Адэльскiя дудкi, «ган­нен­скія» ка­шу­лі і «му­зыч­ная» ры­бал­ка

Якім па­ві­нен быць па­дзей­ны ту­рызм?

Асаб­лі­вас­ці, тра­ды­цыі та­го ці ін­ша­га рэ­гі­ё­на па­зна­юц­ца не толь­кі на эк­скур­сі­ях, але і дзя­ку­ю­чы ці­ка­вым па­дзе­ям, ка­лі госць ста­но­віц­ца не на­зі­раль­ні­кам, а ўдзель­ні­кам ім­прэ­зы. Гэ­та пра­цуе не прос­та дзе­ля за­баў, а на імідж мяс­цо­вас­ці. Пры­чым так зва­ны па­дзей­ны турп­ра­дукт па­ві­нен быць рэн­та­бель­ным, пры­но­сіць яго ар­га­ні­за­та­рам не толь­кі ма­раль­нае за­да­валь­нен­не, але і пры­бы­так. Як гэ­та зра­біць з улі­кам ай­чын­на­га і за­меж­на­га во­пы­ту? Мер­ка­ван­ні на гэ­ты конт ка­рэс­пан­дэнт «Звяз­ды» па­чуў на се­мі­на­ры, які быў ар­га­ні­за­ва­ны пра­гра­май пад­трым­кі Бе­ла­ру­сі Фе­дэ­раль­на­га ўра­да Гер­ма­ніі су­мес­на з упраў­лен­нем спор­ту і ту­рыз­му Гро­дзен­ска­га абл­вы­кан­ка­ма.

Толь­кі ў нас!

1

— Цэнт­рам ту­рыз­му ў на­шым ра­ё­не сён­ня з'яў­ля­ец­ца аг­ра­га­ра­док Ад­эльск. Мы пад­лі­чы­лі, што ле­тась тут па­бы­ва­ла 1077 ту­рыс­таў, — ка­жа на­мес­нік стар­шы­ні Гро­дзен­ска­га рай­вы­кан­ка­ма Ва­ле­рый КЛІ­МО­ВІЧ.

Чым пры­ваб­лі­ва­юць гас­цей у гэ­тым не­вя­лі­кім па­меж­ным мяс­тэч­ку? Тым, што пра­па­ну­юць ім ці­ка­выя ім­прэ­зы, якія ла­дзяц­ца толь­кі тут. На­прык­лад, свя­та млы­на­роў аль­бо ад­эль­скі фэст свя­то­га Ан­то­нія (іко­на гэ­та­га апе­ку­на Ад­эль­ска, якая лі­чыц­ца цу­да­твор­най, зна­хо­дзіц­ца ў ту­тэй­шым кас­цё­ле). Ёсць у Ад­эль­ску і му­зей на­род­ных му­зыч­ных ін­стру­мен­таў, якія зроб­ле­ны зна­ка­мі­тым май­страм Мар'­я­нам Скрамб­ле­ві­чам — яго твор­часць уне­се­на ў дзяр­жаў­ны спіс не­ма­тэ­ры­яль­най куль­тур­най спад­чы­ны Бе­ла­ру­сі. Дуд­кі, флей­ты, ака­ры­ны, свіс­туль­кі, жа­лей­кі, раж­кі, тра­шчот­кі…Пры­чым Мар'­ян Ан­то­на­віч не толь­кі рас­ка­жа пра асаб­лі­вас­ці вы­ра­бу гэ­тых і ін­шых ін­стру­мен­таў, сыг­рае на іх, але і за­про­сіць гас­цей са­мім аб'­яд­нац­ца ў… ар­кестр.

Ад­эль­скі цэнтр куль­ту­ры і на­род­най твор­час­ці пра­цуе ў цес­ным кан­так­це са спе­цы­я­ліс­та­мі рай­вы­кан­ка­ма, якія зай­ма­юц­ца пы­тан­ня­мі куль­ту­ры і ту­рыз­му. Ра­зам рых­ту­юць для кож­най гру­пы ані­ма­цый­ную пра­гра­му з улі­кам па­жа­дан­няў гас­цей, што, да­рэ­чы, мо­жа быць зроб­ле­на і па жа­дан­ні лю­бой аг­ра­ся­дзі­бы. Гэ­та спры­яе па­пу­ля­ры­за­цыі рэ­гі­ё­на і, ра­зам з тым, пры­но­сіць гро­шы, якія ах­вот­на пла­цяц­ца за ці­ка­выя ім­прэ­зы.

