Давярай і правярай

Ідзе агі­та­цый­ная кам­па­нія па вы­ба­рах у мяс­цо­выя Са­ве­ты дэ­пу­та­таў

Іні­цы­я­тыў­ныя гру­пы кан­ды­да­таў пра­вод­зяць пі­ке­ты, са­мі вы­лу­чэн­цы ў дэ­пу­та­ты ра­ён­ных і аб­лас­ных Са­ве­таў вы­сту­па­юць са сва­ёй вы­бар­чай пра­гра­май па ра­дыё. Пра тое, што яшчэ ха­рак­тэр­на для сён­няш­ня­га эта­пу вы­бар­чай кам­па­ніі, нам рас­ка­заў Мі­ка­лай ЛА­ЗА­ВІК, сак­ра­тар Цэнт­раль­най ка­мі­сіі Рэс­пуб­лі­кі Бе­ла­русь па вы­ба­рах і пра­вя­дзен­ні рэ­фе­рэн­ду­маў.

— Ця­пер вы­бар­чая кам­па­нія зна­хо­дзіц­ца на ад­ным з са­мых ад­каз­ных эта­паў: ідзе агі­та­цыя за кан­ды­да­таў у дэ­пу­та­ты, — за­ўва­жыў Мі­ка­лай Ла­за­вік. — Вы­бар­чыя ка­мі­сіі да­па­ма­га­юць кан­ды­да­там у дэ­пу­та­ты ар­га­ні­зоў­ваць агі­та­цый­ныя ме­ра­пры­ем­ствы, кант­ра­лю­юць іх пра­вя­дзен­не.

Акра­мя вы­шэй­на­зва­на­га, у вы­бар­чых ка­мі­сій ёсць цэ­лы шэ­раг ін­шых аба­вяз­каў.

— У пер­шую чар­гу пе­рад імі ста­іць за­да­ча зве­рыць спі­сы вы­бар­шчы­каў, — ад­зна­чыў Мі­ка­лай Ла­за­вік. — Ад­ра­зу ж пас­ля ўтва­рэн­ня ўчаст­ко­вых ка­мі­сій мяс­цо­выя вы­ка­наў­чыя і рас­па­рад­чыя ор­га­ны па­він­ны прад­ста­віць ту­ды спі­сы гра­ма­дзян, якія ма­юць пра­ва ўдзель­ні­чаць у га­ла­са­ван­ні на гэ­тым вы­бар­чым участ­ку. Ка­мі­сіі вы­вя­ра­юць гэ­тыя спі­сы, пры не­аб­ход­нас­ці ўдак­лад­ня­юць, і ўжо за два тыд­ні да па­чат­ку вы­ба­раў гра­ма­дзя­не ма­юць пра­ва пра­ве­рыць пра­віль­насць уне­се­ных звес­так пра іх. Цал­кам маг­чы­ма і та­кое, што ка­гось­ці не ўнес­лі ў спі­сы вы­бар­шчы­каў, — гэ­та мож­на па­пра­віць. У вы­пад­ку, ка­лі з ней­кіх пры­чын у спі­сах ёсць не­дак­лад­нас­ці, лю­дзі мо­гуць ука­заць на та­кое ка­мі­сі­ям, і тыя вы­пра­вяць па­мыл­кі.

Для вы­бар­шчы­каў па­він­ны быць пад­рых­та­ва­ны пла­ка­ты з бія­гра­фіч­ны­мі звест­ка­мі ўсіх кан­ды­да­таў, якія ба­ла­ту­юц­ца па ад­ной акру­зе. Гэ­тыя пла­ка­ты бу­дуць вы­веш­вац­ца на вы­бар­чых участ­ках і ін­фар­ма­цый­ных стэн­дах. Ад­на­ча­со­ва ка­мі­сіі рых­ту­юць ін­фар­ма­цый­ныя ма­тэ­ры­я­лы пра кан­ды­да­таў, якія ра­зам з за­пра­шэн­нем на вы­ба­ры бу­дуць да­стаў­ле­ны вы­бар­шчы­кам. Згод­на з но­вым вы­бар­чым за­ка­на­даў­ствам, вы­дат­кі на гэ­та бя­руць на ся­бе мяс­цо­выя тэ­ры­та­ры­яль­ныя і акру­го­выя вы­бар­чыя ка­мі­сіі.

