Выжыць... наперакор

Ста­біль­ным вяс­ко­вым прад­пры­ем­ствам стаў КУП «Псы­шчаў­скае» за сем га­доў

Ка­му­наль­нае ўні­тар­нае прад­пры­ем­ства «Псы­шчаў­скае», што ў Іва­наў­скім ра­ё­не, вы­жы­ла, хут­чэй, не дзя­ку­ю­чы, а на­су­пе­рак... На­га­даю, што КУ­Пы па­ча­лі ма­са­ва ўзні­каць пас­ля вы­ха­ду Ука­за № 21 (сту­дзень, 2007 г.). Па­доб­ныя прад­пры­ем­ствы з'я­ві­лі­ся та­ды ў мно­гіх сель­са­ве­тах кра­і­ны.

За­дум­ка, не­су­мнен­на, бы­ла доб­рая. Ма­лень­кае прад­пры­ем­ства аказ­вае па­слу­гі на­сель­ніц­тву па апра­цоў­цы пры­ся­дзіб­ных участ­каў, па ра­мон­це і доб­ра­ўпа­рад­ка­ван­ні. Асаб­лі­ва па­жы­лым, адзі­но­кім лю­дзям та­кія па­слу­гі па­трэб­ны як па­вет­ра, ды і вы­гад­на: не трэ­ба кла­няц­ца прад­стаў­ні­кам вяс­ко­ва­га «не­пра­цу­ю­ча­га кан­тын­ген­ту», куп­ляць ім бяс­кон­ца «паў­літ­ра». Праў­да, у асоб­ных вёс­ках гэ­тую ні­шу за­ня­лі пры­ват­ні­кі — з тых, хто па­спеў пры­дбаць тэх­ні­ку. Яны ад­воль­на ўста­наў­лі­ва­юць цэ­ны на па­слу­гі, але іх не так шмат.

А вось КУ­Пам ака­за­ла­ся не так прос­та вы­жыць. На па­доб­ных па­слу­гах на­сель­ніц­тву не раз­ба­га­це­еш — пра­ца­ваць без страт не атры­ма­ла­ся. Та­му яны ста­лі ад­мі­раць — адзін за ад­ным... З ча­сам і дзе­ян­не ўка­за ад­мя­ні­лі.

За­ста­лі­ся са­мыя моц­ныя і стой­кія, тыя, хто змог на­быць тэх­ні­ку, па­шы­рыць пе­ра­лік па­слуг, за­бяс­пе­чыць ся­бе пра­цай не толь­кі на се­зон, але круг­лы год. Та­кім ста­ла і прад­пры­ем­ства «Псы­шчаў­скае», якое пра­цуе на тэ­ры­то­рыі сель­са­ве­та ўжо сем га­доў. Цяпер тут за­ня­тыя 16 ча­ла­век.

Ды­рэк­тар КУ­Па Га­лі­на Мель­нік

ус­па­мі­нае, што сем га­доў та­му, ка­лі па­ча­лі ра­бо­ту і ўза­ра­лі пер­шы ага­род ба­буль­цы, цэ­ны ў пры­ват­ні­каў ад­ра­зу ж упа­лі. У Псы­шча­ве і на­ва­коль­ных вёс­ках па­слу­гі па апра­цоў­цы пры­ся­дзіб­ных участ­каў аказ­ва­лі ін­ды­ві­ду­аль­ныя прад­пры­маль­ні­кі — вяс­коў­цы, якія ме­лі ва ўлас­нас­ці трак­та­ры. У пер­шы ж год кан­ку­рэнт у асо­бе дзяр­жаў­на­га прад­пры­ем­ства збіў ім цэ­ны прак­тыч­на ўдвая. За­ка­заў з'я­ві­ла­ся шмат: во­ры­ва, куль­ты­ва­цыя, апра­цоў­ка буль­бы су­праць хва­роб і шкод­ні­каў... Два трак­та­ры на­бы­лі ад­ра­зу ж за па­зы­ку, якую вы­дзе­ліў рай­вы­кан­кам пад ства­рэн­не паў­та­ра дзя­сят­ка пра­цоў­ных мес­цаў. Гру­за­вы і лег­ка­вы аў­та­ма­бі­лі, бен­за­пі­лу, га­зо­на­ка­сіл­ку КУ­Пу пе­рад­ало гас­па­дар­ча-раз­лі­ко­вае пад­раз­дзя­лен­не сель­вы­кан­ка­ма. Сель­вы­кан­кам жа вы­сту­піў і за­сна­валь­ні­кам КУ­Па.

