Вы тут

Дараганы вяртаюцца ў Асіповічы


Прадстаўнікі славутага дваранскага роду наладзілі цесныя сувязі са сваёй малой радзімай

У жыцці Асіповіцкага краю род Дараганаў адыграў вялікую ролю. Дзякуючы ім у ХІХ стагоддзі з'явілася ветка чыгункі ад Асіповіч да Старых Дарог, паміж вёскамі Крынка і Дараганава была насыпана дарога, адкрыліся лесапільня, бровар і яшчэ шмат чаго. Пасля рэвалюцыі гэтае прозвішча было незаслужана выкраслена з гісторыі, а маёнткі Восіпа і Мацвея разрабаваны. Але тры гады таму сувязь з гэтым родам зноў пачала аднаўляцца. Сёлета сюды прыехаў са Швецыі прапраўнук Восіпа Дарагана — Андрэй. Ён прывёз з сабой каля 300 розных рэчаў, якімі валодалі яго продкі.

1387258262223_1

Рэліквіі збіралі ўсім светам

Перад тым, як сустрэцца з Андрэем Дараганам, не магла не зазірнуць у тыя мясціны, дзе некалі жылі яго сваякі. Дваццаць хвілін язды на цягніку Асіповічы — Салігорск па той самай чыгунцы, якую ў пачатку ХХ стагоддзя пабудавалі браты Восіп і Іван, а таксама муж іх сястры Лізаветы — Мацвей, і ты ў Дараганава. Дарэчы, 40 кіламетраў чыгуначнага палатна, дзве станцыі, два раз'езды, два чыгуначныя масты былі зроблены ўсяго за 8 месяцаў. Будоўля не спынялася нават ноччу. Першы цягнік прыйшоў на станцыю Радуцічы 28 снежня 1986 года.

У музеі Дараганаўскай школы нават захавалася тэлеграма, дзе якраз пра гэту падзею гаворыцца. Наогул, музей тутэйшай школы славіцца тым, што ў ім знаходзіцца адна з найбагацейшых калекцый па гісторыі краю, у тым ліку і некаторыя рэчы саміх Дараганаў. Калісьці ўсё гэтае багацце пачала збіраць захопленая справай Зінаіда Верашчака. Цяпер захоўвае і папаўняе мясцовую гісторыю таксама неабыякавая да яе Жанна Караленя.

Музей і сапраўды ўражвае. У двухпавярховым будынку захоўваецца каля 4 тысяч экспанатаў — усё тое, што атрымалася сабраць за 30 гадоў існавання музея. Большая частка іх належыць да паслярэвалюцыйнага перыяду. Рэчаў былых гаспадароў няшмат: усяго 7. Дзякуй неабыякавым людзям, якія не пашкадавалі ні часу, ні сіл, каб захаваць памяць продкаў. Я сустрэлася ў музеі з Ларысай Сідараўнай Стоцкай. Яна цяпер на пенсіі, але роднай школы, дзе яна працавала бібліятэкарам, і тым больш музея, для якога сабрала шмат розных рэчаў, не забывае. Гісторый пра Дараганаў яна ведае шмат. Слухаеш яе і здаецца, быццам бы яна пра некага са сваіх сваякоў распавядае.

— Вось гэтыя крэслы, пераплеценыя ратангам, Лізавета Дараган сваёй пакаёўцы падаравала, — кажа яна, убачыўшы, што я з цікаўнасцю разглядваю старадаўнюю мэблю. — А стол быў большы за гэты і квадратны. У гарнітур уваходзіла шафа, падобная да той, што вы тут бачыце, але ж гэта не дараганаўская.

— Буфет нам аддала адна з мясцовых жыхарак, ён стаяў у яе ў сенцах, — далучаецца да гутаркі Жанна Караленя і з горыччу дадае: — Ёсць тут у адных людзей шафа, сервант, стол і канапа Лізаветы Дараган, але яны з імі не жадаюць расставацца. Мэбля, вядома, каштуе вялікіх грошай, але яны прадаваць нам яе і не збіраюцца. Ведаюць, што ў нас такіх грошай няма».

Вядома, грошай на музейныя экспанаты школе ніхто не выдзяляе. Але, каб набыць нешта каштоўнае, тут гатовыя ісці на любыя ахвяры. І прыкладаў гэтаму хапае.

— Вось сасновая палка, якая належала самаму Восіпу Дарагану, — Жанна Сямёнаўна бярэ ў рукі дэкараваны кій. — Ён яе аддаў свайму кіраўніку з вёскі Буда, і яна доўгі час там і захоўвалася. Калі ствараўся музей, Зінаіда Верашчака выменяла яе на 40 літраў газы. А вось на ратангавыя крэслы грошы выдаткаваў рана.

