Та­кія ж, як і ўсе

Бе­ла­русь на пра­ця­гу го­да да­лу­чыц­ца да Кан­вен­цыі аб пра­вах ін­ва­лі­даў

Ад ін­ва­лід­нас­ці не за­стра­ха­ва­ны ні­хто. Пры­чы­на — ня­шчас­ныя вы­пад­кі, ава­рыі або... па­жы­лы ўзрост. Трэ­ба пры­знаць гэ­та і пры­вык­нуць, што ча­ла­ве­кам з аб­ме­жа­ва­ны­мі маг­чы­мас­ця­мі мо­жа стаць кож­ны з нас. Та­му зра­біць жыц­цё ін­ва­лі­даў зруч­ным у бы­та­вым, са­цы­яль­ным і куль­тур­ным пла­не па­він­на быць за­да­чай не толь­кі прад­стаў­ні­коў ула­ды, але і ўся­го гра­мад­ства — лю­дзі па­він­ны змя­ніць стэ­рэа­тып­нае стаў­лен­не да ін­ва­лі­даў як да не­паў­на­цэн­ных лю­дзей. На се­мі­на­ры ў Са­ве­це Рэс­пуб­лі­кі «Сіс­тэ­ма са­цы­яль­най аба­ро­ны ін­ва­лі­даў у Рэс­пуб­лі­цы Бе­ла­русь: стан і перс­пек­ты­вы раз­віц­ця. Кан­вен­цыя Ар­га­ні­за­цыі Аб'­яд­на­ных На­цый аб пра­вах ін­ва­лі­даў», у якім пры­ня­лі ўдзел пар­ла­мен­та­рыі, прад­стаў­ні­кі ААН, мі­ніс­тэр­стваў і гра­мад­скіх ар­га­ні­за­цый, гу­тар­ка іш­ла пра са­цы­яль­ную пад­трым­ку ін­ва­лі­даў у на­шай кра­і­не, а так­са­ма пра да­лу­чэн­не Бе­ла­ру­сі да вы­шэй­на­зва­най Кан­вен­цыі.

Па сло­вах Мі­ка­лая КА­ЗА­РАЎ­ЦА, стар­шы­ні Па­ста­ян­най ка­мі­сіі Са­ве­та Рэс­пуб­лі­кі па аду­ка­цыі, на­ву­цы, куль­ту­ры і са­цы­яль­ным раз­віц­ці, пы­тан­не са­цы­яль­най аба­ро­ны ін­ва­лі­даў для Бе­ла­ру­сі вель­мі ак­ту­аль­нае. «На се­мі­на­ры пры­сут­ні­ча­юць прад­стаў­ні­кі ся­мі мі­ніс­тэр­стваў і ся­мі гра­мад­скіх аб'­яд­нан­няў, — пад­крэс­ліў се­на­тар. — Гэ­та свед­чыць пра тое, што гра­мад­ства ўжо ра­зу­мее важ­насць праб­ле­мы і ак­тыў­на імк­нец­ца яе вы­ра­шыць».

Як пра­ін­фар­ма­ваў пры­сут­ных Мі­ка­лай Ула­дзі­мі­ра­віч, у Бе­ла­ру­сі больш за пяць­сот ты­сяч ін­ва­лі­даў. «Ёсць асоб­ныя за­да­чы, якія мы па­він­ны вы­ра­шыць лі­та­раль­на на пра­ця­гу гэ­та­га і на­ступ­на­га го­да, — па­ве­да­міў пар­ла­мен­та­рый. — У пры­ват­нас­ці, ад­на з іх — даць маг­чы­масць ін­ва­лі­дам пра­ца­ваць. На­ту­раль­на, ка­лі ў іх ёсць ад­па­вед­нае жа­дан­не».

Прад­стаў­нік Са­ве­та Рэс­пуб­лі­кі ак­цэн­та­ваў ува­гу на тым, што пад­пі­сан­не на­шай кра­і­най Кан­вен­цыі аб пра­вах ін­ва­лі­даў — вель­мі важ­ны этап да­лей­ша­га ўдас­ка­на­лен­ня пра­цы па са­цы­яль­най пад­трым­цы гэ­тай ка­тэ­го­рыі гра­ма­дзян. Пар­ла­мен­та­рыі вя­дуць пра­цу па да­лу­чэн­ні да Кан­вен­цыі з 2009 го­да.

