­лі не сла­ві­лі­ся на­бож­нас­цю. Сён­ня ся­род іх вер­ні­кі скла­да­юць не­дзе 25-30%. Гэ­та тыя, хто на­ле­жыць якой-не­будзь царк­ве і пла­ціць у яе ўнёс­кі. Яшчэ, на­прык­лад, Бер­лін лі­чыц­ца го­ра­дам адзі­но­чак. Ма­ец­ца на ўва­зе, што яго сва­воль­ныя жы­ха­ры зу­сім не імк­нуц­ца скоў­ваць ся­бе ву­за­мі шлю­бу (без сва­ёй дру­гой па­ло­вы жы­вуць ка­ля 55% ча­ла­век). Але, як ска­за­ла нам на­ша эк­скур­са­вод, ня­даў­на яна са сва­ім сяб­рам ад­зна­чы­ла 25-год­дзе су­мес­на­га жыц­ця. Жыц­ця — але не шлю­бу. Так што на­са­мрэч боль­шасць бер­лін­цаў пра­во­д­зяць свае ве­ча­ры зу­сім не ў адзі­но­це.

***

А ўво­гу­ле, лю­дзі ў Бер­лі­не, як і ўсю­ды, роз­ныя. І на­тоўп толь­кі на пер­шы по­гляд зда­ец­ца без­аб­ліч­ным. Пры­гле­дзеў­шы­ся, мож­на за­ўва­жыць, акра­мя доб­ра­пры­стой­ных бюр­ге­раў, і роз­на­га кштал­ту фры­каў, якія па ве­ча­рах сцяг­ва­юц­ца да мес­ца сва­ёй ту­соў­кі на Аляк­сан­дар-пляц (вось дзе са­праў­ды свя­та кож­ны дзень!), і са­ста­рэ­лых яў­рэ­ек, і рус­кіх эміг­ран­таў, і ту­рэц­кую мо­ладзь (іх тут цэ­лыя квар­та­лы), і за­ка­ха­ныя па­рач­кі. Ма­ла­дыя нем­кі ча­сам тро­хі не­ахай­ныя, па­жы­лыя лэ­дзі — эле­гант­ныя і час ад ча­су на­ват эк­стра­ва­гант­ныя...

Ну, а ча­му ж я ў пад­за­га­лоў­ку на­зва­ла бер­лін­цаў ама­раль­ны­мі? З іх жа слоў. Жы­ха­ры Бер­лі­на, ка­лі ве­рыць да­вед­ні­ку для турыстаў, лю­бяць ка­заць пра свой го­рад у най­вы­шэй­шай сту­пе­ні: маў­ляў, Бер­лін са­мы боль­шы, са­мы вы­шэй­шы, са­мы пам­пез­ны, най­ці­ка­вей­шы, най­ра­зум­ней­шы, больш асляп­ляль­ны і ама­раль­ны, чым усе буй­ныя га­ра­ды ва­кол. Яшчэ ад­на іх лю­бі­мая фра­за — «Мы і не тое ба­чы­лі...».

***

...Ка­лі я ўжо ста­я­ла на плат­фор­ме Бер­лін­ска­га вак­за­ла і ча­ка­ла цяг­нік у Мінск, які спаз­няў­ся на га­дзі­ну, да­вя­ло­ся раз­га­ва­рыц­ца з рус­кім эміг­ран­там. Сяр­гею Іва­на­ві­чу (імя зме­не­на) ужо 72 га­ды, хоць вы­гля­дае ён га­доў на дзе­сяць ма­ла­дзей. Ён бы­лы вы­клад­чык з Маск­вы, эміг­ры­ра­ваў у Гер­ма­нію як ма­ла­лет­ні вя­зень канц­ла­ге­ра. У ра­сій­скай ста­лі­цы за­ста­ла­ся ква­тэ­ра. Гіс­то­рыя гэ­та­га ча­ла­ве­ка ўзя­ла за жы­вое, асаб­лі­ва пас­ля та­го, як ста­ла зра­зу­ме­лай яго бес­пра­свет­ная адзі­но­та. Жон­ка па­мер­ла. Ня­мец­кай мо­вы Сяр­гей Іва­на­віч не ве­дае. «Ся­джу ў ча­ты­рох сце­нах, — так ка­жа ён пра сваё жыц­цё. — Ня­даў­на пай­шоў у кра­му, уба­чыў ма­лень­кія бе­лыя ўпа­коў­кі і вы­ра­шыў, што гэ­та сыр. Ку­піў 4 ўпа­коў­кі, пры­нёс да­до­му — а там дрож­джы...».

Сяр­гей Іва­на­віч атры­маў са­цы­яль­ную ква­тэ­ру на ўскра­і­не Бер­лі­на і што­ме­сяч­ную да­па­мо­гу ў су­ме 207 еў­ра, плюс 175 еў­ра ра­сій­скай пен­сіі. Гэ­та ўвесь яго да­ход, які мож­на ха­рак­та­ры­за­ваць тры­ма сло­ва­мі: на мя­жы вы­жы­ван­ня. Вя­до­ма, у га­ла­ву ад­ра­зу ж пры­хо­дзіць вы­дат­ны ва­ры­янт: мож­на пра­даць мас­коў­скую ква­тэ­ру і жыць са­бе на гэ­тыя гро­шы пры­пя­ва­ю­чы. Але не ўсё так прос­та. Гэ­ты ва­ры­янт пры­хо­дзіў у га­ла­ву і Сяр­гею Іва­на­ві­чу, але ака­за­ла­ся, што ад­крыць ра­ху­нак у бан­ку яму нель­га.

— На­ват ка­лі я па­кла­ду на ра­ху­нак уся­го 1 еў­ра, са­цы­яль­ная служ­ба да­ве­да­ец­ца пра гэ­та лі­та­раль­на праз не­каль­кі хві­лін, і ўсе вы­пла­ты тут жа бу­дуць спы­не­ны, — ка­жа мой су­раз­моў­ца. — Усё гэ­та дак­лад­на ад­соч­ва­ец­ца праз кам­п'ю­тар. Ды і су­се­дзі тут за­пра­ста да­но­сяць адзін на ад­на­го ў пад­атко­вую. Мо­гуць прый­сці ў гос­ці, а по­тым па­тэ­ле­фа­на­ваць і па­ве­да­міць, што ў гас­цёў­ні ў су­се­да ві­сіць, на­прык­лад, да­ра­гая кар­ці­на. І тут жа да ча­ла­ве­ка пры­хо­дзіць пра­вер­ка і вы­свят­ляе, за якія срод­кі яна на­бы­та...

Слу­ха­ла я свай­го су­раз­моў­цу і ні­як не маг­ла ўзяць у толк: на­вош­та яму трэ­ба бы­ла гэ­тая эміг­ра­цыя, ды яшчэ ў та­кім ша­ноў­ным уз­рос­це? Ду­маў, што ў Гер­ма­ніі рай? Дык раю ня­ма ні­дзе на гэ­тай пла­не­це, усю­ды сваё жыц­цё, свае праб­ле­мы. «Гор­кі чу­жы хлеб і цяж­кія пры­ступ­кі чу­жо­га ган­ка», — гэ­та яшчэ Дан­тэ на­пі­саў. Але ж не ска­жаш так вы­пад­ко­ва­му спа­да­рож­ні­ку, да та­го ж і мой цяг­нік ужо па­ды­шоў...

Свят­ла­на БУСЬ­КО,

Фо­та аў­та­ра