— Тэ­ры­та­ры­яль­ныя і акру­го­выя ка­мі­сіі ўжо сён­ня па­він­ны па­кла­па­ціц­ца пра тое, каб у вы­зна­ча­ны за­ко­нам тэр­мін — за 10 дзён да вы­ба­раў — вы­бар­шчы­кам бы­ла пра­да­стаў­ле­на ін­фар­ма­цыя пра кан­ды­да­таў у дэ­пу­та­ты,

— за­явіў прад­стаў­нік Цэнт­раль­най ка­мі­сіі. — Мож­на ска­заць, што яна ў ка­мі­сій ужо ёсць, бо кан­ды­да­ты ў дэ­пу­та­ты пры рэ­гіст­ра­цыі па­він­ны бы­лі ўка­заць звест­кі пра ся­бе, свае да­хо­ды і ма­ё­масць. На­ту­раль­на, у поў­ным аб'­ёме гэ­тыя звест­кі на­дру­ка­ваць у ін­фар­ма­цый­ным ма­тэ­ры­я­ле не­маг­чы­ма, але асноў­ныя, якія па­тра­бу­юц­ца Вы­бар­чым ко­дэк­сам, па­він­ны быць. Па­ра­лель­на ка­мі­сі­ям не­аб­ход­на пад­рых­та­ваць і вы­даць агуль­ны пла­кат пра ўсіх кан­ды­да­таў, якія ба­ла­ту­юц­ца па вы­бар­чай акру­зе.

Да­рэ­чы, я лі­чу, што агі­та­цый­ныя ма­тэ­ры­я­лы — гэ­та толь­кі адзін з эле­мен­таў агі­та­цый­най кам­па­ніі. Са­мае га­лоў­нае — не­па­срэд­ныя су­стрэ­чы з вы­бар­шчы­ка­мі. Яны мо­гуць пра­во­дзіц­ца не­па­срэд­на ў пра­цоў­ных ка­лек­ты­вах, а так­са­ма ў мес­цах, спе­цы­яль­на ад­ве­дзе­ных для пра­вя­дзен­ня та­кіх су­стрэч. У кож­ным ра­ё­не та­кія мес­цы ўжо вы­зна­ча­ны — гэ­та клу­бы, ак­та­выя за­лы школ, ЖЭ­Саў, па­ла­цы куль­ту­ры. У кож­ным ра­ё­не вы­зна­ча­ны так­са­ма мес­цы, дзе мо­гуць пра­во­дзіц­ца пе­рад­вы­бар­ныя ме­ра­пры­ем­ствы за ме­жа­мі па­мяш­кан­няў — іх так­са­ма трэ­ба вы­ка­рыс­тоў­ваць.

Мі­ка­лай Ла­за­вік за­ўва­жыў, што па­коль­кі ця­пер гро­шы з бюд­жэ­ту для пад­рых­тоў­кі дру­ка­ва­най пра­дук­цыі не вы­дзя­ля­юц­ца, кан­ды­да­ты ў дэ­пу­та­ты, якія жа­да­юць пад­рых­та­ваць улас­ныя агі­та­цый­ныя ма­тэ­ры­я­лы, для гэ­тых мэт па­він­ны сфар­мі­ра­ваць улас­ныя вы­бар­чыя фон­ды.

— Тэ­ры­та­ры­яль­ныя ка­мі­сіі кант­ра­лю­юць фар­мі­ра­ван­не гэ­тых вы­бар­чых фон­даў, — да­даў ён. — Ка­лян­дар­ным пла­нам уста­ноў­ле­ны пе­ры­яд для фар­мі­ра­ван­ня і вы­ка­ры­стан­ня та­кіх ра­хун­каў. Па­ві­нен ска­заць, што ка­лі на пяр­віч­ным уз­роў­ні кан­ды­да­ты ў дэ­пу­та­ты сель­скіх, па­сял­ко­вых Са­ве­таў гэ­тыя фон­ды не фар­мі­ру­юць, то на ўзроў­ні аб­лас­цей і го­ра­да Мін­ска та­кая прак­ты­ка вы­ка­рыс­тоў­ва­ец­ца да­во­лі ак­тыў­на. Толь­кі па го­ра­дзе Мін­ску на 28 лю­та­га бы­лі за­рэ­гіст­ра­ва­ны 84 вы­бар­чыя ра­хун­кі. Але на­ту­раль­на, што па ін­шых рэ­гі­ё­нах іх менш. Як пра­ві­ла, кан­ды­да­ты ў дэ­пу­та­ты пяр­віч­на­га ўзроў­ню — гэ­та ад­на­вяс­коў­цы вы­бар­шчы­каў. Яны ча­сам жы­вуць на ад­ной ву­лі­цы з дзя­цін­ства і без уся­ля­кіх агі­та­цый­ных ліс­то­вак доб­ра ве­да­юць адзін ад­на­го. Тым не менш вы­бар­чыя ка­мі­сіі па­він­ны пра­да­ста­віць ін­фар­ма­цыю кож­на­му вы­бар­шчы­ку пра ўсіх кан­ды­да­таў, якія ба­ла­ту­юц­ца па вы­бар­чай акру­зе.