Гро­шы — не са­ма­мэ­та

У тым, што та­кая «аў­чын­ка» вар­та вы­ра­бу, пе­ра­кон­ва­юц­ца і на Зэ­львен­шчы­не, вы­ра­шыў­шы ад­ра­дзіць вя­до­мы яшчэ з XVІІІ ста­год­дзя «Ган­нен­скі кір­маш» — ка­лісь­ці адзін з буй­ней­шых у Еў­ро­пе. Ра­ён да­та­цый­ны, вы­дзе­ліць на фес­ты­валь буй­ную су­му з бюд­жэ­ту праб­ле­ма­тыч­на. Та­му за­ду­ма­лі­ся над тым, каб фес­ты­валь­ныя ме­ра­пры­ем­ствы ста­на­ві­лі­ся пры­быт­ко­вы­мі. На­прык­лад, зра­бі­лі ганд­лё­выя ра­ды ў ста­ра­жыт­ным сты­лі і ўста­на­ві­лі пэў­ную арэнд­ную пла­ту для прад­пры­ем­стваў, якія пры­во­зяць на фес­ты­валь сваю пра­дук­цыю. Су­ма не­вя­лі­кая, і яе га­то­вы пла­ціць без уся­ка­га прымусу, бо ма­юць ня­кеп­скую вы­руч­ку. Знай­шоў сваю «ні­шу» на фес­ты­ва­лі і ра­ён­ны кам­бі­нат бы­та­во­га аб­слу­гоў­ван­ня — на вы­ра­бе жа­но­ча­га і муж­чын­ска­га адзен­ня з бе­ла­рус­кім ар­на­мен­там. Ця­пер ёсць яшчэ ад­на ідэя дзе­ля ад­лі­чэн­няў, ін­вес­ты­цый у бюд­жэт фес­ты­ва­лю, ды і ўво­гу­ле ў ра­ён — вы­ка­рыс­тоў­ваць брэнд Ган­нен­ска­га кір­ма­шу на роз­ных та­ва­рах.

— Га­лоў­нае, што фес­ты­валь да­па­ма­гае нам зра­біць сваю тэ­ры­то­рыю больш пры­ваб­най для мяс­цо­вых жы­ха­роў і гас­цей. За­ра­біць на ім гро­шы — не са­ма­мэ­та. Але ад па­пу­ляр­нас­ці на­ша­га кір­ма­шу, ад та­го, чым ці­ка­вей­шы­мі бу­дуць ім­прэ­зы, за­ле­жаць і фі­нан­са­выя па­ступ­лен­ні. Мы пра­цу­ем на фес­ты­валь, а ён пра­цуе на нас, — лі­чыць на­мес­нік на­чаль­ні­ка ад­дзе­ла ідэа­ла­гіч­най ра­бо­ты, куль­ту­ры і па спра­вах мо­ла­дзі Зэ­львен­ска­га рай­вы­кан­ка­ма Юрый КУ­ЛІ­КОЎ.

Але час­та атрым­лі­ва­ец­ца так, што біз­нес за­ста­ец­ца ў ба­ку ад вель­мі ці­ка­вай па­дзеі, ха­ця і мож­на атры­маць з гэ­та­га «ды­ві­дэн­ды». На­прык­лад, у Грод­не ўжо прай­шло больш за 10 ак­цый мо­ла­дзе­ва­га пра­ек­та «Жы­вая гіс­то­рыя», пры­све­ча­на­га на­шай гіс­та­рыч­най спад­чы­не. Ро­біц­ца гэ­та ў вель­мі крэ­а­тыў­най фор­ме: прос­та на ву­лі­цах быц­цам вяр­та­юц­ца ў сён­няш­ні дзень зна­ка­мі­тыя асо­бы мі­нуў­шчы­ны. Не­ка­то­рыя ак­цыі збі­ра­лі сот­ні і ты­ся­чы лю­дзей, але за­ці­каў­ле­нас­ці біз­не­су па­куль не ві­даць. Хі­ба што пад­час ад­ной з апош­ніх адзін атэль вы­ста­віў не­вя­лі­кі сто­лік для дэ­гус­та­цыі сва­ёй вы­печ­кі, якую ра­за­бра­лі лі­та­раль­на за паў­га­дзі­ны…

Ку­ды пад­ацца «ад ну­ды»?

2

Не­каль­кі га­доў та­му ў су­вя­зі з эка­на­міч­ным кры­зі­сам мно­гія жы­ха­ры Чэ­хіі ад­мо­ві­лі­ся ад па­ез­дак за мя­жу. Але ж па­трэ­ба ў па­да­рож­жах за­ста­ла­ся, і та­му быў зроб­ле­ны ўпор на раз­віц­цё ўнут­ра­на­га ту­рыз­му, што вель­мі ак­ту­аль­на і для нас па пры­чы­не тых жа ві­за­вых пы­тан­няў. Гэ­тую пра­гра­му рас­па­ча­лі са ства­рэн­ня тэ­ма­тыч­на­га сай­та kudyznudy.cz (ку­ды пад­ацца «ад ну­ды»?), дзе са­бра­на ін­фар­ма­цыя пра ўсе па­дзеі і ім­прэ­зы, што ад­бы­ва­юц­ца ў кра­і­не. Каб лю­дзі ве­да­лі пра гэ­та і маг­лі па­ехаць ту­ды, дзе ім бу­дзе ці­ка­ва. Раз­лік ме­на­ві­та на жы­ха­роў Чэ­хіі, бо за­да­ча пе­ра­кла­ду на анг­лій­скую мо­ву звес­так, што па­ве­дам­ля­юц­ца на сай­це, на­ват не ста­віц­ца.

