2+2: лепшыя жарты ад беларусаў і малдаван

Хто са­мы вя­сё­лы і дас­ціп­ны? Хто ўмее лепш за ўсіх рас­смя­шыць і пры­га­даць трап­ную ці­ка­вую гіс­то­рыю? Які на­род сам па са­бе вы­зна­ча­ец­ца ап­ты­міс­тыч­ным па­ды­хо­дам да жыц­ця і імк­нен­нем з усмеш­кай іс­ці на­пе­рад? Усе гэ­тыя пы­тан­ні-спрэч­кі па-сяб­роў­ску вы­ра­ша­лі па­між са­бой бе­ла­ру­сы і мал­да­ва­не на гу­ма­рыс­тыч­най су­стрэ­чы «Во­жык» і «Кі­пэ­руш»: усмі­ха­ем­ся ра­зам».

Га­лоў­нае пы­тан­не, якое ха­це­ла­ся вы­ра­шыць пад­час су­стрэ­чы: які ён, гу­мар бе­ла­ру­саў і мал­да­ван? Пра­ліць свят­ло на гэ­тае пы­тан­не да­па­маг­ла рэ­дак­тар ад­дзе­ла лі­та­ра­ту­ры ча­со­пі­са «Во­жык» Ве­ра­ні­ка МАН­ДЗІК. Яна рас­ка­за­ла, што ў бе­ла­рус­кім гу­ма­ры га­лоў­ны ге­рой — гэ­та, час­цей за ўсё, се­ля­нін, прос­ты му­жык. Пры­чым пад вы­гля­дам пра­ста­ка на­са­мрэч ха­ва­ец­ца вель­мі тон­кі ро­зум, ве­ся­лосць, зна­ход­лі­васць. Мо­жа ён, ка­лі трэ­ба, па­смя­яц­ца і з са­мо­га ся­бе. Ве­ра­ні­ка пры­га­да­ла не­каль­кі жар­таў, якія здаў­на вя­до­мыя ў Бе­ла­ру­сі:

«Ехаў не­як му­жык па сва­іх спра­вах чы­гун­кай. На вак­за­ле ў за­ле ча­кан­ня вы­ра­шыў пе­ра­ку­сіць, але там бы­ло вель­мі люд­на. Ён знай­шоў воль­нае мес­ца, сеў і па­чаў сіл­ка­вац­ца. Рап­там ад­не­куль з'яў­ля­ец­ца за­мож­ны пан, ба­чыць, што на­во­кал яб­лы­ку ня­ма дзе ўпа­сці. Па­ды­хо­дзіць пан да му­жы­ка, ста­но­віц­ца по­бач і дэ­ман­стра­тыў­на звяр­та­ец­ца да ўсіх пры­сут­ных: «Спа­дар­ства, мо­жа, вы мне пад­ка­жа­це, чым ад­роз­ні­ва­ец­ца му­жык ад свін­ні?» Але му­жык быў не з па­лах­лі­вых. Ён і ад­каз­вае: «Ага, ёсць роз­ні­ца». «Якая ж?» — не па­кі­дае та­го ў спа­коі пан. «А та­кая, — не губ­ля­ец­ца се­ля­нін, — што му­жык есць се­дзя­чы, а свін­ня — сто­я­чы».

«Ад­ной­чы ў му­жы­ка ўкра­лі ка­ня. Усе аб­мяр­коў­ва­юць гэ­та, шпа­цы­ру­ю­чы ка­ля яго до­ма, ра­яць, як зла­віць зло­дзея. А ён ім ад­каз­вае: «Ве­да­е­це, я зраб­лю тое ж, што і мой дзед двац­цаць га­доў та­му, ка­лі ў яго ўкра­лі ка­ня. Вось та­ды ён мя­не і па­пом­ніць». Гэ­тыя сло­вы дай­шлі да зло­дзея, ён спа­ло­хаў­ся, ста­ла яму не­як млос­на. Не вы­тры­маў той і праз па­ру дзён ці­хень­ка пры­вёў ка­ня на­зад. Пра гэ­та зноў усе да­ве­да­лі­ся, са­бра­лі­ся на пад­вор­ку ў та­го ча­ла­ве­ка, аб­мяр­коў­ва­юць. Ся­род іх ста­яў і зло­дзей, яко­му кар­це­ла да­ве­дац­ца, што за паст­ка яму бы­ла пры­га­та­ва­на. Ён і пы­та­ец­ца ў гас­па­да­ра: «А што та­ко­га зра­біў твой дзед двац­цаць га­доў та­му, ка­лі ў яго ўкра­лі ка­ня?» Той ад­каз­вае: «Што зра­біў, што зра­біў? Пай­шоў на кір­маш і ку­піў но­ва­га».