У пе­ры­яд з 24 лю­та­га па 14 са­ка­ві­ка кан­ды­да­ты ў дэ­пу­та­ты ра­ён­ных і аб­лас­ных Са­ве­таў ма­юць маг­чы­масць вы­сту­піць па ра­дыё. Та­му, як ад­зна­чыў спа­дар Ла­за­вік, ка­мі­сіі па­він­ны за­няц­ца раз­мер­ка­ван­нем эфір­на­га ча­су, пра­кант­ра­ля­ваць ход вы­ступ­лен­няў.

Па ін­фар­ма­цыі Цэнт­раль­най ка­мі­сіі Бе­ла­ру­сі па вы­ба­рах і пра­вя­дзен­ні рэ­фе­рэн­ду­маў, бы­лі вы­лу­ча­ны 22 784 ах­вот­ныя стаць кан­ды­да­та­мі ў дэ­пу­та­ты. З іх за­рэ­гіст­ра­ва­на 22 338 ча­ла­век.

— Трэ­ба ска­заць, што агуль­ны пра­цэнт ад­моў у рэ­гіст­ра­цыі па рэс­пуб­лі­цы вель­мі не­вя­лі­кі: ён зна­хо­дзіц­ца на ўзроў­ні пры­клад­на 1,5 пра­цэн­та, — звяр­нуў ува­гу Мі­ка­лай Ла­за­вік. — Больш за тое, пад­час рэ­гіст­ра­цыі пра­вер­ка да­ку­мен­таў вы­лу­ча­ных гра­ма­дзян пра­во­дзі­ла­ся вель­мі ла­яль­на, та­му што кон­курс на мес­ца дэ­пу­та­та мяс­цо­ва­га Са­ве­та тра­ды­цый­на не­вя­лі­кі. Та­му ва ўсіх вы­пад­ках, дзе па­ру­шэн­ні і па­мыл­кі бы­лі ня­знач­ны­мі, за якія ка­мі­сія не аба­вя­за­на ад­мо­віць у рэ­гіст­ра­цыі, мы рэ­ка­мен­да­ва­лі вы­ра­шаць спрэч­нае пы­тан­не на ка­рысць вы­лу­чэн­цаў.

Най­больш рас­паў­сю­джа­ныя пры­чы­ны ад­мо­вы ў рэ­гіст­ра­цыі — гэ­та не­са­праўд­насць под­пі­саў вы­бар­шчы­каў, не­дак­лад­ныя звест­кі ў дэк­ла­ра­цыі аб да­хо­дах, не­пра­да­стаў­лен­не не­аб­ход­най коль­кас­ці да­ку­мен­таў.

* * *

Каб атры­маць больш дэ­та­лё­вую ін­фар­ма­цыю, ка­рэс­пан­дэнт «МС» звяр­ну­ла­ся па яе ў не­каль­кі вы­бар­чых ка­мі­сій.