— Сайт стаў імк­лі­ва раз­ві­вац­ца: ка­лі ў 2012 го­дзе там бы­ла зме­шча­на ін­фар­ма­цыя пра 20 ты­сяч па­дзей, то ле­тась — ужо пра 40 ты­сяч. Ся­рэд­няя на­вед­валь­насць сай­та — 450 ты­сяч ча­ла­век у ме­сяц, а ле­там — да 700 ты­сяч. Ты ве­да­еш лі­та­раль­на пра ўсё, што ў гэ­ты дзень ад­бы­ва­ец­ца ў Чэ­хіі — у му­зе­ях, тэ­ат­рах і на ву­ліч­ных пля­цоў­ках, у га­ра­дах і сель­скай мяс­цо­вас­ці, для да­рос­лых і дзя­цей, — ка­жа дэ­кан фа­куль­тэ­та ту­рыз­му і сэр­ві­су Гро­дзен­ска­га дзяр­жаў­на­га ўні­вер­сі­тэ­та імя Ян­кі Ку­па­лы кан­ды­дат куль­ту­ра­ло­гіі, да­цэнт Сяр­гей ДА­НСКІХ.

А як у нас?

— Іні­цы­я­ты­вы ў сфе­ры па­дзей­на­га ту­рыз­му па­куль не­да­стат­ко­ва пад­ма­цоў­ва­юц­ца ін­фар­ма­цый­ным рэ­сур­сам, ці­ка­выя пра­ек­ты сла­ба рэ­кла­му­юц­ца, — лі­чыць ка­ар­ды­на­тар па Гро­дзен­скай воб­лас­ці пра­гра­мы пад­трым­кі Бе­ла­ру­сі Фе­дэ­раль­на­га ўра­да Гер­ма­ніі Франц МА­МУЛЬ.

Пэў­ныя кро­кі ў гэ­тым кі­рун­ку ро­бяц­ца. У пры­ват­нас­ці, на сай­це На­цы­я­наль­на­га агенц­тва па ту­рыз­ме, на шэ­ра­гу ін­шых, а так­са­ма ў рэ­гі­я­наль­най прэ­се да ве­да­ма ўсіх за­ці­каў­ле­ных ёсць ка­лен­да­ры па­дзей гэ­та­га го­да. Праў­да, не заў­сё­ды па­зна­ча­ны не прос­та ме­сяц, а дак­лад­ная да­та, што не да­зва­ляе ту­рыс­тыч­ным фір­мам за­га­дзя ін­фар­ма­ваць па­тэн­цы­яль­ных гас­цей і ўдзель­ні­каў гэ­тай па­дзеі.

Ха­ця ёсць і доб­ра «рас­кру­ча­ны» па­дзей­ны ту­рызм, які на­ват ужо су­пра­ва­джа­ец­ца ў ін­тэр­нэ­це на па­ста­ян­най асно­ве. Як, на­прык­лад, гэ­та ро­бяць стар­шы­ня гра­мад­ска­га са­ве­та па раз­віц­ці аг­ра­эка­ту­рыз­му ў Ма­гі­лёў­скай воб­лас­ці Сяр­гей КУ­ЛЯ­ГІН і яго парт­нё­ры па ар­га­ні­за­цыі між­на­род­на­га му­зыч­на-спар­тыў­на­га свя­та «Вя­лі­кая бард-ры­бал­ка», якое ўжо тра­ды­цый­на пра­хо­дзіць ле­там у Бы­хаў­скім ра­ё­не. Ство­ра­ны сайт, дзе за­га­дзя зме­шча­на ін­фар­ма­цыя пра да­ту і пра­гра­му свя­та, па­ве­дам­ля­ец­ца пра «фіш­кі» па­пя­рэд­ніх су­стрэч на «му­зыч­най» ры­бал­цы. Ле­тась, у пры­ват­нас­ці, на ад­ной з кан­цэрт­ных пля­цо­вак уста­на­ві­лі ве­лі­чэз­ны ка­цёл, дзе зга­та­ва­лі са­мую вя­лі­кую ў све­це юш­ку (3,3 ты­ся­чы літ­раў), што бы­ло за­фік­са­ва­на прад­стаў­ні­ка­мі Кні­гі рэ­кор­даў Гі­нэ­са.

Ба­рыс ПРА­КОП­ЧЫК.