...а складваць кілаграмы з метрамі будучым дактарам навук павінна быць сорамна.
У 2013 годзе вучоная ступень доктара навук была прысвоена Вышэйшай атэстацыйнай камісіяй (ВАК) 39 саіскальнікам і 512 саіскальнікаў сталі кандыдатамі навук. 49 саіскальнікаў атрымалі званне прафесара.
— Што тычыцца ўзросту саіскальнікаў, то дактары навук у нас за мінулы год «пасталелі», — паведаміў журналістам старшыня Вышэйшай атэстацыйнай камісіі Анатоль АФАНАСЬЕЎ. — Так, сярэдні ўзрост саіскальнікаў, якім была прысуджана вучоная ступень доктара навук, склаў 53,7 года. У 2012 годзе гэты паказчык складаў 49,9 года. А вось сярэдні ўзрост саіскальнікаў вучонай ступені кандыдата навук практычна не змяніўся — 34,1 года.
Як і ў папярэднія гады, найбольшая колькасць дысертацый з прысуджэннем аўтарам вучонай ступені выконвалася па тэхнічных і медыцынскіх навуках (па 100 дысертацый). Далей ідуць фізіка-матэматычныя навукі (47 дысертацый) і біялагічныя (45 дысертацый).
А вось доля не зацверджаных ВАК АМ у 2013 годзе работ крыху ўзрасла ў параўнанні з 2012 годам (з 8,3 да 8,8%). З агульнай колькасці дысертацый, якія атрымалі ў ВАК адмоўную ацэнку, 13,2% складаюць дысертацыі па педагагічных і тэхнічных навуках.
Па словах Анатоля Афанасьева, прычыны адхілення работ самыя розныя. Дысертацыі ацэньваюцца з двух бакоў. Па-першае, па іх навуковаму складніку: у прыватнасці, эксперты ацэньваюць, што саіскальнік здзейсніў у навуцы новае (актуальнасць тэматыкі) і наколькі вялікі яго ўнёсак. Абавязкова ацэньваецца і ўзровень кваліфікацыі саіскальніка.
— Часта ў работах, асабліва гэта тычыцца гуманітарных навук, адсутнічае навуковы складнік, яны носяць пераважна рэфератыўны характар. Але шмат работ адхіляецца па прычыне нізкай матэматычнай культуры саіскальнікаў вучонай ступені, — падкрэсліў старшыня Вышэйшай атэстацыйнай камісіі. — На жаль, даводзіцца канстатаваць, што саіскальнікі, якія прайшлі магістратуру, аспірантуру і дактарантуру, дапускаюць памылкі, за якія ў школе не атрымалі б станоўчую адзнаку. Складваюць метры з кілаграмамі і сцвярджаюць, што ўсё робяць правільна.
Падзенне матэматычнай культуры — агульная бяда для ўсіх краін. У Маскоўскім дзяржаўным тэхнічным універсітэце імя Баўмана прызнаюцца, што чытаюць першакурснікам школьны курс фізікі і матэматыкі. Між іншым, гэта вядучая тэхнічная ВНУ не толькі Расі, але і свету. Ёсць чатыры фундаментальныя дысцыпліны — матэматыка, фізіка, хімія і біялогія, на якіх грунтуюцца ўсе іншыя навукі. Але моладзь у гэтыя сферы ісці не хоча: ні ў нас, ні ў Расіі, ні ў ЗША. І вядучыя навуковыя школы старэюць з-за адсутнасці прытоку моладзі. Але ў ЗША гэта праблема вырашаецца ўкладаннем у навуку грошай.
Як зазначыў Анатоль Афанасьеў, за 21 год дзейнасці ВАКа ў педагогіцы было абаронена каля 600 дысертацый: «Але што рэвалюцыйнага адбылося ў педагогіцы? Напрыклад, была абаронена добрая работа на тэму, як выкладаць у школе матэматыку. Але з матэматыкай выпускнікі ўсё роўна «не сябруюць»... Беларуская школа то пераходзіла на дванаццацігодку, то зноў вярталася да адзінаццацігадовага тэрміну навучання, але ніхто з навукоўцаў не прысвяціў сваю ўвагу рэфармаванню школы. Чаму ніхто не даследуе магчымыя наступствы далучэння вышэйшай школы да Балонскага працэсу? Любыя міжнародныя пагадненні накладаюць пэўныя абмежаванні і абавязкі. Дык чаму загадзя не прааналізаваць, што мы страцім і што мы набудзем?»
Не могуць прыгадаць у Вышэйшай атэстацыйнай камісіі і навуковых прац, прысвечаных укараненню ў школе профільнага навучання. Быць ці не быць профільнаму навучанню, вырашаюць палітыкі, а не прафесіяналы. А гэта значыць, што прымаюцца рашэнні, якія не абапіраюцца на навуковы аналіз тых ці іншых працэсаў
— Нас часта абвінавачваюць у тым, што камісія «закручвае гайкі», шмат адхіляе работ па педагагічных навуках. Але, паверце, мы заўсёды беражліва ставімся да такіх дысертацый, імкнёмся ўбачыць і не прапусціць тое новае, што прапануюць аўтары, — падкрэслівае намеснік старшыні ВАК Аляксандр ДАНІЛАЎ.
— Ёсць не толькі агульная педагогіка , але і педагогіка спорту, карэкцыйная педагогіка, педагогіка выкладання асобных дысцыплін... І нам вельмі важна, каб у кожнай з гэтых сфер былі свае лідары. Але, напэўна, гэта асаблівасць нашага часу: ярка выражаных лідараў на ўзроўні дактароў навук у педагогіцы няма. Лічу, што педагагічная навука павінна быць нацэлена на вырашэнне канкрэтных педагагічных задач.
З іншых вынікаў работы ВАК за 2013 год хацелася б засяродзіць увагу на наступнай лічбе. Летась дыпломы аб вучоных ступенях атрымалі ў Беларусі 46 замежных грамадзян з 11 краін: Расіі, Лівіі, Ірака, Кітая, Ірана, Анголы, В'етнама, Ізраіля, Нігерыі, Нідэрландаў і Украіны. А ў 2012 годзе ў Беларусі абараняліся 25 замежнікаў. Тром грамадзянам Беларусі, якія абаранялі свае работы за мяжой, па выніках пераатэстацыі летась была прысуджана ступень кандыдата навук.
Надзея НІКАЛАЕВА.
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».