Аляк­сей БЫЧ­КО, член Брэсц­кай ра­ён­най вы­бар­чай ка­мі­сіі, за­ўва­жыў, што ад­моў вы­лу­чэн­цам у рэ­гіст­ра­цыі не бы­ло — усе 30 ча­ла­век (з 26 акруг), якія па­да­лі за­яў­кі, бы­лі за­рэ­гіст­ра­ва­ны. Ся­род іх — кі­раў­ні­кі гас­па­да­рак, прад­пры­маль­ні­кі, на­стаў­ні­кі, ура­чы. Усе кан­ды­да­ты — бес­пар­тый­ныя. «Ця­пер ідзе пе­рад­вы­бар­ная агі­та­цыя і кан­ды­да­ты су­стра­ка­юц­ца з вы­бар­шчы­ка­мі, — за­ўва­жыў Аляк­сей Быч­ко.  — Не­ка­то­рыя фар­мі­ру­юць вы­бар­чыя ра­хун­кі. Сён­ня та­кіх чац­вё­ра: адзін ча­ла­век, які ба­ла­ту­ец­ца ў дэ­пу­та­ты сель­ска­га Са­ве­та, і тры вы­лу­чэн­цы ў ра­ён­ны Са­вет». Акра­мя та­го, як па­ве­да­мі­лі ў Брэсц­кай ра­ён­най вы­бар­чай ка­мі­сіі, ця­пер рых­ту­ец­ца ін­фар­ма­цый­ны ма­тэ­ры­ял пра кан­ды­да­таў у дэ­пу­та­ты, а так­са­ма за­пра­шэн­ні на вы­ба­ры для гра­ма­дзян.

Ва­лян­ці­на КА­ЗА­КОЎ­СКАЯ, стар­шы­ня Ві­цеб­скай га­рад­ской вы­бар­чай ка­мі­сіі, ад­зна­чы­ла, што ка­мі­сія рых­туе ін­фар­ма­цый­ныя ма­тэ­ры­я­лы пра кан­ды­да­таў. «Ця­пер кан­ды­да­ты су­стра­ка­юц­ца з вы­бар­шчы­ка­мі, — рас­па­вя­ла спадарыня Ка­за­коў­ская. — Да­рэ­чы, мно­гія з іх, да­ве­даў­шы­ся пра тое, што, згод­на са зме­на­мі ў Вы­бар­чым ко­дэк­се, упер­шы­ню ін­фар­ма­цыя пра ўсіх кан­ды­да­таў акру­гі дой­дзе да кож­на­га вы­бар­шчы­ка, вы­ра­шы­лі не фар­мі­ра­ваць улас­ныя вы­бар­чыя ра­хун­кі. Тым не менш два кан­ды­да­ты ўжо ства­ры­лі фон­ды, яшчэ пры­клад­на 10 узя­лі ў ка­мі­сіі не­аб­ход­ныя для гэ­та­га да­ку­мен­ты. Так што ў хут­кім ча­се мож­на ча­каць, што вы­бар­чых ра­хун­каў па го­ра­дзе ста­не больш». Стар­шы­ня Ві­цеб­скай га­рад­ской ка­мі­сіі ад­зна­чы­ла, што ця­пер кан­ды­да­ты ма­юць маг­чы­масць вы­сту­піць па мяс­цо­вым тэ­ле­ра­дыё­вя­шчан­ні. «Лё­са­ван­не бы­ло пра­ве­дзе­на яшчэ 19 лю­та­га, — пра­ін­фар­ма­ва­ла Ка­за­коў­ская. — Кож­ны вы­сту­поў­ца мае пра­ва на 3 хві­лі­ны эфір­на­га ча­су». Уся­го ў Ві­цеб­ску, па ін­фар­ма­цыі Ва­лян­ці­ны Ка­за­коў­скай, бы­ло за­рэ­гіст­ра­ва­на 66 кан­ды­да­таў на 40 вы­бар­чых акруг (уся­го 83 за­яў­кі).

Як па­ве­да­міў Пётр ГУ­СА­РАЎ, стар­шы­ня На­ва­по­лац­кай га­рад­ской вы­бар­чай ка­мі­сіі, у На­ва­по­лац­ку на 34 акру­гі за­рэ­гіст­ра­ва­на 67 кан­ды­да­таў у дэ­пу­та­ты. «Тром вы­лу­чэн­цам ад­мо­ві­лі ў рэ­гіст­ра­цыі, — рас­ка­заў ён. — Бы­лі вы­яў­ле­ны па­ру­шэн­ні ў збо­ры под­пі­саў». Па сло­вах спадара Гу­са­ра­ва, у кож­на­га кан­ды­да­та ёсць маг­чы­масць вы­сту­піць па мяс­цо­вым ра­дыё, і па­куль што ін­фар­ма­цыі пра тое, што нех­та ад­мо­віў­ся вы­сту­паць, не бы­ло. Як да­даў Пётр Гу­са­раў, пры­клад­на 6-7 ча­ла­век за­рэ­гіст­ра­ва­лі вы­бар­чы ра­ху­нак.

Надзея ЮШКЕВІЧ