Сам між­на­род­ны да­га­вор быў рас­пра­ца­ва­ны і пры­ня­ты Ге­не­раль­най Асамб­ле­яй ААН у 2006 го­дзе. У Кан­вен­цыі за­ма­ца­ва­ны пра­вы лю­дзей з аб­ме­жа­ва­ны­мі маг­чы­мас­ця­мі і ме­ха­ніз­мы кант­ро­лю за іх вы­ка­нан­нем. Асаб­лі­васць да­ку­мен­та ў тым, што ён не мае па­ла­жэн­няў, якія з'яў­ля­юц­ца аба­вяз­ко­вы­мі да пры­мя­нен­ня кра­і­на­мі-пад­пі­сан­та­мі. Кан­вен­цыя ўяў­ляе са­бой на­бор рэ­ка­мен­да­цый, прак­тыч­ных пры­кла­даў. На сён­ня Бе­ла­русь яшчэ не пад­пі­са­ла і не ра­ты­фі­ка­ва­ла гэ­ты між­на­род­ны да­га­вор, ад­нак да­лу­чэн­не да Кан­вен­цыі — у пла­нах Мі­ніс­тэр­ства за­меж­ных спраў на блі­жэй­шы час.

Мі­ка­лай Ка­за­ра­вец ад­зна­чыў, што ў Бе­ла­ру­сі са­цы­яль­ная аба­ро­на ін­ва­лі­даў з'яў­ля­ец­ца ад­ным з пры­яры­тэт­ных кі­рун­каў дзяр­жаў­най па­лі­ты­кі. На­цы­я­наль­нае за­ка­на­даў­ства рэг­ла­мен­туе пы­тан­ні, звя­за­ныя з ін­ва­лід­нас­цю, праз комп­лекс нар­ма­тыў­ных пра­ва­вых ак­таў. Ся­род іх — спе­цы­яль­ныя за­ко­ны «Аб па­пя­рэ­джан­ні ін­ва­лід­нас­ці і рэ­абі­лі­та­цыі ін­ва­лі­даў», «Аб са­цы­яль­най аба­ро­не ін­ва­лі­даў», «Аб са­цы­яль­ным аб­слу­гоў­ван­ні». Акра­мя та­го, па­ла­жэн­не аб ін­ва­лі­дах зме­шча­на ў Пра­цоў­ным і Жыл­лё­вым ко­дэк­сах, Ко­дэк­се аб аду­ка­цыі, за­ко­нах аб ахо­ве зда­роўя.

Дэ­пу­тат­ка з Ту­рэц­кай Рэс­пуб­лі­кі, член Ка­мі­тэ­та ААН па пра­вах ін­ва­лі­даў спа­да­ры­ня Ша­фак ПА­ВЕЙ

шмат га­доў та­му пад­час ава­рыі згу­бі­ла ру­ку і на­гу, але гэ­та не паў­плы­ва­ла на яе лю­боў да жыц­ця. У пар­ла­мен­це Тур­цыі яна зма­га­ец­ца су­праць па­ру­шэн­ня пра­воў ін­ва­лі­даў у сва­ёй кра­і­не, а так­са­ма ак­тыў­на ад­стой­вае пра­вы жан­чын. Так, на ад­ну з прэс-кан­фе­рэн­цый спа­да­ры­ня Па­вей за­пра­сі­ла сур­да­пе­ра­клад­чы­ка, бо ўпэў­не­на: пар­ла­мент па­ві­нен прад­стаў­ляць у тым лі­ку і ін­та­рэ­сы лю­дзей з па­ру­шэн­ня­мі слы­ху. Так­са­ма дзя­ку­ю­чы ме­на­ві­та ёй ту­рэц­кія жан­чы­ны-дэ­пу­тат­кі ця­пер ма­юць пра­ва апра­наць шта­ны за­мест ра­ней­шых аба­вяз­ко­вых спад­ніц на слу­хан­ні ў пар­ла­мент.

«Я ўся­ляк пад­трым­лі­ваю імк­нен­не Рэс­пуб­лі­кі Бе­ла­русь ра­ты­фі­ка­ваць Кан­вен­цыю і як член ка­мі­сіі ААН па пра­вах ін­ва­лі­даў, і як пар­ла­мен­та­рый Ту­рэц­кай Рэс­пуб­лі­кі, — за­яві­ла Ша­фак Па­вей. — Я лі­чу, што гэ­тае ме­ра­пры­ем­ства з'яў­ля­ец­ца свое­ча­со­вым, та­му што ме­на­ві­та тут ад­бы­ва­ец­ца аб­мер­ка­ван­не тэ­мы да­лу­чэн­ня Бе­ла­ру­сі да Кан­вен­цыі ў мак­сі­маль­на плю­ра­ліс­тыч­ным рэ­жы­ме з кан­суль­та­цы­я­мі з бо­ку гра­мад­скіх аб'­яд­нан­няў, якія прад­стаў­ля­юць ін­та­рэ­сы ін­ва­лі­даў».