Але па­сту­по­ва ста­ла зра­зу­ме­ла, што на ад­ных па­слу­гах па апра­цоў­цы ага­ро­даў ды «со­так» эка­но­мі­ку, ня­хай са­бе і ма­лень­ка­га прад­пры­ем­ства, не па­бу­ду­еш. Паў­ста­ла за­да­ча па­шы­раць спектр па­слуг. На­ступ­ным эта­пам раз­віц­ця прад­пры­ем­ства ста­ла пі­ла­ра­ма. Яе аб­ста­ля­ва­лі ў вёс­цы Упі­ра­ва, дзе за­раз зна­хо­дзіц­ца ўся ба­за «Псы­шчаў­ска­га». Тут ёсць агрэ­га­ты для рас­пі­лоў­кі драў­ні­ны і на­рых­тоў­кі дроў. Ад­хо­ды ра­бо­ты пі­ла­ра­мы пра­да­юц­ца на­сель­ніц­тву па вель­мі ніз­кіх цэ­нах.

А пі­ла­ра­ма прос­та не­аб­ход­ная для за­бес­пя­чэн­ня дзей­нас­ці яшчэ ад­на­го пад­раз­дзя­лен­ня. КУП ця­пер мае да­звол на ра­бо­ту па зно­се дрэў. Ра­бот­ні­кі прай­шлі пе­ра­пад­рых­тоў­ку і атры­ма­лі па­трэб­ныя сер­ты­фі­ка­ты. З на­быц­цём аў­та­гід­ра­пад'­ём­ні­ка за год прад­пры­ем­ства пры­бі­рае ў роз­ных на­се­ле­ных пунк­тах сот­ні дрэў. Трап­ля­юц­ца дрэ­вы з дыя­мет­рам ства­ла да двух мет­раў. Та­кія бяр­вен­ні ні­ко­му не рэа­лі­зу­еш, да­во­дзіц­ца рас­пі­лоў­ваць іх і пе­ра­тва­раць у дро­вы. За­ка­зы на знос ава­рый­ных дрэў па­сту­па­лі апош­нім ча­сам ад суб'­ек­таў гас­па­да­ран­ня Дра­гі­чын­ска­га, Бя­ро­заў­ска­га, ін­шых ра­ё­наў, з су­сед­ніх сель­са­ве­таў. Гэ­та ра­бо­та да­во­лі скла­да­ная, не­бяс­печ­ная, та­му і па­слу­га па зно­се дрэў ня­тан­ная. Але бы­ва­лі вы­пад­кі, што ста­рым адзі­но­кім вяс­коў­цам ава­рый­нае дрэ­ва на пад­вор­ку зно­сі­лі бяс­плат­на — за кошт бюд­жэ­ту мяс­цо­ва­га сель­вы­кан­ка­ма.

Пі­ла­ра­ма, як і ба­за «Псы­шчаў­ска­га», зна­хо­дзіц­ца ў вёс­цы Упі­ра­ва, не­да­лё­ка ад вяс­ко­вай шко­лы, якую даў­но за­кры­лі, бо не стала вуч­няў. Не­каль­кі га­доў та­му бу­ды­нак шко­лы пе­рад­алі на ба­ланс сель­вы­кан­ка­ма. І ўжо сель­вы­кан­кам пе­ра­даў яго ў арэн­ду ка­му­наль­на­му ўні­тар­на­му прад­пры­ем­ству. Арэнд­ная пла­та, якая ця­пер рэ­гу­ляр­на па­сту­пае на ра­ху­нак мяс­цо­ва­га ор­га­на ўла­ды, ідзе на доб­ра­ўпа­рад­ка­ван­не тэ­ры­то­рый. Так што атры­ма­ла­ся з усіх ба­коў вы­гад­ная здзел­ка.

А пад­соб­ныя па­мяш­кан­ні шко­лы вы­ка­рыс­тоў­ва­юц­ца для роз­ных па­трэб прад­пры­ем­ства. Тут аб­ста­ля­ва­на май­стэр­ня для ра­мон­ту і на­лад­кі аб­ста­ля­ван­ня. Ёсць па­кой ад­па­чын­ку для ра­бо­чых з цёп­лай печ­кай, ка­на­пай і сто­лі­кам для абе­ду.