Сярод каштоўных рэчаў — чыгуначны звон, які вісеў на станцыі Дараганава да 1976 года, марцірка ХVІІІ стагоддзя, з дапамогай якой некалі ладзілі святочныя феерверкі, карты пачатку ХХ стагоддзя, каштоўныя дакументы.

1387258265656_2

На сувязі з Дараганамі

Нястомная Жанна Караленя настолькі захапілася пошукамі звестак пра знатны род, што нават змагла наладзіць кантакты з іх нашчадкамі. Яна напісала пісьмо прапраўнучцы Восіпа Дарагана Надзін Маршанд у Францыю, дзе паведаміла, што іх род памятаюць, што яго ўклад у развіццё краю нельга пераацаніць. Жанчына, якая 19 гадоў нікому не адказвала, праз паўгода адклікнулася. Яна падказала адрас яшчэ адной прапраўнучкі Восіпа — Вольгі Дараган-Сушчовай, якая жыве ў Пецярбургу. Пасля гэтага ў Асіповічы сталі наведвацца нашчадкі асіповіцкіх Дараганаў. Сярод іх і Андрэй са сваёй жонкай Ланай. Менавіта тады яны выказалі думку стварыць асобны музей.

На памяць аб тых сустрэчах у памятнай кніжцы музея засталіся запісы. Лідзія і Юрый Дараганы-Сушчовы напісалі, што былі вельмі ўражаны тым, што ўбачылі, абяцалі падзяліцца фотаздымкамі і копіямі дакументаў. Наогул удзячных водгукаў вельмі шмат. Цікава, што музей наведвае каля тысячы чалавек у год. Турысты прыязджаюць нават з-за мяжы.

Ад фамільнага абруса да дзедавай піжамы

З Андрэем Дараганам мы сустрэліся ў будынку асіповіцкага моладзёва-падлеткавага цэнтра «Равеснік», дзе ў 5 залах плануецца размясціць прывезеныя экспанаты. Далёкая дарога і мытныя клопаты наклалі свой адбітак. Андрэй трохі прастудзіўся, але быў задаволены вынікам сваёй паездкі.

— Каб зрабіць гэты крок, мне спатрэбілася ажно 2 гады. Тут усё, што датычыцца майго роду. Я гэта збіраў доўгі час, — паведаміў ён.

Рэчаў і на самой справе шмат. Іх нават яшчэ не паспелі і распакаваць. Каб я ўяўляла, што схавана ў каробках, Андрэй дастае з сумкі здымкі. На адным з іх жанчына з грудным дзіцем на руках і маленькім кучаравым хлопчыкам. «Гэта мая маці, а хлопчык — я», — тлумачыць ён і звяртае ўвагу на абрус, які ляжыць на стале — ён сярод тых рэчаў, якія Андрэй прывёз са Швецыі. У спісе ёсць нават сярпы і косы, крэслы, стол, дзіцячыя цацкі і шмат чаго іншага. Андрэй прывёз нават дзедаву піжаму, з якой той падарожнічаў па свеце. Шмат экспанатаў, якія датуюцца мінулым стагоддзем, але ёсць і такія, якім 200—300 гадоў. «Усе гэтыя рэчы для мяне вельмі каштоўныя, нельга выбраць нешта адно, — кажа Андрэй. — Паасобку яны нічога не ўяўляюць, але калі іх размясціць усе разам, гэта будзе сямейны скарб. Яго нельга прадаць, яго можна толькі захоўваць».

Андрэй і далей збіраецца папаўняць музей, збіраецца запрасіць усіх сваіх сваякоў з Вашынгтона, Парыжа, Стакгольма прыняць удзел у гэтай справе. Яшчэ ён думае перадаць некалькі фамільных абразоў царкве ў Дараганава.

Калі можна будзе ўбачыць у музеі тыя экспанаты, што правёз Андрэй Дараган, пакуль цяжка сказаць. Як патлумачыла дырэктар Асіповіцкага гісторыка-краязнаўчага музея Антаніна Сцяпанава, зараз вырашаецца пытанне, як размясціць усё гэтае багацце. Андрэй збіраецца прыехаць будучым летам з эскізамі інтэр'ера будучага музея. Мяркуецца, што адна з пяці залаў будзе распавядаць пра дараганаўскі род у фотаздымках. Але толькі для таго, каб іх аформіць, спатрэбіцца шмат грошай, якія трэба яшчэ знайсці.

Нэлі ЗІГУЛЯ. Фота аўтара

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».