На пы­тан­не бе­ла­рус­кіх жур­на­ліс­таў, ча­го не ха­пае ў на­шай кра­і­не, каб зра­біць жыц­цё ін­ва­лі­даў больш кам­форт­ным, спа­да­ры­ня Па­вей ад­зна­чы­ла, што не­аб­ход­на пра­во­дзіць больш кан­суль­та­цый з гра­мад­скі­мі ар­га­ні­за­цы­я­мі, аб'­яд­нан­ня­мі, якія прад­стаў­ля­юць ін­та­рэ­сы ін­ва­лі­даў, і не­па­срэд­на з людзь­мі, чые маг­чы­мас­ці аб­ме­жа­ва­ны. «Ме­на­ві­та та­кім чы­нам мы да­ве­да­ем­ся, што жыц­цё бе­ла­рус­кіх ін­ва­лі­даў па­тра­буе асаб­лі­вай ува­гі», — ад­зна­чы­ла ту­рэц­кая дэ­пу­тат­ка.

«Са­мае га­лоў­нае — гэ­та не столь­кі ра­ты­фі­ка­цыя кан­вен­цыі кра­і­най або пры­няц­це за­ко­наў на на­цы­я­наль­ным уз­роў­ні, — за­ўва­жы­ла Ша­фак Па­вей. — На са­мой спра­ве, га­лоў­нае — гэ­та зла­маць стэ­рэа­тып, які склаў­ся ў да­чы­нен­ні да тых, чые маг­чы­мас­ці аб­ме­жа­ва­ны».

Ка­ар­ды­на­тар сіс­тэ­мы ААН у Рэс­пуб­лі­цы Бе­ла­русь Са­на­ка СА­МА­РА­СІН­ХА пра­цуе ў на­шай кра­і­не год.

«Я пры­ехаў са Шры-Лан­кі, — рас­па­вёў ён. — Да 2009 го­да ў мя­не на ра­дзі­ме іш­ла гра­ма­дзян­ская вай­на. І як вы­нік, з'я­ві­ла­ся шмат ін­ва­лі­даў. Мне зда­ва­ла­ся, што лю­дзей з аб­ме­жа­ва­ны­мі маг­чы­мас­ця­мі шмат у кра­і­нах, дзе вя­лі­ся ба­я­выя дзе­ян­ні. Але ка­лі я па­чаў пра­ца­ваць у сіс­тэ­ме ААН, то ўба­чыў, што ін­ва­лі­даў шмат па ўсім све­це».

Згод­на з дак­ла­дам прад­стаў­ні­ка ААН, у све­це на­ліч­ва­ец­ца ка­ля ад­на­го міль­яр­да ча­ла­век з аб­ме­жа­ва­ны­мі маг­чы­мас­ця­мі. У на­шай кра­і­не пры­клад­на 5% ад уся­го на­сель­ніц­тва — ін­ва­лі­ды.

«Ка­лі я толь­кі пры­ехаў у Бе­ла­русь, мне зда­ва­ла­ся, што прой­дзе яшчэ шмат ча­су, перш чым дзяр­жа­ва да­лу­чыц­ца да Кан­вен­цыі аб пра­вах ін­ва­лі­даў, — ус­пом­ніў Са­на­ка Са­ма­ра­сін­ха. — Але гэ­ты шлях мы прай­шлі ўся­го за адзін год».

Кан­вен­цыю аб пра­вах ін­ва­лі­даў пад­пі­са­лі 158 кра­ін, 141 кра­і­на яе ра­ты­фі­ка­ва­ла. Бе­ла­русь — адзі­ная кра­і­на ў Еў­ро­пе, якая па­куль не пад­пі­са­ла і не ра­ты­фі­ка­ва­ла Кан­вен­цыю. «Я ду­маю, што так атры­ма­ла­ся з-за та­го, што Бе­ла­русь вель­мі сур'­ёз­на, з усёй ад­каз­нас­цю па­ды­хо­дзіць да ра­шэн­ня та­кіх пы­тан­няў, — вы­ка­заў мер­ка­ван­не ка­ар­ды­на­тар сіс­тэ­мы ААН у Бе­ла­ру­сі. — Кра­і­на хо­ча быць упэў­не­най, што змо­жа вы­кон­ваць усе рэ­ка­мен­да­цыі між­на­род­на­га да­га­во­ра». Са­ма­ра­сін­ха за­ўва­жыў, што на­ват ця­пер Бе­ла­русь ро­біць на­шмат больш, чым мно­гія кра­і­ны, якія ўжо да­лу­чы­лі­ся да Кан­вен­цыі. У Бе­ла­ру­сі сіс­тэ­ма са­цы­яль­най аба­ро­ны ад­на з са­мых моц­ных у рэ­гі­ё­не.

На­дзея ЮШ­КЕ­ВІЧ.