Уво­гу­ле, у вёс­ку Упі­ра­ва, дзе не за­ста­ло­ся ні­вод­на­га з бы­лых са­цы­яль­ных аб'­ек­таў, ні­бы вяр­ну­ла­ся жыц­цё. Па­жы­лыя лю­дзі за­хо­дзяць на бы­лы школь­ны двор не толь­кі, каб за­мо­віць якую па­слу­гу ці ку­піць ма­тэ­ры­ял, а прос­та пе­ра­мо­віц­ца сло­вам, па­гля­дзець, як ідзе ра­бо­та. Ды­рэк­тар Га­лі­на Мель­нік рас­каз­вае, што ста­рэнь­кім вяс­коў­цаў заў­сё­ды ідуць на­су­страч. Бы­вае, пен­сі­я­не­ры про­сяць ад­ну дош­ку ці шты­ке­ці­ну, каб па­пра­віць сваю ага­ро­джу, — ім мо­гуць ад­даць, і так. Да та­го ж пі­ла­ра­ма вы­кон­вае та­кія спе­цы­фіч­ныя за­ка­зы, за якія вя­лі­кае прад­пры­ем­ства або на­огул не возь­мец­ца, аль­бо за­па­тра­буе не­пры­маль­ную для вяс­коў­ца су­му. На­прык­лад, тут зро­бяць драў­ля­ную пры­бі­раль­ню або прос­тую аль­тан­ку. І спра­вяц­ца з па­доб­ны­мі за­ка­за­мі ў сціс­лыя тэр­мі­ны.

Ад­ным сло­вам, КУП у Іва­наў­скім ра­ё­не, ство­ра­ны Псы­шчаў­скім сель­вы­кан­ка­мам, сён­ня ўяў­ляе са­бой ста­біль­нае вяс­ко­вае прад­пры­ем­ства, якое мае сваю ба­зу і цвёр­ды на­мер раз­ві­вац­ца да­лей.

А вось Псы­шчаў­ска­га сель­са­ве­та больш ня­ма. Пад­час рэ­ар­га­ні­за­цыі і ап­ты­мі­за­цыі тэ­ры­то­рый ён ска­са­ва­ны і да­лу­ча­ны ле­тась да Опаль­ска­га сель­са­ве­та. Рас­каз­вае стар­шы­ня Опаль­ска­га сель­ска­га Са­ве­та Сяр­гей МЕЛЬ­НІК:

— Ап­ты­мі­за­цыя — пра­цэс аб'­ек­тыў­ны, ні­ку­ды ад яе не дзе­неш­ся. Лю­дзей у вёс­ках ста­но­віц­ца менш, і тры­маць дзве ад­мі­ніст­ра­цый­ныя адзін­кі там, дзе на вы­зна­ча­ную коль­касць на­сель­ніц­тва хо­піць ад­ной, эка­на­міч­на не­мэ­та­згод­на. Сам пра­цэс ска­ра­чэн­ня заў­сё­ды бы­вае ня­прос­тым. Вось і ў нас бы­лі скар­гі, зва­ро­ты ў роз­ныя ор­га­ны ўла­ды. Псы­шчаў­цы ха­це­лі, каб сель­скі Са­вет за­стаў­ся ў іх, а опаль­цы, вя­до­ма, ад­стой­ва­лі сваё пра­ва на мяс­цо­вую ўла­ду. У рэш­це бы­ло пры­ня­та ра­шэн­не. І цэнтр аб'­яд­на­ных тэ­ры­то­рый ця­пер у Опа­лі. Лю­дзі па­сту­по­ва пры­вы­ка­юць, тым больш што ў Псы­шча­ве два ра­зы на ты­дзень пра­цуе спе­цы­я­ліст сель­вы­кан­ка­ма. Лі­чу, што вя­лі­кіх праб­лем у су­вя­зі з рэ­ар­га­ні­за­цы­яй не ўзнік­ла.

А КУП пра­цуе, як і ра­ней. Праў­да, да­вя­ло­ся ўнес­ці пэў­ныя зме­ны ў ста­тут прад­пры­ем­ства. Ця­пер за­сна­валь­ні­кам «Псы­шчаў­ска­га» стаў Опаль­скі сель­вы­кан­кам. Але гэ­та не больш чым тэх­ніч­ны мо­мант. А вось вы­га­ду ад на­яў­нас­ці та­ко­га прад­пры­ем­ства ад­чу­лі і на но­вых тэ­ры­то­ры­ях. Спе­цы­я­ліс­ты КУ­Па ўжо знес­лі ня­ма­ла ава­рый­ных дрэў у вёс­ках Опаль­ска­га сель­са­ве­та. Ця­пер ра­бо­чыя пра­цу­юць на доб­ра­ўпа­рад­ка­ван­ні мо­гі­лак. На тэ­ры­то­рыі аб'­яд­на­на­га сель­са­ве­та — 10 дзейных мо­гі­лак і ад­ны за­кры­тыя. Ра­бо­ты па пад­тры­ман­ні па­рад­ку ха­пае. «Але ад­рэ­гу­ля­ваць фі­нан­са­выя пы­тан­ні ўтры­ман­ня вяс­ко­вых мо­гі­лак, лі­чу, трэ­ба на за­ка­на­даў­чым уз­роў­ні», — ска­заў кі­раў­нік сель­са­ве­та.

Свят­ла­на ЯС­КЕ­ВІЧ.

Фота Анатоля КЛЕШЧУКА.