Вя­сё­лы­мі па пра­ве лі­чац­ца не толь­кі бе­ла­ру­сы, але і мал­да­ва­не. Мож­на на­ват ска­заць, што гэ­та іх на­цы­я­наль­ная ры­са. Гу­мар быц­цам у кры­ві гэ­та­га на­ро­да. Усе жар­ты мал­да­ва­не ўспры­ма­юць доб­ра­зыч­лі­ва, не злу­юц­ца і толь­кі ра­ды па­чуць неш­та трап­нае. Ге­роі мал­даў­скіх на­род­ных гу­ма­рыс­тыч­ных рас­ка­заў хіт­рыя, кем­лі­выя, ду­рас­лі­выя. Яны на­ват ад­мет­ныя ім­ёны ма­юць — Пэ­ка­лэ і Тын­да­лэ. Ка­лі ёсць з ка­го па­кпіць, яны аба­вяз­ко­ва зро­бяць гэ­та. Ад­нак з за­да­валь­нен­нем па­смя­юц­ца і ад­но з ад­на­го. Мал­даў­скія жар­ты так­са­ма рас­ка­за­ла Ве­ра­ні­ка Ман­дзік:

«Ад­ной­чы Тын­да­лэ зай­шоў у вяс­ко­вую ха­ту, ка­лі гас­па­дар і ся­мей­ні­кі збі­ра­лі­ся пад­сіл­ка­вац­ца. Госць па­цёр ру­кі ад за­да­валь­нен­ня: «Ні­што са­бе, і стол ёсць, і на ста­ле. Мо­жам сес­ці і пад'­ес­ці». Гас­па­дар не­за­да­во­ле­на ад­ка­заў: «Ві­даць, ес­ці бу­дзем, ды не ўсе». Тын­да­лэ здзіў­ле­на вы­лу­піў­ся на яго: «Дык вы што, хі­ба не пра­га­ла­да­лі­ся?»

«Ад­ной­чы Пэ­ка­лэ ад­пра­віў­ся ў карч­му. А ў кі­шэ­нях у яго пус­та. На­су­страч му­жы­ку ідуць два па­ны і ка­жуць: «Чуў я, што ёсць та­кі ча­ла­век, над­та хіт­ры, лю­бо­га пе­ра­хіт­рыць. Як бы нам гэ­та­га ча­ла­ве­ка знай­сці?» Пэ­ка­лэ не раз­гу­біў­ся і ка­жа: «Вось жа ён, я пе­рад ва­мі». «Раз ты та­кі май­стар, да­вай нас пе­ра­хіт­ры», — ка­жуць яны. «Ды лёг­ка, — ад­каз­вае той, — праў­да, за­раз не ма­гу, у мя­не це­шча па­мер­ла, спя­ша­ю­ся ад­шу­каць гро­шы на яе па­ха­ван­не». Па­ны па­гу­та­ры­лі па­між са­бой і пра­па­на­ва­лі яму пэў­ную су­му. Пэ­ка­лэ за гро­шы — і хут­чэй у карч­му. Яны яму кры­чаць: «Па­стой. Ку­ды ты? У ця­бе ж це­шча па­мер­ла!» А ён ім: «Вы ж пра­сі­лі, каб я вас пе­ра­хіт­рыў...»

На су­стрэ­чу, дзе гу­ча­лі бе­ла­рус­кія і мал­даў­скія жар­ты, за­ві­та­ла пер­шы сак­ра­тар Па­соль­ства Мал­до­вы ў Бе­ла­ру­сі Тац­ця­на Чар­кез. Яна за­пра­сі­ла ўсіх ах­вот­ных на мал­даў­скае свя­та Мар­ці­шор, якое бу­дзе ад­зна­чац­ца 1 са­ка­ві­ка. Так­са­ма яна па­він­ша­ва­ла бе­ла­ру­саў з алім­пій­скі­мі пе­ра­мо­га­мі ў Со­чы і за­ўва­жы­ла: «Мы за вас так­са­ма «хва­рэ­лі». Пры­сут­ні­ча­ла на ве­ча­ры і на­мес­нік ды­рэк­та­ра Цэнт­ра на­цы­я­наль­ных куль­тур Ва­лян­ці­на Грыш­ке­віч, якая па­ве­да­мі­ла, што ўся­го ў Бе­ла­ру­сі пра­жы­вае ка­ля 140 на­цы­я­наль­нас­цяў. Мал­даў­ская су­пол­ка ся­род іх — ад­на з са­мых ак­тыў­ных.

Мал­да­ва­нін Ва­сіль Се­мя­нюк, які пад­час су­стрэ­чы так­са­ма ве­ся­ліў гас­цей, пе­ра­ехаў у Бе­ла­русь 20 га­доў та­му. З та­го ча­су жы­ве на Дзяр­жын­шчы­не, пі­ша па-бе­ла­рус­ку вер­шы і гу­ма­рэс­кі, ма­люе, дру­ку­ец­ца ў «Во­жы­ку». Ра­зам з жон­кай ён спя­вае ў ан­самб­лі на­род­най пес­ні «Ба­ра­ві­чан­ка» Ба­ра­ві­коў­ска­га сель­ска­га До­ма куль­ту­ры. Ці­ка­ва, што ў іх рэ­пер­ту­а­ры ёсць пес­ні як пра вя­сё­ла­га мал­да­ва­ні­на, так і пра бе­ла­ру­сач­ку-шча­бя­ту­шач­ку.

Ні­на Шчар­ба­чэ­віч.

Фо­та Ана­то­ля КЛЕ­ШЧУ­КА.